[iEpikaira: Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στις 2/1/23 στο Βήμα. Προκάλεσε δημοσιεύματα στον τουρκικό και Τ/κ Τύπο (ΕΔΩ και ΕΔΩ) αλλά και ερώτημα του Τούρκου ανταποκριτή στις 3/1/23 στην ενημέρωση Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ΕΔΩ!]
Το ενεργειακό σταυρόλεξο της Ανατολικής Μεσογείου
Η διαφοροποίηση των ενεργειακών δρόμων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, οι προσδοκίες για να μετατραπεί η Ελλάδα σε κόμβο, ο ενεργός ρόλος των ΗΠΑ, οι συνεργασίες και η απρόβλεπτη Τουρκία
Φωτάκη Αλεξάνδρα
Ως το νέο ενεργειακό hub που μπορεί να συνδέσει Ανατολική Μεσόγειο και Βαλκάνια αντιμετωπίζεται η Ελλάδα από τις ΗΠΑ. Ενας ρόλος που της αποδίδεται όλο και πιο έντονα μετά και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που επιβάλλει διαφοροποίηση των ενεργειακών δρόμων.
Οι γεωπολιτικές αλλαγές που έρχονται στην περιοχή φαίνεται να επιβάλλουν και την ανάγκη για μία διευθέτηση των ζητημάτων ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα – Κύπρο, αφού οι λύσεις είναι προαπαιτούμενο για τους νέους ενεργειακούς σχεδιασμούς. Και η συμφωνία Λιβάνου – Ισραήλ θα αποτελέσει τόσο το επιχείρημα όσο και το μοντέλο για τις λύσεις αυτές.
Καταλύτης οι έρευνες νοτιοδυτικά της Κρήτης
Οι έρευνες της ExxonMobil νοτιοδυτικά της Κρήτης είναι, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, και ένα από τα στοιχεία που θα αποτελέσουν καταλύτη εξελίξεων στην περιοχή. Οι ΗΠΑ δήλωσαν «παρούσες» με την εμπλοκή τους στις έρευνες, βάζοντας τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον στην εξίσωση του λιβυκού ζητήματος. Η κίνηση δε της Αιγύπτου να ορίσει μονομερώς τα δυτικά θαλάσσια σύνορά της με Προεδρικό Διάταγμα, πιέζει την Τρίπολη να προχωρήσει σε αποφάσεις. Αποφάσεις που θα αποτελέσουν ίσως και πλήγμα για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, αφού η Λιβύη καταδικάζει μεν τις μονομερείς αιγυπτιακές αποφάσεις, δηλώνει ωστόσο την ετοιμότητά της για διαπραγματεύσεις και προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Κάτι που έχει δηλώσει ότι επιθυμεί και για την επίλυση της διαφοράς της με την Ελλάδα, ενώ η δήλωση του επικεφαλής της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης, περί ενδεχόμενης δημιουργίας αγωγού που θα συνδέει τη χώρα με την Ελλάδα, έχει καταγραφεί και από την Ουάσιγκτον, παρά το γεγονός ότι διαψεύδεται από το αρμόδιο υπουργείο της Τρίπολης.
Πρωτοβουλίες για τις θαλάσσιες ζώνες
Ακόμα όμως και αν η Αγκυρα υποχρεωθεί να υπαναχωρήσει στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, δεν εκτιμάται ότι θα μείνει εκτός σχεδιασμών. Οι λύσεις άλλωστε είναι πάντα προϊόν συμβιβασμών και υποχωρήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο οι πληροφορίες και από αμερικανικές πηγές καθώς και οι εκτιμήσεις γύρω από τις εξελίξεις δείχνουν ότι οι ΗΠΑ βαδίζουν σταθερά προς την ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, ενδεχομένως και διαμεσολάβησης, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διευθέτηση των ζητημάτων θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο και δη μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας – Κύπρου προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για το επόμενο βήμα: την πλήρη εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της περιοχής.
Πληροφορίες εξάλλου φέρουν τον σύμβουλο Ενεργειακής Ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Αμος Χόκσταϊν ως πιθανό διαμεσολαβητή. Ο Χόκσταϊν ήταν από τους πρωταγωνιστές της συμφωνίας ανάμεσα στον Λίβανο και στο Ισραήλ και εκφραστής της διπλωματικής γραμμής των ΗΠΑ που παραπέμπει όλο και περισσότερο σε «συνεργασίες» που μπορούν να ανοίξουν δρόμους έναντι διαφορών που δημιουργούν αδιέξοδα.
