Nordic Monitor: Η παρουσία της Τουρκίας στη Σομαλία

Η Τουρκία εξασφαλίζει δικαιώματα στο 90% της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη συμφωνία με τη Σομαλία, σύμφωνα με έγγραφο

Η NORDIC MONITOR ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗ ΣΟΜΑΛΙΑ

Επιμέλεια: Γιάννης Πεγειώτης

Η Τουρκία εξασφαλίζει δικαιώματα στο 90% της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη συμφωνία με τη Σομαλία, σύμφωνα με έγγραφο

Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΟΜΑΛΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

ΨΙΧΟΥΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΟΜΑΛΙΑ

Η Τουρκία εξασφαλίζει δικαιώματα στο 90% της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη συμφωνία με τη Σομαλία, σύμφωνα με έγγραφο

του Λεβέντ Κενέζ/Στοκχόλμη

Το πλήρες κείμενο μιας ευρείας συμφωνίας για τους υδρογονάνθρακες μεταξύ Τουρκίας και Σομαλίας δημοσιοποιήθηκε μετά την υποβολή της στο τουρκικό κοινοβούλιο για επικύρωση στις 22 Απριλίου. Η δημοσίευση του εγγράφου προσφέρει την πρώτη λεπτομερή εικόνα για το πεδίο εφαρμογής, τους όρους και τις στρατηγικές προθέσεις πίσω από την εμβάθυνση της ενεργειακής και αμυντικής συνεργασίας της Άγκυρας με το Μογκαντίσου. Η Τουρκία έχει εξασφαλίσει εκτεταμένα επιχειρησιακά και οικονομικά προνόμια σύμφωνα με τη συμφωνία.

Το έγγραφο, με επίσημο τίτλο «Συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Σομαλίας στον τομέα των υδρογονανθράκων», υπογράφηκε στις 7 Μαρτίου 2024 στην Κωνσταντινούπολη από τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ και τον Σομαλό υπουργό Πετρελαίου Αμπντιρίζακ Ομάρ Μοχάμεντ. Δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα στο πλαίσιο των κοινοβουλευτικών εργασιών.

Σύμφωνα με τις επίσημες αιτιολογήσεις που επισυνάπτονται στην υποβολή, η συμφωνία αποτελεί βασικό στοιχείο της Στρατηγικής Άνοιγματος της Τουρκίας στην Αφρική, η οποία χαρακτηρίζει τη Σομαλία ως χώρα προτεραιότητας λόγω της στρατηγικής θαλάσσιας θέσης της και των ανεκμετάλλευτων ενεργειακών πόρων της. Το σομαλικό έδαφος εκτιμάται ότι περιέχει 6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου και έως και 30 δισεκατομμύρια βαρέλια δυναμικού υδρογονανθράκων στην ανοιχτή θάλασσα.

Οι τουρκικές αρχές τονίζουν ότι με τη βελτίωση της πολιτικής σταθερότητας στη Σομαλία, η χώρα παρουσιάζει ένα βιώσιμο περιβάλλον για επενδύσεις σε υδρογονάνθρακες. Η συμφωνία, υποστηρίζουν, θα ενισχύσει τη διμερή συνεργασία, θα επιτρέψει στην Τουρκία να μοιραστεί τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και να εξασφαλίσει πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους που υποστηρίζουν τα ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας στο θαλάσσιο εμπόριο και την ενεργειακή ασφάλεια.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Δεξιά) συναντάται με τον Σομαλό Πρόεδρο Χασάν Σεΐχ Μοχάμουντ στις 12 Απριλίου στην Αττάλεια.

Το πρόσφατα δημοσιευμένο κείμενο της συμφωνίας για τους υδρογονάνθρακες αποκάλυψε μια σειρά διατάξεων που ευνοούν σημαντικά την επιχειρησιακή και οικονομική θέση της Τουρκίας στον ενεργειακό τομέα της Σομαλίας.

