ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ 
iEpikaira.- [δημοσιεύτηκε 16:26-14/02/23, ανανεώθηκε 10:03-15/02/23] Το κοίτασμα «Αφροδίτη» είναι το πρώτο χρονικά αλλά και το μεγαλύτερο σε μέγεθος μεταξύ των πέντε που έχουν ήδη ανακαλυφθεί στην κυπριακή ΑΟΖ. Η οδύσσειά -αν όχι τραγωδία- του έγκειται στο γεγονός ότι εδώ και 12 ολόκληρα χρόνια παραμένει ανεκμετάλλευτο και απ' ότι φαίνεται θα χρειαστούν τρία έτη -κατ' ελάχιστον- πριν να αρχίσει η αξιοποίηση. Ποιά τα αίτια λοιπόν πίσω από την κωλυσιεργία; Η ανάλυση παρουσιάζει στοιχεία σύμφωνα με τα οποία φαίνεται να υπάρχουν «ηθικοί αυτουργοί» πίσω από την διαμορφωθείσα κατάσταση οι οποίοι βάζουν προσκόμματα στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρις ότου επιτευχθεί λύση «πακέτο», Κυπριακό και εκμετάλλευση/συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου.
 |
| Κοίτασμα «Αφροδίτη»: Ανακαλύφθηκε 28/12/2011. Εκτιμάται στα 4,5 τρισ. κυβικά πόδια. Βρίσκεται στο Βυθοτεμάχιο 12 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας |
Αυτό που εκ προοιμίου πρέπει να διευκρινιστεί είναι ότι περίπου 10% του κοιτάσματος «Αφροδίτη» εκτείνεται εντός της ισραηλινής ΑΟΖ και το ισραηλινό κομμάτι ονομάστηκε «Ισάι» (κατά άλλους «Γισάι»). Ας ξεκινήσουμε όμως από τις τελευταίες γνωστές εξελίξεις, για να αναφερθούμε εν συνεχεία και στις άγνωστες πτυχές του ζητήματος.
.jpg) |
| Το κοίτασμα «Αφροδίτη» εκτείνεται και στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Το ισραηλινό πεδίο ονομάζεται «Ισάι». |
-Τον Σεπτέμβριο του 2022 η ισραηλινή εταιρεία New Med Energy ανακοίνωσε ότι οι εταίροι για το κοίτασμα «Αφροδίτη» ενέκριναν επένδυση για την έναρξη γεώτρησης η οποία θα επιβεβαιώσει το μέγεθος του κοιτάσματος και μελλοντικά θα χρησιμοποιηθεί για παραγωγή.
-Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ισραηλινή π. Υπουργός Ενέργειας Καρίν Ελχαράρ συνάντησε την κύπρια τότε ομόλογό της, Νατάσα Πηλείδου, και συμφώνησαν στον διορισμό διεθνούς εμπειρογνώμονα ο οποίος θα καταλήξει σε συμφωνία συνεκμετάλλευσης του Αφροδίτη-Ισάι.
-Ιανουάριος του 2023: Αναφορικά με τα σενάρια αξιοποίησης των κοιτασμάτων της Κυπριακής ΑΟΖ, τα οποία έχουν ως προϋπόθεση (πριν προχωρήσει η ανάπτυξή τους) να συναφθεί συμφωνία για τον τελικό αποδέκτη του παραγόμενου φυσικού αερίου, η Ν. Πηλείδου δήλωσε ότι η μεταφορά φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο παραμένει το επικρατέστερο (φυσικά πουθενά αναφορά στο EastMed ο οποίος τορπιλίστηκε με το non-paper αλλά ουδέποτε αποτέλεσε κομμάτι των αμερικανικών σχεδιασμών). Στο συγκεκριμένο σενάριο, το φυσικό αέριο θα έχει πιθανό προορισμό τις εγκαταστάσεις της Shell (West Delta Deep Marine) κοντά στον αιγυπτιακό τερματικό σταθμό υγροποίησης και εξαγωγής φυσικού αερίου Idku στις βόρειες ακτές της Αιγύπτου μέσω υποθαλάσσιου αγωγού 340km. Ειρήσθω εν παρόδω, ένας τέτοιος αγωγός είναι αποτυπωμένος και στον γνωστό χάρτη Μπάιντεν (ο οποίος δημιουργήθηκε το 2015 και συνέχισε να εμπλουτίζεται μέχρι το 2017) αλλά ξεκινά από ισραηλινά κοιτάσματα τα οποία ανακαλύφθηκαν κοντά στο «Αφροδίτη» (δείτε σχετικό απόσπασμα του χάρτη).
