Dr. Elai Rettig
BESA Geo-Energy Insights No. 7
13 Ιανουαρίου 2025
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω της χώρας, μετατρέποντάς την σε περιφερειακό «ενεργειακό διάδρομο» για τα γειτονικά κράτη. Μερικά από αυτά τα σχέδια θα προσφέρουν στα κράτη του Αραβικού Κόλπου μια πιο βολική χερσαία οδό για την εξαγωγή ενέργειας στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, θέτοντας μια πρόκληση στις παρόμοιες φιλοδοξίες του Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει άλλες ευκαιρίες να εξάγει το φυσικό του αέριο σε νέες αγορές μέσω αγωγού, αλλά ενέχουν τον κίνδυνο να υπονομεύσουν τη σχέση του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το Ισραήλ θα πρέπει να ακολουθήσει στενά το «παιχνίδι του αγωγού» στη Συρία για να διασφαλίσει ότι οι νέες οικονομικές ευκαιρίες στην περιοχή δεν θα το παρακάμψουν.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024 αναβίωσε αρκετά έργα ενεργειακής υποδομής υπό την ηγεσία της Τουρκίας που είχαν εγκαταλειφθεί λόγω του συριακού εμφυλίου πολέμου. Ενώ ορισμένα από αυτά τα έργα υπονομεύουν το συμφέρον του Ισραήλ να γίνει «ενεργειακός διάδρομος» μεταξύ της Ευρώπης και των Αραβικών κρατών του Κόλπου, άλλα έχουν τη δυνατότητα να ανοίξουν νέες αγορές στην περιοχή για ισραηλινές εξαγωγές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό το άρθρο θα επισημάνει τρία από αυτά τα πιθανά έργα και θα εξετάσει τις επιπτώσεις τους στα ισραηλινά περιφερειακά συμφέροντα: 1) ένας κοινός αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας. 2) επέκταση του αραβικού αγωγού φυσικού αερίου προς την Τουρκία. και 3) νέους αγωγούς πετρελαίου από τα κράτη του Αραβικού Κόλπου στη Συρία για να αντικαταστήσουν τις ιρανικές προμήθειες πετρελαίου.
1.- Το έργο του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας
Αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να αναφέρουν την επιθυμία της κυβέρνησής τους να αναβιώσει ένα παλιό σχέδιο για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας μέσω της Συρίας. Ο αγωγός ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2009 και προωθήθηκε κυρίως από την Τουρκία. Το Κατάρ τελικά εγκατέλειψε την ιδέα λόγω τεχνικών και πολιτικών δυσκολιών, συμπεριλαμβανομένης της έκρηξης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, υψηλών διαφορών μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας και μεταξύ της Τουρκίας και του καθεστώτος του Άσαντ, και της πτώσης των τιμών του πετρελαίου το 2014 που έριξαν σε αναμονή τα σχέδια υποδομής σε πολλές περιφερειακές πηγές ενέργειας. Τώρα που το καθεστώς Άσαντ έχει πέσει και οι σχέσεις μεταξύ του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας έχουν θερμανθεί, η Τουρκία ενδιαφέρεται και πάλι για την προώθηση του έργου του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ.
Προτεινόμενος αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ
Ένας κοινός αγωγός φυσικού αερίου με το Κατάρ θα εξυπηρετούσε πολλά σημαντικά τουρκικά συμφέροντα. Θα επέτρεπε στην Τουρκία να ενισχύσει τη θέση της ως η κύρια χώρα διέλευσης μη ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. να παρέχει στην Τουρκία μια πρόσθετη πηγή φθηνού φυσικού αερίου για την εξυπηρέτηση της νοτιοανατολικής Τουρκίας, η οποία υποφέρει από διακοπές ρεύματος το χειμώνα λόγω της αναξιόπιστης προμήθειας από το Ιράν και το Ιράκ· και να ενισχύσει τους δεσμούς Τουρκίας και Κατάρ με το νέο καθεστώς στη Συρία.