Μία από τις πιο αξιοσημείωτες ρήτρες καταργεί την υποχρέωση της Τουρκίας να καταβάλει τυχόν προκαταβολικά έξοδα. Σύμφωνα με τη συμφωνία, δεν απαιτούνται μπόνους υπογραφής, ανάπτυξης ή παραγωγής από τις τουρκικές οντότητες, ούτε υποχρεούνται να καταβάλουν τέλη επιφανείας ή διοικητικά τέλη. Αυτές οι εξαιρέσεις, που περιγράφονται στο Άρθρο 4.5 του εγγράφου, αποκλίνουν από τις συνήθεις πρακτικές του κλάδου, όπου οι κυβερνήσεις υποδοχής συνήθως απαιτούν σημαντικές αρχικές πληρωμές για δικαιώματα εξερεύνησης.

Όσον αφορά τη δομή των εσόδων, η Τουρκία έχει εξασφαλίσει μια εξαιρετικά ευνοϊκή ρύθμιση ανάκτησης κόστους. Σύμφωνα με το Άρθρο 4.7, η Τουρκία δικαιούται να ανακτήσει έως και το 90% του πετρελαίου που παράγει κάθε χρόνο — είτε πρόκειται για πετρέλαιο είτε για φυσικό αέριο — ως «κόστος πετρελαίου», έναν μηχανισμό που επιτρέπει στον φορέα εκμετάλλευσης να καλύπτει τα έξοδα εξερεύνησης και παραγωγής πριν από την κατανομή των κερδών.

Εν τω μεταξύ, το μερίδιο της Σομαλίας στην παραγωγή περιορίζεται μέσω ενός ανώτατου ορίου δικαιωμάτων που ορίζεται σε μόλις 5%. Τα δικαιώματα μπορούν να εισπραχθούν είτε σε είδος είτε σε μετρητά και δεν ισχύουν για πετρέλαιο που επανεγχέεται στη δεξαμενή ή καταναλώνεται κατά τη διάρκεια των επιτόπιων εργασιών.

Ενισχύοντας περαιτέρω την επιχειρησιακή της ελευθερία, η Τουρκία έχει λάβει απεριόριστα δικαιώματα να εξάγει το μερίδιό της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε τιμές διεθνούς αγοράς. Όπως περιγράφεται λεπτομερώς στο Άρθρο 4.8, οι τουρκικές οντότητες μπορούν να διατηρήσουν όλα τα έσοδα που αποκτούν στο εξωτερικό από την πώληση αυτών των πόρων, είτε μέσω εξαγωγών είτε μέσω εγχώριων συναλλαγών — μια ρύθμιση που ουσιαστικά απομακρύνει τη Σομαλία από τη χρηματοοικονομική ροή του μεριδίου της Τουρκίας.

Επιπλέον, η Τουρκία απολαμβάνει ευρεία διακριτική ευχέρεια στην εκχώρηση των δικαιωμάτων της βάσει της συμφωνίας. Το Άρθρο 4.3 επιτρέπει στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO) ή σε οποιαδήποτε άλλη ορισμένη τουρκική οντότητα να μεταβιβάσει τα συμφέροντά της σε τρίτους χωρίς την υποχρέωση να ιδρύσει τοπική εταιρεία ή μόνιμο γραφείο στη Σομαλία. Αυτή η ρήτρα παρέχει στην Τουρκία ευελιξία στη δημιουργία εταιρικών σχέσεων ή στην προσέλκυση υπεργολάβων χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια.

Η στρατιωτική σχολή εντός της Τουρκικής Διοίκησης Ομάδας Εργασίας στη Σομαλία (STGK), η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Τουρκίας στο εξωτερικό, διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών των αξιωματικών και υπαξιωματικών στη Σομαλία.

Τέλος, η συμφωνία περιλαμβάνει ισχυρή προστασία των επενδύσεων. Το Άρθρο 9 επιβεβαιώνει ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις στη Σομαλία θα προστατεύονται από τη Σύμβαση του 1966 για την Επίλυση Επενδυτικών Διαφορών (ICSID). Οποιεσδήποτε διαφορές προκύπτουν από την ερμηνεία ή την εφαρμογή της συμφωνίας μπορούν να παραπεμφθούν σε διεθνή επιτροπή διαιτησίας που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, διασφαλίζοντας ότι η Τουρκία μπορεί να επιλύει τις διαφορές της στο δικό της νομικό έδαφος με εγγυήσεις που βασίζονται στο διεθνές δίκαιο.

