Εικόνα από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που καταστράφηκε από το σεισμό των 7,8 Ρίχτερ, στο Αλτίνοζου της επαρχίας Χατάι στην Τουρκία (φωτ.: EPA / Erdem Sahin)
Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ
Του Παντελή Σαββίδη
Πάνω στα ερείπια από τα οποία οι διασώστες βγάζουν ακόμη πτώματα, και πού και πού και καμιά ζωή, διαμορφώνεται το μετασεισμικό γεωπολιτικό τοπίο. Η αλαζονεία του βουλιμικού Τούρκου προέδρου έχει περιοριστεί από το μέγεθος της καταστροφής, και οι δυνάμεις που γνωρίζουν καλά να εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη δυστυχία ανέλαβαν έργο.
Δυστυχώς, η μείωση της έντασης προϋπέθετε μια καταστροφή. Αυτό που συνέβη στις διακρατικές σχέσεις στην περιοχή, ορισμένοι σχολιαστές το θεωρούν προϋπόθεση για να σταματήσει η παρακμιακή κατηφόρα και στο εσωτερικό όταν λένε «μόνο μια καταστροφή θα μας σώσει». Καλύτερα όμως να μην έρθει.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν βρίσκεται ήδη στη Γερμανία. Αύριο Κυριακή θα επισκεφθεί τη βάση του Ιντζιρλίκ στην Τουρκία και στη συνέχεια την Άγκυρα, ενώ στις 21 Φεβρουαρίου θα έρθει στην Ελλάδα.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΩΝ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΟΤΙ Η ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΗ ΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΙ ΤΟ MOMENTUM ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΩΘΗΣΕΙ ΜΙΑ ΛΥΣΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ, ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΕΔΙΟ, Η ΟΠΟΙΑ ΟΜΩΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΚΑΙ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ.
Ο κοινός τόπος των δηλώσεων που γίνονται είναι η δημιουργία ενός μεγάλου συνεταιρισμού για την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου, αυτό που ο Τζέφρι Πάιατ –υφυπουργός σήμερα στην αμερικανική κυβέρνηση– αποκάλεσε στη διπλωματική γλώσσα «εταιρική δυναμική».
Το τι ακριβώς σημαίνει εταιρική δυναμική θα το δούμε στην πορεία, αλλά διακρίνονται τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία της:
Το πρώτο είναι η συνεκμετάλλευση των αποθεμάτων με τρόπο που είναι ζητούμενο. Στη συνεκμετάλλευση αυτήν θα θελήσουν να εντάξουν και την Τουρκία, διαφορετικά δεν υπάρχει λόγος η Άγκυρα να υποστείλει τις αξιώσεις και τις προκλήσεις της. Η Τουρκία βρέθηκε σε δυσκολότερες στιγμές από τη σημερινή και δεν υποχώρησε από αυτό που θεωρεί ζωτικό της συμφέρον.
Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΓΕΤΑΙ ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ.
Θα επιδιώξουν, δεύτερον, να την εντάξουν στο λεγόμενο East Med Gas Forum, τις συναντήσεις δηλαδή χωρών της περιοχής (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία, Γαλλία, Ιταλία και Παλαιστίνη), ένα φόρουμ το οποίο θα αποτελέσει το θεσμικό όργανο στο οποίο θα γίνουν οι συμφωνίες.
Ένα τρίτο στοιχείο των εξελίξεων, όπως προκύπτει από τις δημόσιες εμφανίσεις και δηλώσεις αξιωματούχων, είναι το αίτημα της Άγκυρας να μεταφερθεί το ισραηλινό αέριο μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη, κάτι που αν γίνει αποδεκτό, καθιστά τη γειτονική χώρα κόμβο μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών – με όλα τα προφανή οφέλη από μια τέτοια θέση και διαχείριση. Η κατασκευή ενός τέτοιου αγωγού προϋποθέτει τη διέλευσή του από ύδατα κυπριακού ενδιαφέροντος (από τη στεριά πρέπει να περάσει από Συρία και Λίβανο, κάτι απαγορευτικό για την ασφάλειά του), και αυτό προϋποθέτει λύση του Κυπριακού. Λύση, όμως, στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Ήδη, ο νέος πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι είναι έτοιμος για λύση και έκλεισε και την πρώτη συνάντησή του με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ για τις 23 Φεβρουαρίου.
Πού διακόπηκαν οι συνομιλίες στο Κραν Μοντανά; Στην απαίτηση της Τουρκίας να συνεχίσουν να υφίστανται οι εγγυήσεις και οι εγγυήτριες χώρες, και στην παραμονή, ουσιαστικά, των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί.
Εξίσου σημαντική είναι η επιμονή της Τουρκίας στην κυριαρχική ισότητα των δύο κοινοτήτων. Κάτι που αν γίνει δεκτό, ουσιαστικά θα μιλάμε για δύο κράτη σε χαλαρή συνομοσπονδία.