Σε αυτό το στάδιο, δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή του αγωγού και καμία εκτίμηση σχετικά με την αναμενόμενη δυναμικότητα ή το κόστος ενός τέτοιου έργου. Το Κατάρ πιθανότατα θέλει να περιμένει και να δει ότι το νέο καθεστώς στη Συρία θα είναι σε θέση να αποκτήσει τον έλεγχο του κέντρου της χώρας προτού λάβει επενδυτικές αποφάσεις. Κατά κανόνα, οι εταιρείες ενέργειας δεν επενδύουν σε διασυνοριακούς αγωγούς φυσικού αερίου πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων εάν δεν είναι βέβαιοι ότι η χώρα διέλευσης θα παραμείνει σταθερή και αξιόπιστη για τα επόμενα 10-15 χρόνια, που είναι η απαραίτητη περίοδος για την ανάκτηση του κόστους του αγωγού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές της κεντρικής Συρίας όπου θα πρέπει να περάσει ο προτεινόμενος αγωγός – περιοχές που εξακολουθούν να παρουσιάζουν δραστηριότητα από το ISIS και παρόμοιες ομάδες και ως εκ τούτου θα απαιτούν ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας.
Εν τω μεταξύ, το Κατάρ προτιμά να επικεντρωθεί στην εξασφάλιση των θαλάσσιων μεταφορών του προς την Ευρώπη, καθώς έχει γίνει ένας σημαντικός προμηθευτής LNG στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Κατάρ επενδύει επίσης σε μεγάλο βαθμό σε πιθανά έργα παραγωγής φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, τα οποία θα του δώσουν στενότερη πρόσβαση στην Ευρώπη και θα του παράσχουν κάποια μόχλευση στη συνεχιζόμενη θαλάσσια διαμάχη Τουρκίας-Κύπρου. Αυτές οι επενδύσεις περιλαμβάνουν την πρόσφατη απόκτηση μεριδίου 23% σε ένα κοίτασμα φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και μια συνεργασία σε δύο νέες εργασίες γεώτρησης στα κυπριακά ύδατα.
Για το Ισραήλ, η ενεργειακή σύνδεση που δημιουργήθηκε μεταξύ Τουρκίας και Κατάρ μέσω της Συρίας θα μπορούσε να υπονομεύσει ορισμένες από τις φιλοδοξίες του να γίνει μέρος ενός οικονομικού διαδρόμου μεταξύ της Ευρώπης και των Αραβικών κρατών του Κόλπου, γνωστού και ως Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC).
Εάν εγκατασταθεί επιτυχώς ένας νέος αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας, θα είναι πολύ πιο εύκολο να συμπληρωθεί αυτή η διαδρομή με πρόσθετες υποδομές, όπως δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές και καλώδια ηλεκτρισμού.
Θα ήταν επομένως πιο εύκολο για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλα κράτη του Αραβικού Κόλπου να συνδεθούν με αυτά και να εξάγουν ξηρό αέριο και άλλα προϊόντα στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας παρά να κατασκευάσουν έναν ολοκαίνουργιο διάδρομο μέσω της Ιορδανίας και του Ισραήλ για να φτάσει στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ενώ είναι σαφές ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν θα θέλουν να εξαρτώνται από το Κατάρ ή την Τουρκία ως εταίρους διαμετακόμισης, η απήχησή τους ως εναλλακτικής λύσης θα αυξηθεί για τα ΗΑΕ όσο ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται και το καθεστώς του Ισραήλ ως νησίδας περιφερειακής σταθερότητας συνεχίζει να αμφισβητείται. Το Ισραήλ θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι η συνέχιση του πολέμου και οι επακόλουθες καθυστερήσεις στην ομαλοποίηση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε ένα σημείο όπου ένα επικερδές περιφερειακό οικονομικό σχέδιο θα παρακάμψει εντελώς το Ισραήλ στο δρόμο του προς την Ευρώπη.
Το Ισραήλ θα πρέπει να συνεχίσει να προωθεί την ιδέα ενός διαδρόμου Ανατολής-Μεσογείου με την Κύπρο και την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε πιθανούς επενδυτές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ως ουσιαστικό στοιχείο των περιφερειακών οικονομικών σχεδίων.