Η συμφωνία επιτρέπει επίσης στην Τουρκία να λάβει τα δικά της συμπληρωματικά μέτρα ασφαλείας, με όλα τα σχετικά έξοδα να υπολογίζονται ως ανακτήσιμα έξοδα πετρελαίου (Άρθρο 6). Αυτή η ρήτρα θεωρείται άμεσα συνδεδεμένη με προεδρικό διάταγμα που υποβλήθηκε επίσης στο κοινοβούλιο, το οποίο ζητά άδεια για την ανάπτυξη τουρκικού ναυτικού και στρατιωτικού προσωπικού στη Σομαλία για δύο χρόνια.

Η ανάπτυξη, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, θα υποστηρίξει επιχειρήσεις κατά της τρομοκρατίας και της πειρατείας, ενώ παράλληλα θα εξασφαλίσει τις τουρκικές αποστολές εξερεύνησης. Από τον Σεπτέμβριο του 2025, το ερευνητικό σκάφος Oruç Reis, συνοδευόμενο από πέντε πολεμικά πλοία του τουρκικού ναυτικού, θα ξεκινήσει δραστηριότητες εξερεύνησης στις θαλάσσιες ζώνες της Σομαλίας.

Το διάταγμα τονίζει τον στόχο της Τουρκίας να προστατεύσει τον φυσικό πλούτο της Σομαλίας, συμβάλλοντας παράλληλα στην περιφερειακή ασφάλεια και τη σταθερότητα βασικών διεθνών εμπορικών οδών, ιδίως στον Κόλπο του Άντεν και στην Αραβική Θάλασσα.

Αυτή η τελευταία συμφωνία βασίζεται σε ένα μνημόνιο συνεννόησης του Φεβρουαρίου 2024, στο οποίο η Σομαλία παραχώρησε στην Τουρκία προνομιακή πρόσβαση στην ειδική οικονομική της ζώνη και υποσχέθηκε μηχανισμούς κατανομής εσόδων. Η Τουρκία, σε αντάλλαγμα, δεσμεύτηκε να βοηθήσει στις αμυντικές δυνατότητες της Σομαλίας, ιδίως στην ανάπτυξη και εκπαίδευση του σομαλικού ναυτικού.

Σύμφωνα με Σομαλούς αξιωματούχους, η Τουρκία θα λαμβάνει έως και 30% των εσόδων από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που εξορύσσονται στα σομαλικά ύδατα, ανάλογα με τα έργα στα οποία συνεισφέρει.

Η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες επιβεβαιώνει επίσης την κυριαρχία της Σομαλίας επί των πόρων της, αναγνωρίζοντας παράλληλα τον ρόλο της Τουρκίας στην πιθανή εξόρυξη, νομισματοποίηση και εμπορευματοποίηση μέσω κοινών μακροπρόθεσμων επιχειρήσεων.

Κείμενο της συμφωνίας υδρογονανθράκων μεταξύ Τουρκίας και Σομαλίας.

Ενώ οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν χαιρετίσει τη συμφωνία ως ένα βήμα προς την εμβάθυνση της περιφερειακής επιρροής και την οικονομική διαφοροποίηση, οι φωνές της εγχώριας αντιπολίτευσης έχουν σημάνει ανησυχία. Ο Yankı Bağcıoğlu, αντιπρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αντιπολίτευσης, είχε προηγουμένως σημειώσει ότι τα δαπανηρά σκάφη βαθέων υδάτων της Τουρκίας, που αρχικά προορίζονταν για εξερεύνηση στην ανατολική Μεσόγειο, έχουν ανακατευθυνθεί λόγω αποτυχιών της εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή. Προειδοποίησε επίσης για πιθανές διπλωματικές επιπτώσεις με την Αιθιοπία, η οποία διατηρεί τεταμένες σχέσεις με τη Σομαλία.