Ή Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΥΤΕΣ Ή Η ΕΛΛΗΝΟΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΘΑ ΑΠΟΔΕΧΘΟΥΝ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΚΥΡΑΣ. ΤΙ ΑΠΟ ΤΑ ΔΥΟ ΘΑ ΣΥΜΒΕΙ
Αλλά και το άλλο ερώτημα που προκύπτει είναι: Πώς θα δεχθεί τη συνεκμετάλλευση η Τουρκία; Τι θα πάρει και από πού; Υπάρχει κάποιο σχέδιο; Γιατί στα σημερινά δικαιώματα που της παρέχει το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, δεν θα μείνει.
Το σχέδιο που προβάλλεται, και έχει αναφερθεί στις στήλες αυτές, είναι η σχετική συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου με μεσολαβητή τον Άμος Χόκσταϊν, σύμβουλο για θέματα Ενεργειακής Ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Μην εκπλαγείτε αν τον δείτε να επισκέπτεται την περιοχή μετά τον Άντονι Μπλίνκεν. Αλλά οι λεπτομέρειες του σχεδίου δεν ταιριάζουν ούτε στα ελληνοτουρκικά, ούτε στα κυπροτουρκικά. Στην ισραηλολιβανική συμφωνία οι χώρες κείνται η μία δίπλα στην άλλη, ενώ στην περίπτωση Ελλάδας-Τουρκίας-Κύπρου οι χώρες βρίσκονται απέναντι.
Οι ΗΠΑ, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, για τον οποίο άρχισαν την αντίστροφη μέτρηση προς διπλωματική διευθέτηση, διαμορφώνουν το νέο πεδίο ενέργειας και του Δυτικού χώρου επιρροής. Η παγκοσμιοποίηση που εφαρμόστηκε μέχρι τον πόλεμο δεν εξυπηρετεί πλέον. Έβαλε στο παιχνίδι και κάνει ισχυρή δύναμη και την Κίνα, ίσως και άλλες χώρες. Το πεδίο δεν ήταν ευνοϊκό για τις ΗΠΑ διότι στο όνομα εκείνης της παγκοσμιοποίησης η Γερμανία και κατά συνέπεια και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκτούσαν βαθμούς αυτονομίας από τις ΗΠΑ και χρησιμοποιούσαν φθηνή ρωσική ενέργεια στην οικονομία τους. Υπήρχε, δηλαδή και μια ρωσική ανάπτυξη και μια ευρασιατική αλληλεξάρτηση.
Περιφερειακοί δρώντες επίσης, όπως η Τουρκία, αυτονομούνταν στο βαθμό που τους ήταν δυνατόν. Ο κόσμος πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν βόλευε τις ΗΠΑ. Αυτό είχε γίνει συνείδηση και στην προηγούμενη κυβέρνηση, του Τραμπ, και στη σημερινή του Μπάιντεν, ο οποίος ακολούθησε τα συγκρουσιακά στοιχεία της προηγούμενης σε σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα.
Ο διακεκριμένος παλαίμαχος Αμερικανός δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς αποκάλυψε στην ιστοσελίδα του ολόκληρο το σχέδιο που το βαθύ αμερικανικό κράτος επεξεργάστηκε για να ανατινάξει τους αγωγούς Nord Stream Ι και ΙΙ. Τα στοιχεία που επικαλείται, χωρίς να αποκαλύπτει την πηγή του, είναι απολύτως πειστικά.
ΟΙ ΗΠΑ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΡΑΜΠ ΚΑΙ ΕΠΙ ΜΠΑΪΝΤΕΝ ΗΘΕΛΑΝ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨΟΥΝ ΤΗ ΣΤΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑΣ, ΣΧΕΣΗ ΠΟΥ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣΕ ΕΦΙΑΛΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τον οποίο επίσης θέλουν πάση θυσία να χάσει με κάποιον τρόπο η Ρωσία, η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση ήλπιζε ότι θα μπορούσε να κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές. Και ακόμη, η διακοπή της ενεργειακής σχέσης Γερμανίας-Ρωσίας και η απομόνωση της Μόσχας δημιουργούσε τις προϋποθέσεις να πωληθεί το αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο ακριβά, να γίνει ασύμφορη η ενέργεια για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και να μετακομίσουν αυτές στις ΗΠΑ, όπως και γίνεται.
Τα ενεργειακά στην περιοχή μας και οι εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις εντάσσονται μέσα στη νέα αρχιτεκτονική των ΗΠΑ που περιλαμβάνει και τις δύο χώρες, και που οι σεισμοί λειτούργησαν ως καταλύτης για να αναπτυχθούν.
Τις λεπτομέρειες θα τις δούμε σιγά-σιγά να διαμορφώνονται στον ορίζοντα.