 |
| Χάρτης Μπάιντεν: Αγωγός (με μωβ διακεκομμένη) από την ισραηλινή ΑΟΖ προς την Αίγυπτο με μωβ. Καταλήγει κάπου μεταξύ Idku και Damietta. |
Κάπου εκεί -χρονολογικά- αναμείναμε και πάλι στο ακουστικό αφού μεσολάβησαν οι προεδρικές εκλογές της ΚΔ. Μια από τις τελευταίες όμως σχετικές δηλώσεις της Ν. Πηλείδου ήταν η εκτίμηση ότι η ΚΔ αναμένεται να εξαγάγει φυσικό αέριο από το «Αφροδίτη» περί το 2026, ήτοι: δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια μετά την ανακάλυψή του! Και αυτό είναι το ευνοϊκό σενάριο όπου όλες οι παραπάνω διαδικασίες θα έχουν μέχρι τότε ολοκληρωθεί.
Οι αθέατοι παράγοντες επιρροής
Ας προχωρήσουμε όμως και στην αθέατη πλευρά των πραγμάτων. Σε προηγούμενο άρθρο στο iEpikaira (12/12/2022) αναφέρθηκε ότι: «Δεν αποκλείεται η αμερικανική εταιρεία Noble Energy (πριν την εξαγοράσει η Chevron) που ενεπλάκη στο ανακαλυφθέν από το 2011 κοίτασμα «Αφροδίτη» (εκτείνεται και εντός της ισραηλινής ΑΟΖ), να πίεσε για αγωγό -αν και δεν είναι ξεκάθαρο (περισσότερα και ΕΔΩ)- με όδευση προς την Κύπρο και εν συνεχεία την Τουρκία (όπως αποτυπώνεται στον [χάρτη Μπάιντεν] με κόκκινο περίγραμμα και την επισήμανση: «Aphrodite/Cyprus/Turkey»), έναντι της λύσης του EastMed».
 |
| Χάρτης Μπάιντεν: Αγωγός φ/α από το κοίτασμα «Αφροδίτη» στην Τουρκία |
Σχετικά με το ζήτημα του αγωγού φ/α από το «Αφροδίτη» με όδευση προς την Τουρκία (πάγια επιδίωξη της Τουρκίας ως αντιστάθμισμα στον EastMed, αποτυπωμένη και στον χάρτη Μπάιντεν), σε άλλο δημοσίευμα το iEpikaira (9/12/2022) παρουσίασε το παρασκήνιο της προωθούμενης «νέας λύσης» του Κυπριακού με όχημα τα ενεργειακά (με παρέμβαση ΕΕ-ΟΗΕ-ΗΠΑ). Εκεί έγινε εκτενής αναφορά στα πρακτικά της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ (8/9/2016) με θέμα τις εξελίξεις στα ενεργειακά της Αν. Μεσογείου. Η επιτροπή εκθείασε τις επιτυχίες της αμερικανικής εταιρείας Noble Energy («Διαχειριστής» του Βυθοτεμάχιου 12 όπου ανακαλύφθηκε το «Αφροδίτη», πριν την εξαγοράσει η Chevron το 2019) και τόνισε το πόσο σημαντικό είναι η αμερικανική εξωτερική πολιτική να υποστηρίξει το έργο της εταιρείας στην Αν. Μεσόγειο. Χαρακτηριστικό είναι ότι έγινε αναφορά στην εταιρεία τουλάχιστον 15 φορές.
Παράλληλα όμως αυτό που σχολιάστηκε εκτεταμένα στην ίδια επιτροπή ήταν και ο αγωγός φ/α από το «Αφροδίτη» προς την Τουρκία ενώ τονίστηκε με έμφαση η βαρύτητά του. Το ενδεχόμενο λοιπόν ο αγωγός προς την Τουρκία να σχετίζεται με παρασκηνιακές πιέσεις από την -πρώην- Noble Energy (πλέον Chevron) προς την αμερικανική κυβέρνηση, δεν πρέπει να παραβλεφθεί. Ειδικά εάν λάβουμε υπόψη ότι προωθείται η επίλυση του Κυπριακού ακριβώς επειδή κάποιοι θέλουν πάση θυσία να κατασκευαστεί ο συγκεκριμένος αγωγός (1 και 2) που είναι ανταγωνιστικός του EastMed και βγάζει την Ελλάδα από την ενεργειακή εξίσωση. Ιδωμένο υπό αυτό το πρίσμα η κωλυσιεργία 12 ετών στο κοίτασμα «Αφροδίτη» μπορεί και να μην είναι τυχαία, εάν ο απώτερος στόχος είναι ο αγωγός προς την Τουρκία, όπως θα διαπιστώσετε και στις παρακάτω τοποθετήσεις Αμερικανών αξιωματούχων.