Εν τω μεταξύ, μετά από διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Τουρκία στις 12 Δεκεμβρίου 2024, η Αιθιοπία και η Σομαλία κατέληξαν σε συμφωνία για να τερματίσουν τη μακροχρόνια διαμάχη τους σχετικά με την πρόθεση της Αιθιοπίας να κατασκευάσει λιμάνι στη Σομαλιλάνδη, την αυτοανακηρυγμένη δημοκρατία. Η συμφωνία της Άγκυρας περιλαμβάνει διάταξη σύμφωνα με την οποία η Σομαλία θα χορηγήσει στην Αιθιοπία πρόσβαση σε εμπορικό λιμάνι. Από την υπογραφή της συμφωνίας, οι ηγέτες των δύο χωρών έχουν πραγματοποιήσει επίσημες επισκέψεις στις πρωτεύουσες των άλλων ως ένδειξη βελτίωσης των σχέσεων. Ενώ και τα δύο έθνη έχουν ανοίξει ξανά τις διπλωματικές τους αποστολές, δεν έχει σημειωθεί καμία απτή πρόοδος πέρα από αυτό και οι συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο σχετικά με τις λεπτομέρειες βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.

Έδω και καιρό ένας οργανισμός με έδρα την Σουηδία παρακολουθεί τις επεκτάσεις της Τουρκίας στην Αφρική και έχει ερευνήσει επαρκώς τις τουρκικές κινήσεις στη Σομαλία Το Nordic Monitor μας παρέχει ασφαλή και τεκμηριωμένη άποψη για την επεκτατική Τουρκία

Ποιο ειναι το Nordic Monitor

Το Δίκτυο Παρακολούθησης Έρευνας των Βορείων Χωρών (Nordic Monitor) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ριζοσπαστικές και βίαιες εξτρεμιστικές τάσεις στην Ευρώπη και πέραν αυτής, με ιδιαίτερη έμφαση σε μοτίβα που διαταράσσουν την ειρήνη και την αρμονία μεταξύ των κοινοτικών ομάδων, με έμφαση στην Τουρκία. Ελπίζει να συμβάλει στη συζήτηση σχετικά με το πώς τα έθνη θα πρέπει να αποτρέπουν και να καταπολεμούν τη ριζοσπαστικοποίηση με στενή συνεργασία και σύμπραξη μεταξύ όλων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, με τη συμμετοχή της κοινότητας των ΜΚΟ και της κοινωνίας των πολιτών.

Το Δίκτυο Έρευνας και Παρακολούθησης των Βορείων Χωρών

Το Nordic Monitor λειτουργεί ως πλατφόρμα πληροφοριών που παρακολουθεί τον εξτρεμισμό, τα ριζοσπαστικά κινήματα, την ξενοφοβία, την τρομοκρατία, το έγκλημα και άλλα σχετικά ζητήματα που είναι κρίσιμα για την ασφάλεια των κοινοτήτων στις οποίες ζούμε. Εστιάζεται ειδικά στην Τουρκία, ένα κράτος με 80 εκατομμύρια κατοίκους, που έχει επιρροή πέρα ​​από τα σύνορά του.

Παρακολούθηση του εξτρεμισμού

Ο εξτρεμισμός κάθε μορφής αποτελεί απειλή για την ασφάλεια των εθνών, καθώς και των κοινοτήτων. Το Nordic Research and Monitoring Network παρακολουθεί τους παράγοντες που διευκολύνουν και διευκολύνουν τις εξτρεμιστικές ιδεολογίες και εντοπίζει σημάδια έγκαιρης προειδοποίησης, ώστε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι μη κυβερνητικοί φορείς να μπορούν να λάβουν μέτρα εκ των προτέρων για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών. Το Nordic Monitor ανταποκρίνεται στις συγκεκριμένες ανάγκες των πελατών του με αναλύσεις και εκθέσεις κατ’ απαίτηση για τέτοια θέματα.

Δημόσια Συζήτηση

Οι ειδικοί που συνεισφέρουν στο Nordic Monitor συμμετέχουν συχνά σε συζητήσεις σε πάνελ, συζητήσεις και συνέδρια, με σκοπό την προώθηση της δημόσιας συζήτησης σχετικά με την ασφάλεια και την ευαισθητοποίηση σχετικά με επικίνδυνα πρότυπα ριζοσπαστισμού και εξτρεμισμού. Το Nordic Monitor καλωσορίζει την ευκαιρία να μιλήσει με ομάδες που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τα θέματα που καλύπτει.