2.-Τουρκική σύνδεση με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στη Συρία
Ενώ τα σχέδια αγωγών της Τουρκίας με το Κατάρ μπορεί να υπονομεύσουν τα ισραηλινά συμφέροντα, ένα άλλο τουρκικό σχέδιο μπορεί να βοηθήσει το Ισραήλ να ανοίξει νέες αγορές για τις εξαγωγές φυσικού αερίου του. Τον τελευταίο μήνα, η Τουρκία επανεξετάζει τη δυνατότητα σύνδεσης με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου μέσω του κυρίως παραμελημένου τμήματός του στη Συρία. Ο αραβικός αγωγός φυσικού αερίου, που εγκαινιάστηκε το 2003, σχεδιάστηκε αρχικά για να επιτρέψει στην Αίγυπτο να εξάγει φυσικό αέριο προς τα βόρεια προς την Ιορδανία και τη Συρία. Τα σχέδια για περαιτέρω επέκταση του αγωγού προς την Τουρκία υπογράφηκαν το 2006 και το 2008, αλλά εγκαταλείφθηκαν το 2009, κυρίως λόγω οικονομικών διαφορών και του γεγονότος ότι η Αίγυπτος δεν είχε άλλο αέριο προς εξαγωγή. Σήμερα, ο αγωγός εξυπηρετεί κυρίως το Ισραήλ, καθώς διοχετεύει ισραηλινό αέριο στην Ιορδανία και νότια στην Αίγυπτο, ενώ το τμήμα της Συρίας παραμένει αχρησιμοποίητο. Ο αγωγός μπορεί να μεταφέρει περίπου 10 BCM φυσικού αερίου ετησίως, αλλά αυτή η ποσότητα μπορεί να αυξηθεί στα 15 BCM, δεδομένης της αναβάθμισης του αγωγού με πρόσθετους σταθμούς συμπίεσης.
Ο αραβικός αγωγός φυσικού αερίου
πηγή: Wikipedia
Εάν η Τουρκία συνδεθεί στην πραγματικότητα με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στο συριακό τμήμα του, το Ισραήλ θα μπορούσε θεωρητικά να μεταφέρει αέριο προς τα βόρεια μέσω της Ιορδανίας στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη (είτε απευθείας είτε μέσω συμφωνιών ανταλλαγής).
Ένα τέτοιο σχέδιο δεν είναι πιθανό να συμβεί χωρίς σημαντική βελτίωση στις διπλωματικές σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, καθώς και εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και του νέου καθεστώτος στη Συρία.
Αλλά ακόμα κι αν δεν συμβεί τίποτα από αυτά, το ισραηλινό αέριο μπορεί να φτάσει στην Τουρκία εάν η Ιορδανία ή η Αίγυπτος χρησιμεύουν ως «τελικός χρήστης» του ισραηλινού φυσικού αερίου που στη συνέχεια θα το πωλούν στην Τουρκία. Μια παρόμοια ρύθμιση υπήρξε τα τελευταία δύο χρόνια: το ισραηλινό αέριο εξάγεται στην Αίγυπτο, η οποία στη συνέχεια το υγροποιεί και το εξάγει στην Τουρκία και σε άλλους προορισμούς.
Υπάρχει ένα εμπόδιο, ωστόσο. Οποιαδήποτε συμφωνία δημιουργήσει το Ισραήλ για την πώληση αερίου με αγωγό στην Τουρκία, έστω και έμμεσα, θα μπορούσε να εκληφθεί από την Κύπρο και την Ελλάδα ως υπονόμευση των συμφερόντων τους με το Ισραήλ.
Επιπλέον, η νέα σύνδεση με τον αγωγό ενδέχεται να υπονομεύσει ορισμένους από τους στόχους του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF). Το τουρκικό σχέδιο σύνδεσης με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στη Συρία είναι μόνο ένα από τα πολλά σχέδια για σημαντικές συνδέσεις υποδομής μεταξύ των δύο χωρών. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν ήδη συζητήσει έργα που προάγουν τις διασυνοριακές οδικές, σιδηροδρομικές και επικοινωνιακές υποδομές με το νέο συριακό καθεστώς. Τέτοια έργα θα ενισχύσουν περαιτέρω την επιρροή της Τουρκίας στη Συρία και θα μπορούσαν να προσφέρουν στην Άγκυρα αρκετά οφέλη.
Το ένα θα ήταν η σύνταξη μιας νέας συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας που θα αμφισβητούσε τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της Κύπρου και θα υπονόμευε τη συνεργασία στο EMGF.