Οι Αμερικάνοι και ο αγωγός προς την Τουρκία
-Τον Σεπτέμβριο του 2016 η Ιλένα Ρος-Λέτινεν, πρόεδρος της προαναφερθείσας επιτροπής είπε στον εναρκτήριο λόγο της: «Ήταν σαφές ότι η ενέργεια έχει αναδειχθεί ως βασικό κίνητρο που μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του Κυπριακού και να τερματίσει την κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία». Πρόσθεσε δε ότι «ένας πιθανός αγωγός που θα μεταφέρει κυπριακό και ισραηλινό φυσικό αέριο προς την Τουρκία θα μπορούσε όχι μόνο να βελτιώσει τις σχέσεις στην περιοχή, αλλά θα μπορούσε στη συνέχεια να διοχετευθεί στην Ευρώπη. Αυτό θα βοηθούσε τους ευρωπαίους φίλους μας να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη ρωσική ενέργεια και να μειώσουν τη ρωσική επιρροή σε αυτόν τον τομέα». Προφανώς η Ρος-Λέτινεν αναφέρεται στον συγκεκριμένο αγωγό από το «Αφροδίτη» προς την Τουρκία αφού το κοίτασμα εκτείνεται και στην ισραηλινή ΑΟΖ, και επομένως ο αγωγός θα μεταφέρει ισραηλοκυπριακό φ/α του οποίου τα έσοδα θα διαμοιραστούν βάσει της συμφωνίας που πρόκειται να συναφθεί.
Στην ίδια επιτροπή κατέθεσε και ο Αμερικανός Ανώτερος Σύμβουλος Ενεργειακής Ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άμος Χόκσταϊν (αρχιτέκτονας του χάρτη Μπάιντεν) ο οποίος είπε μεταξύ άλλων ότι, «για να μπορέσει να συνειδητοποιήσει το οικονομικό όφελος της ενεργειακής ασφάλειας [η Τουρκία], πρέπει να συνάψει συμφωνία με την Κύπρο, γιατί ο αγωγός που θα οδεύει από το Ισραήλ στην Τουρκία περνάει από την ΑΟΖ της Κύπρου. Και πραγματικά ελπίζω και πιστεύω ότι η Τουρκία κατανοεί την κρίσιμη φύση και τη στρατηγική φύση ή το στοιχείο που έχει προστεθεί στις συζητήσεις για το Κυπριακό, δηλαδή την ενέργεια».
-Τον Αύγουστο του 2016 σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Bloomberg ο Α. Χόκσταϊν είπε ότι «εάν καταφέρουμε να καταλήξουμε σε συμφωνία για το μελλοντικό καθεστώς του νησιού [σσ. Κύπρο], ξεκλειδώνουμε όχι μόνο Ισραήλ-Τουρκία, ξεκλειδώνουμε τη μελλοντική παραγωγή και τους προορισμούς της Κύπρου», και συνέχισε «μπορείς να έχεις έναν αγωγό φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη και μπορείς να έχεις LNG μέσω Αιγύπτου προς την Ευρώπη».
-Τον Ιούνιο του 2016 ο Χόκσταϊν πάλι δήλωνε ότι: «προϋπόθεση για να μπορέσει να φτάσει το ισραηλινό αέριο στην Τουρκία εξαρτάται από την επίλυση του Κυπριακού, γιατί δεν μπορεί να περάσει από την ΑΟΖ της Κύπρου».
Συμπεράσματα και επικείμενες εξελίξεις
Για άλλη μια φορά διαπιστώνεται ότι οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Αν. Μεσογείου επηρεάζονται άμεσα από παράγοντες με συγκεκριμένα συμφέροντα και στρατηγική στην ευρύτερη περιοχή η οποία είναι -μέχρις ενός σημείου, εφόσον σταμάτησε να εμπλουτίζεται το 2017- αποτυπωμένη στον χάρτη Μπάιντεν.