Το Δίκτυο Έρευνας και Παρακολούθησης των Σκανδιναβικών Χωρών διοικείται από μια ομάδα επαγγελματιών που αποτελείται από έμπειρους δημοσιογράφους, ειδικούς ασφαλείας και ερευνητές. Το δίκτυο διαχειρίζονται και συντονίζονται από τους εξής:

Αμπντουλάχ Μποζκούρτ, Εκτελεστικός Διευθυντής

Ο Abdullah Bozkurt (γεννημένος στις 5 Αυγούστου 1971 στην Τουρκία) είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας με περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στα τουρκικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Boğaziçi στην Κωνσταντινούπολη και στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη.

Ο Μποζκούρτ έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος στη Νέα Υόρκη, την Ουάσινγκτον, τη Στοκχόλμη και την Άγκυρα. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Turkey Interrupted: Derailing Democracy» (2015), ενός βιβλίου που αναλύει την κατάρρευση της τουρκικής δημοκρατίας υπό την ισλαμιστική αυταρχική διακυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Τον Μάιο του 2016, ίδρυσε ένα πρακτορείο ειδήσεων με την επωνυμία Muhabir στην Άγκυρα, το οποίο έκλεισε και κατασχέθηκε από την κυβέρνηση Ερντογάν λίγους μήνες αργότερα. Στη συνέχεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Τουρκία για τη Σουηδία εν μέσω μιας σαρωτικής καταστολής δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης κατά την περίοδο 2015-2016, μια περίοδο κατά την οποία περίπου 200 οργανισμοί μέσων ενημέρωσης έκλεισαν και η Τουρκία έγινε ο μεγαλύτερος σωφρονιστικός οργανισμός δημοσιογράφων στον κόσμο.

Αυτή τη στιγμή είναι πρόεδρος του Κέντρου για την Ελευθερία της Στοκχόλμης, μιας οργάνωσης υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και συντάκτης του ερευνητικού ειδησεογραφικού ιστότοπου Nordic Monitor. Είναι επίσης Συγγραφέας στο Middle East Forum με έδρα τις ΗΠΑ και μέλος της Σουηδικής Ένωσης Δημοσιογράφων (Journalistförbundet). Ο Μποζκούρτ είναι παντρεμένος και έχει τρία παιδιά.

Λεβέντ Κενέζ, Αναπληρωτής Εκτελεστικός Διευθυντής

Ο Λεβέντ Κενέζ είναι Τούρκος δημοσιογράφος και συντάκτης, γεννημένος το 1978 στη Μανίσα της Τουρκίας. Αφού απέκτησε το πτυχίο του στις Πολιτικές Επιστήμες και τις Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο Βοσνίας-Ποταμού, ξεκίνησε την καριέρα του το 1999 στον επιχειρηματικό σύλλογο İŞHAD στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάστηκε σε εκδόσεις και οργάνωση εκδηλώσεων. Το 2005, εντάχθηκε στην εφημερίδα Zaman , όπου διετέλεσε συντάκτης για τις σελίδες γνώμης και αργότερα για τα ένθετα του Σαββατοκύριακου. Το 2015, έγινε αρχισυντάκτης της εφημερίδας Meydan . Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 στην Τουρκία, ο Κενέζ συνελήφθη κατά τη διάρκεια αστυνομικής επιδρομής και ο Meydan έκλεισε από την κυβέρνηση. Καθώς η καταστολή των μέσων ενημέρωσης κλιμακώθηκε, μετακόμισε στη Σουηδία την ίδια χρονιά.

Ο Κενέζ συνεχίζει την καριέρα του στη δημοσιογραφία ως δημοσιογράφος και συντάκτης στο Nordic Monitor , μια αγγλόφωνη πλατφόρμα ερευνητικών ειδήσεων με έδρα τη Σουηδία. Είναι επίσης ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Κέντρου για την Ελευθερία της Στοκχόλμης , ενός οργανισμού που παρακολουθεί και αναφέρει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Επιπλέον, παράγει και παρουσιάζει την εκπομπή πολιτικού σχολιασμού Serbest Atış στο κανάλι YouTube TR724 . Το 2020, η Τουρκία ζήτησε την έκδοσή του από τη Σουηδία, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας απέρριψε το αίτημα το 2021. Αυτή τη στιγμή ζει στη Σουηδία.