Το Ισραήλ θα πρέπει να λάβει μέτρα για να κατευνάσει τέτοιες ανησυχίες από την Κύπρο και την Ελλάδα. Θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε ευκαιρία μπορεί να έχει το Ισραήλ να εξάγει φυσικό αέριο μέσω της Τουρκίας δεν θα έρχεται σε αντίθεση με τα σχέδιά του για την ανάπτυξη κοινών υποδομών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ακόμη και αν υλοποιηθούν τα σχέδια του αγωγού στη Συρία, οι ισραηλινές εταιρείες φυσικού αερίου δεν θα θέλουν να βασίζονται στη Συρία και την Τουρκία ως τις κύριες χώρες διέλευσης για το φυσικό αέριο τους και θα το χρησιμοποιούν μόνο προσεκτικά και σε περιορισμένες ποσότητες. Επιπλέον, οι ισραηλινές ενεργειακές εταιρείες δεν θέλουν να βασίζονται στην Αίγυπτο και την Ιορδανία ως τελικούς χρήστες για να πουλήσουν ισραηλινό αέριο στην Τουρκία, εν μέρει για ζητήματα πληρωμής χρέους. Θα προτιμούσαν ακόμη μια πιο άμεση διαδρομή προς νέες αγορές για να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιό τους, όπως ένα κοινό έργο LNG με την Κύπρο.
3.-Μη ιρανικοί αγωγοί πετρελαίου και συνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με τη Συρία
Το νέο καθεστώς στη Συρία έχει ενεργειακά συμφέροντα πέρα από τη χρήση της χώρας ως περιοχής διέλευσης για αγωγούς φυσικού αερίου. Η Συρία έχει απεγνωσμένη ανάγκη από σταθερό εφοδιασμό πετρελαίου τώρα που δεν διαθέτει τακτικό εφοδιασμό ιρανικού αργού πετρελαίου και καυσίμων. Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Άσαντ, η Συρία λάμβανε περίπου το 90% της προμήθειας πετρελαίου της από το Ιράν (60.000-70.000 βαρέλια την ημέρα), ενώ ένα άλλο 10% προερχόταν από τοπικά συριακά κοιτάσματα πετρελαίου. Επιπλέον, η Χεζμπολάχ μετέφερε λαθραία καύσιμα στη Συρία μέσω του Λιβάνου (παρά τα προβλήματα του ίδιου του Λιβάνου με σοβαρές ελλείψεις πετρελαίου). Η νέα πραγματικότητα της Συρίας είναι πολύ διαφορετική. Αμέσως μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Άσαντ, το Ιράν διέκοψε όλες τις αποστολές πετρελαίου στη Συρία. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ βομβάρδισε τις διαδρομές λαθρεμπορίου της Χεζμπολάχ προς τη Συρία, εμποδίζοντας έτσι τη λαθραία εισαγωγή καυσίμων από τον Λίβανο.
Αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Συρία
Πηγή: U.S. Energy Information Administration
Υπό αυτές τις νέες συνθήκες, η Συρία αναζητά τώρα συμφωνίες συνεργασίας για να λαμβάνει τακτικές προμήθειες πετρελαίου από έναν ή περισσότερους γείτονές της. Το πιο άμεσο μέσο θα ήταν οι διασυνοριακές αποστολές με φορτηγά, οι οποίες είναι ακριβές και σπάνιες. Μακροπρόθεσμα, η Συρία θα αναζητήσει νέα έργα αγωγών για να εξασφαλίσει μια συνεπή ροή.
Η πιο προφανής πηγή θα ήταν ο υπάρχων αγωγός πετρελαίου μεταξύ Συρίας και Κιρκούκ στο Ιράκ, ο οποίος σταμάτησε τη λειτουργία του στη δεκαετία του 1980 και θα απαιτούσε αποκατάσταση.
Ωστόσο, αυτά τα κοιτάσματα πετρελαίου βρίσκονται τώρα υπό τον έλεγχο της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) στο βόρειο Ιράκ, κάτι που μπορεί να προκαλέσει την αντίθεση της Τουρκίας.
Επιπλέον, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία εξετάζουν την πιθανότητα να γίνουν ο νέος προμηθευτής πετρελαίου της Συρίας ως μέρος του περιφερειακού παιχνιδιού για να αποκτήσουν πολιτική βάση με το νέο συριακό καθεστώς.