Σοβαρό πρόβλημα οι τουρκικές απειλές
Η συζήτηση για το πώς μπορούν να δρομολογηθούν εξελίξεις στο τρίγωνο Ελλάδας – Κύπρου – Τουρκίας αποτελεί ήδη θέμα στην ατζέντα και των συναντήσεων των Αμερικανών που υπηρετούν ως πρέσβεις στις χώρες της Μεσογείου – από τη Μάλτα μέχρι την Κύπρο και από την Τουρκία μέχρι την Ιταλία. Η πολεμική ρητορική της Τουρκίας και οι διαρκείς απειλές αναγνωρίζονται ως ένα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα, με την αμερικανική διπλωματία ωστόσο να διαβάζει σε αυτές μηνύματα που μπορεί να αποστέλλονται μέσω Αθήνας, ωστόσο έχουν τελικό αποδέκτη την Ουάσιγκτον και συνδέονται άμεσα με την ενδυνάμωση των σχέσεων ΗΠΑ – Ελλάδας, αλλά και ΗΠΑ – Κύπρου.
Με την Ελλάδα να αναδεικνύεται ένας σημαντικός εταίρος των ΗΠΑ στα ενεργειακά, η προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στους σχεδιασμούς είναι αναμενόμενο να είναι δυναμική και να εστιάζει κυρίως στον εκβιασμό και μέσω Κύπρου. Οι ανακαλύψεις στο τεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ ήδη έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στην Αγκυρα, κυρίως γιατί σε συνδυασμό με τις ανακαλύψεις στο τεμάχιο 10, αλλά και το κοίτασμα Αφροδίτη στο 12 αλλάζουν τα δεδομένα στην περιοχή. Τα κοιτάσματα της Κύπρου συνδυάζονται με τις εκτιμήσεις σε σχέση με τις έρευνες νοτιοδυτικά της Κρήτης, αλλά και το ενεργειακό πρόγραμμα της Αιγύπτου, δημιουργώντας μία νέα δυναμική ακόμα και για επανασχεδιασμό του EastMed.
Στο κάδρο το λιμάνι της Καβάλας
Πληροφορίες αναφέρουν ότι εξετάζονται σοβαρά και οι δυνατότητες του λιμανιού της Καβάλας, που λόγω φυσικών χαρακτηριστικών μπορεί να δώσει λύσεις που θα ξεπερνούν ακόμα και τις δυνατότητες της Αλεξανδρούπολης, δίνοντας μία σημαντική εναλλακτική τόσο στον τομέα της ενέργειας όσο και του ελλιμενισμού πολεμικών πλοίων. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι στις ΗΠΑ έχουν συμμετοχή στους σχεδιασμούς.
Δεδομένου ότι η Τουρκία έχει αποφασίσει ότι δεν προτίθεται να μείνει εκτός της χάραξης των νέων ενεργειακών δρόμων, το 2023 αναμένεται να είναι έτος εξελίξεων με στόχο την επίτευξη συμβιβασμών. Ενώ το ερώτημα παραμένει ποιο γεγονός θα αποτελέσει την αιχμή για την κινητοποίηση συνομιλιών και η Κύπρος να θεωρείται σύμφωνα με διπλωματικές πηγές ως το επικρατέστερο σενάριο για τις όποιες αφορμές.
Νέες απειλές
Ευθείες απειλές εναντίον της Ελλάδας εκτόξευσε ο τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, για το ενδεχόμενο επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια «γύρω από την Κρήτη». «Δεν θα επιτρέψουμε την επέκταση των χωρικών υδάτων ούτε ένα μίλι παραπάνω στο Αιγαίο» διεμήνυσε ο Τσαβούσογλου. «Η Ελλάδα ούτε εκφοβίζεται ούτε τρομοκρατείται» ήταν η απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου Γιάννη Οικονόμου ενώ το ΥΠΕΞ έκανε λόγο για «ωμή και πρωτόγνωρη για τα σύγχρονα δεδομένα απειλή βίας». Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πάντως προέτρεψε τους «Συμμάχους να αποφεύγουν απειλές και προκλητική ρητορική που μόνο θα αυξήσει την ένταση», ενώ την Πέμπτη δημοσιοποιήθηκε από τον ΟΗΕ και η κοινή επιστολή Τουρκίας – Λιβύης που απαντά σε αυτή της Ελλάδας που προηγήθηκε για τα τουρκολιβυκά μνημόνια.
Πηγή: tovima.gr