Όσον αφορά στο κοίτασμα «Αφροδίτη», το ερώτημα παραμένει: γιατί δεν έχει ακόμη επιτευχθεί συμφωνία συνεκμετάλλευσης μεταξύ Ισραήλ και ΚΔ εδώ και 12 χρόνια, ενώ υπάρχει το πολυδιαφημισμένο παράδειγμα της ισραηλολιβανικής συμφωνίας που πιστώθηκε στον Άμος Χόκσταϊν; Μήπως τελικά δεν είναι πανάκεια το μοντέλο αυτό; Ή μήπως κάποιοι σκοπίμως κωλυσιεργούν διότι δέχονται πιέσεις ώστε να παραμείνει το κοίτασμα στο βυθό της θάλασσας μέχρι να λυθεί το Κυπριακό με τους όρους που οι ίδιοι θα επιβάλουν; Με άλλο «αέρα» θα καθόταν η ΚΔ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εάν είχε ήδη εκμεταλλευτεί το μεγαλύτερο κοίτασμά της (ή έστω κάποιο από τα πέντε που έχουν ανακαλυφθεί) και είχε ταυτόχρονα και τα αντίστοιχα έσοδα στα ταμεία της... Δεν συμφωνείτε; Αυτό σε συνδυασμό με τις ξεκάθαρες παραπάνω τοποθετήσεις των Αμερικανών για αγωγό προς την Τουρκία, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το φ/α του κοιτάσματος «Αφροδίτη» σχεδιάζεται να διατεθεί προς την Τουρκία και όχι κάπου αλλού (ούτε στον EastMed που έτσι και αλλιώς βρίσκεται στα αζήτητα).
Σχεδιασμό τον οποίο ο ίδιος ο Τζο Μπάιντεν προωθούσε ήδη από το 2014 -χωρίς τον Βρετανό ξενοδόχο βέβαια που δεν είναι ξεκάθαρο προς το παρόν πώς θα αντιδράσει- όταν δήλωνε ότι, «αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ταξίδεψα πρόσφατα [σσ. Μάιο του 2014] στην Κύπρο -ο υψηλότερος αξιωματούχος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε την Κύπρο εδώ και πέντε δεκαετίες- επειδή ήθελα να ενθαρρύνω τους Κύπριους [σσ. Κυπριακή Δημοκρατία] να αναπτύξουν τους ενεργειακούς πόρους τους σε συνεργασία με όλους -ΟΛΟΥΣ(!)- τους γείτονές τους, και να καταστεί σαφές ότι όλοι ωφελούνται εάν το σύνολο της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να συνεργαστεί για να γίνει κόμβος για τις αγορές φυσικού αερίου».
Και για να γίνει ακόμα πιο σαφές, ο τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ διευκρίνιζε ότι, «το ενεργειακό δυναμικό της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί επίσης να αποφέρει σημαντικά στρατηγικά και οικονομικά οφέλη για την ίδια την περιοχή και την Ευρώπη συνολικά. [...] Αυτό ήταν το κύριο μήνυμά μου όταν ήμουν στην Κύπρο τον Μάιο [του 2014], ότι η ενέργεια μπορεί και πρέπει να χρησιμεύσει ως εργαλείο συνεργασίας, σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας. Και ζήτησα από τον Ειδικό Απεσταλμένο για Θέματα Ενέργειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άμος Χόκσταϊν, να συνεχίσει το έργο αυτό». Το οποίο φαίνεται ότι έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας άμεσα -με τις ευλογίες της ΕΕ- μαζί με τον νέο πρόεδρο της ΚΔ ο οποίος αμέσως μετά την ανακοίνωση της νίκης του έδωσε το στίγμα της εξωτερικής πολιτικής του. Αναφέρθηκε και σχολίασε με νόημα τις πρώτες τηλεφωνικές επαφές του με ξένους αξιωματούχους.
Ο Αμερικανός γερουσιαστής Μενέντεζ -εμπνευστής του East Med Act... έχει τη σημασία της η λεπτομέρεια- ήταν ένας από τους πρώτους που τηλεφώνησε για να συγχαρεί τον Ν. Χριστοδουλίδη ο οποίος με τη σειρά του ανταπέδωσε δηλώνοντας ότι αυτό το τηλεφώνημα δείχνει και την πολιτική του γραμμή. Δεν έμεινε όμως μόνο εκεί, εν συνεχεία είπε ότι «θα συνεχίσουμε τη διεύρυνση των σχέσεων μας με ΟΛΕΣ(!) τις χώρες της περιοχής, αλλά και με όλες τις δυνάμεις που μπορούν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στον τερματισμό της κατοχής και στην επίλυση του Κυπριακού, πάντα στο πλαίσιο, το συμφωνημένο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και με απόλυτο σεβασμό στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Επιβεβαιώνοντας ότι θα λειτουργήσει ως επίγονος του προκατόχου του. Κάτι για το οποίο μας είχε ήδη άλλωστε προϊδεάσει κατά τη διάρκεια του προεκλογικού του αγώνα όταν δήλωνε ότι θα προωθήσει την -βρετανοτουρκικής εμπνεύσεως του 1956/57- ΔΔΟ την οποία ο κυρίαρχος λαός απέρριψε το 2004...