Τους επόμενους μήνες θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πολλές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Σαουδική Αραβία έχει υψηλά κίνητρα να προμηθεύσει πετρέλαιο στη Συρία αντί για το Κατάρ και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα σχέδια του Κατάρ να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μαζί με την Τουρκία.
Η Σαουδική Αραβία έχει υψηλά κίνητρα να προμηθεύσει πετρέλαιο στη Συρία αντί για το Κατάρ και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα σχέδια του Κατάρ να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μαζί με την Τουρκία.
Φαίνεται ότι σε αυτή τη φάση, το Ισραήλ δεν έχει λάβει ακόμη σαφή απόφαση σχετικά με τη φύση της σχέσης του με το νέο καθεστώς στη Συρία. Αυτό είναι κατανοητό, λαμβάνοντας υπόψη τα πολυάριθμα πολιτικά σενάρια που θα μπορούσαν ακόμη να συμβούν στη Συρία που θα άλλαζαν εντελώς τους υπάρχοντες υπολογισμούς. Ωστόσο, όσον αφορά τις δυνατότητες, μια συμφωνία εξομάλυνσης μεταξύ Ισραήλ και Συρίας θα μπορούσε να ανοίξει νέους ενεργειακούς δρόμους και οικονομικές ευκαιρίες για το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών φυσικού αερίου, της βοήθειας στον εφοδιασμό πετρελαίου, της δημιουργίας κοινών ανεμογεννητριών στα Υψίπεδα του Γκολάν και πολλά άλλα.
Εάν το Ισραήλ αργήσει να αντιδράσει στις εξελίξεις σχετικά με τις νέες ενεργειακές υποδομές στη Συρία, ειδικά εκείνες υπό την ηγεσία της Τουρκίας, μπορεί να χάσει μια πολύτιμη οικονομική και πολιτική ευκαιρία να γίνει αναπόσπαστο μέρος ενός νέου περιφερειακού ενεργειακού διαδρόμου.
*Ο Δρ Elai Rettig είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Σπουδών και ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Begin-Sadat στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan. Ειδικεύεται στην ενεργειακή γεωπολιτική και την εθνική ασφάλεια.
Πηγή: besacenter.org απόδοση anixneuseis.gr
The Syrian Pipeline Game: How Turkey’s Plans Affect Israel’s Regional Ambitions
By Dr. Elai Rettig, January 13, 2025
BESA Geo-Energy Insights No. 7, January 13, 2025
EXECUTIVE SUMMARY: The fall of the Assad regime in Syria has revived Turkey’s plans to construct oil and gas pipelines through the country, turning it into a regional “energy corridor” for neighboring states. Some of these plans would offer the Arab Gulf States a more convenient land route for exporting energy to Europe through Turkey, posing a challenge to Israel’s similar aspirations. Israel has other opportunities to export its natural gas to new markets via pipeline, but they pose the risk of undermining Israel’s relationship with Greece and Cyprus. Israel should follow the “pipeline game” in Syria closely to ensure that new economic opportunities in the region don’t pass it by.
The collapse of the Assad regime in December 2024 revived several Turkish-led energy infrastructure projects that had been abandoned due to the Syrian civil war. While some of these projects undermine Israel’s interest in becoming an “energy corridor” between Europe and the Arab Gulf States, others have the potential to open up new markets in the region for Israeli gas and electricity exports. This article will highlight three of these potential projects and examine their implications for Israeli regional interests: 1) a joint Turkey-Qatar gas pipeline through Syria; 2) an extension of the Arab Gas Pipeline to Turkey; and 3) new oil pipelines from the Arab Gulf States to Syria to replace Iranian oil supplies.The Turkey-Qatar gas pipeline project through Syria
Soon after the fall of the Assad regime, Turkish media outlets began reporting on their government’s desire to revive an old plan to construct a gas pipeline between Qatar and Turkey through Syria. The pipeline was first announced in 2009 and was primarily promoted by Turkey. Qatar ultimately abandoned it due to technical and political difficulties, including the eruption of the civil war in Syria, high-profile disputes between Qatar and Saudi Arabia and between Turkey and Assad’s regime, and the crash in oil prices in 2014 that put many regional energy infrastructure plans on hold. Now that the Assad regime has fallen and relations between Qatar and Saudi Arabia have warmed, Turkey is again interested in advancing the Turkey-Qatar gas pipeline project.
Proposed Turkey-Qatar gas pipeline
A joint gas pipeline with Qatar would serve several important Turkish interests. It would allow Turkey to strengthen its position as the main transit country for non-Russian gas to Europe; provide Turkey with an additional source of cheap gas to serve southeastern Turkey, which suffers from winter power outages due to unreliable supply from Iran and Iraq; and strengthen Turkish and Qatari ties with the new regime in Syria.
At this stage, there is no clear timeline for the pipeline’s construction and no estimate regarding the expected capacity or cost of such a project. Qatar likely wants to wait and see that the new regime in Syria is able to gain control over the center of the country before it makes any investment decisions. As a rule, energy companies do not invest in multibillion-dollar cross-border gas pipelines if they’re not certain that the transit country will remain stable and reliable for the next 10-15 years, which is the necessary period to recover a pipeline’s cost. This is especially important in areas of central Syria where the proposed pipeline will need to pass – areas that are still seeing activity by ISIS and similar groups and will therefore require strong security guarantees.
In the meantime, Qatar prefers to focus on securing its maritime transport routes to Europe, as it has become a major LNG supplier to Europe following the war in Ukraine. Qatar is also investing heavily in potential gas production projects in the Eastern Mediterranean, which will give it closer access to Europe and provide it with some leverage in the ongoing Turkey-Cyprus maritime dispute. These investments include the recent acquisition of a 23% stake in an Egyptian gas field and a partnership in two new drilling operations in Cypriot waters.
For Israel, the energy connection created between Turkey and Qatar through Syria could undermine some of its own ambitions to become part of an economic corridor between Europe and the Arab Gulf States, also known as the India-Middle East-Europe Corridor (IMEC). If a new gas pipeline between Qatar and Turkey is successfully established, it will be much easier to supplement that route with additional infrastructure, such as roads, rails, and electricity cables. It would thus be easier for the UAE and other Arab Gulf States to connect to it and export dry gas and other products to Europe through Turkey than to construct a brand-new corridor through Jordan and Israel to reach the Eastern Mediterranean.
While it is clear that the UAE won’t want to depend on Qatar or Turkey as transit partners, their appeal as an alternative will grow for the UAE so long as the war in Gaza continues and Israel’s status as an island of regional stability continues to erode. Israel should be mindful that the continuation of the war and subsequent delays to Saudi-Israeli normalization could eventually lead to a point where a lucrative regional economic plan completely bypasses Israel on its way to Europe. Israel should continue to promote the idea of an East-Mediterranean corridor with Cyprus and Greece, especially to potential investors in Europe and the US, as an essential component of regional economic plans.Turkish connection to the Arab Gas Pipeline in Syria
While Turkey’s pipeline plans with Qatar may undermine Israeli interests, another Turkish plan might help Israel open up new markets for its natural gas exports. Over the past month, Turkey has been reexamining the possibility of connecting to the Arab Gas Pipeline through its mostly neglected section in Syria. The Arab Gas Pipeline, inaugurated in 2003, was initially designed to allow Egypt to export natural gas northward to Jordan and Syria. Plans to extend the pipeline further to Turkey were signed in 2006 and 2008 but abandoned in 2009, primarily due to financial disputes and the fact that Egypt was running out of gas to export. Today, the pipeline mainly serves Israel, as it transits Israeli gas to Jordan and southward to Egypt while the Syrian section remains unused. The pipeline can transfer about 10 BCM of natural gas annually, but this amount can be increased to 15 BCM, given pipeline upgrades with additional compression stations.
The Arab Gas Pipeline
Source: Wikipedia
If Turkey does in fact connect to the Arab Gas Pipeline in its Syrian section, Israel could theoretically transit gas northward through Jordan to Turkey and from there to Europe (either directly or through swap deals). Such a plan is not likely to occur without a significant improvement in Israel-Turkey diplomatic relations, as well as normalization between Israel and the new regime in Syria. But even if none of those things occurs, Israeli gas can still reach Turkey if Jordan or Egypt serves as an “end user” for Israeli gas that they then sell onward to Turkey. A similar arrangement has existed over the past two years: Israeli gas is exported to Egypt, which then liquefies it and exports it to Turkey and other destinations.
There is a snag, however. Any arrangement Israel creates to sell dry gas by pipeline to Turkey, even indirectly, could be perceived by Cyprus and Greece as undermining their interests with Israel. Additionally, the new pipeline connection might undermine some of the goals of the East Mediterranean Gas Forum (EMGF). The Turkish plan to connect to the Arab Gas Pipeline in Syria is only one of several plans for major infrastructure connections between the two countries. Turkish officials have already discussed projects that advance cross-border road, rail, and communication infrastructure with the new Syrian regime. Such projects would further cement Turkey’s influence in Syria and could provide Ankara with several benefits. One would be the drafting of a new maritime border agreement between Turkey and Syria that would challenge Cyprus’s maritime claims and undermine cooperation in the EMGF.
Israel should take steps to assuage such concerns from Cyprus and Greece. It should make clear that any opportunity Israel may have to export gas through Turkey would not contradict its plans to advance joint infrastructure in the Eastern Mediterranean. Even if the pipeline plans in Syria materialize, Israeli gas companies won’t want to rely on Syria and Turkey as the main transit countries for their gas and would only use it cautiously and in limited amounts. Moreover, Israeli energy companies are not keen to rely on Egypt and Jordan as end users to sell Israeli gas to Turkey, partly over debt payment issues. They would still prefer a more direct route to new markets to diversify their portfolio, such as a joint LNG project with Cyprus.Non-Iranian oil pipelines and electricity connections to Syria
The new regime in Syria has energy interests beyond using the country as a transit area for gas pipelines. Syria is in desperate need of a stable supply of oil now that it is without a regular supply of Iranian crude oil and fuels. During Assad’s regime, Syria received about 90% of its oil supply from Iran (60,000-70,000 barrels per day), with another 10% coming from local Syrian oil fields. In addition, Hezbollah smuggled fuel to Syria through Lebanon (despite Lebanon’s own problems with severe oil shortages). Syria’s new reality is very different. Immediately following the collapse of Assad’s regime, Iran cut off all oil shipments to Syria. At the same time, Israel bombed Hezbollah’s smuggling routes to Syria, thereby preventing fuel from being smuggled in from Lebanon.
Oil and Gas Pipelines in Syria
Source: U.S. Energy Information Administration
Under these new circumstances, Syria is now seeking cooperation agreements to receive regular oil supplies from one or more of its neighbors. The most immediate means would be cross-border truck shipments, which are expensive and infrequent. In the long term, Syria will seek new pipeline projects to ensure a consistent flow. The most obvious source would be the existing oil pipeline between Syria and Kirkuk in Iraq, which stopped operations in the 1980s and would require rehabilitation. However, those oil fields are now under the control of the Kurdish Regional Government (KRG) in northern Iraq, which might provoke opposition from Turkey.
Additionally, Qatar, UAE and Saudi Arabia are all examining the possibility of becoming Syria’s new oil supplier as part of the regional game to gain a political foothold with the new Syrian regime. In the coming months, we should expect to see many movements in this direction. Saudi Arabia is highly motivated to supply oil to Syria instead of Qatar and possibly thwart other Qatari plans to strengthen its presence in Syria together with Turkey.
It seems that at this stage, Israel has not yet made a clear decision regarding the nature of its relationship with the new regime in Syria. This is understandable, considering the numerous political scenarios that could still occur in Syria that would completely change existing calculations. However, in terms of potential, a normalization agreement between Israel and Syria could open new energy routes and economic opportunities for Israel, including natural gas exports, assistance in oil supply, the establishment of joint wind turbines in the Golan Heights, and more. If Israel is slow to react to developments surrounding new energy infrastructure in Syria, especially those led by Turkey, it might lose a valuable economic and political opportunity to become an integral part of a new regional energy corridor.
*Dr. Elai Rettig is an assistant professor in the Department of Political Studies and a senior research fellow at the Begin-Sadat Center for Strategic Studies at Bar-Ilan University. He specializes in energy geopolitics and national security.
Source: https://besacenter.org/the-syrian-pipeline-game-how-turkeys-plans-affect-israels-regional-ambitions/
