Της Sue Surkes
Οι ήχοι των πανηγυρισμών που προέρχονται από το Υπουργείο Ενέργειας μετά τις συμφωνίες εξομάλυνσης σχέσεων, αυτού του μήνα, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, καθώς επίσης και οι πανηγυρισμοί για την επίσημη έναρξη την Τρίτη του Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF), ενδέχεται να είναι πρόωροι, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Το Ισραήλ έχει επί του παρόντος δύο λειτουργικά εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου — το Τamar και το Leviathan — με δύο μικρότερα, το Karish και το Tanin, που να αναμένεται να ξεκινήσουν την παραγωγή τους εντός του 2021.
Τα τελευταία τρία χρόνια, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, συνιδρυτές του EMGF, εργάζονται σκληρά για να φέρουν την Ιορδανία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία και την Παλαιστινιακή Αρχή στο εγχείρημά τους.
Την Τρίτη, το Υπουργείο Ενέργειας του Ισραήλ ανέφερε σε δήλωσή του ότι το φόρουμ θα βοηθήσει “την ανάπτυξη της οικονομίας φυσικού αερίου στο Ισραήλ και ειδικά την εξαγωγή φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς τους γείτονές του, δηλαδή την Ευρώπη και άλλες περιοχές”.
Το Ισραήλ βλέπει το EMGF ως πλατφόρμα για την προώθηση αυτού που ο Υπουργός Ενέργειας Γιουβάλ Στάινιτζ έχει στο παρελθόν αποκαλέσει “πολύ ρεαλιστικό” σχέδιο για τη δημιουργία ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Θα ήταν ο μακρύτερος και βαθύτερος υποβρύχιος αγωγός αερίου στον κόσμο. Η ΕΕ έχει συνεισφέρει 70 εκατομμύρια ευρώ (81,5 εκατομμύρια δολάρια) για μια μελέτη σκοπιμότητας, της οποίας ηγείται η εταιρεία IGI Poseidon με έδρα την Αθήνα.
Η IGI Poseidon δήλωσε τον Απρίλιο ότι είχε ως στόχο να επιτύχει FID (τελική επενδυτική απόφαση) σε δύο χρόνια. Αυτό είναι το στάδιο όπου μια εταιρεία ή όμιλος ετερογενών δραστηριοτήτων σηματοδοτεί στους επενδυτές ότι έχει τα χρήματα για να υλοποιήσει ένα έργο και να ξεκινήσει μια εμπορικά κερδοφόρα λειτουργία.
Όταν ξεκίνησαν οι εργασίες για το EMGF, ο Στάινιτζ δήλωσε ότι η κατασκευή του αγωγού, εκτιμώμενου κόστους 6,2 δισεκατομμυρίων ευρώ (7,36 δισεκατομμύρια δολάρια), θα μπορούσε να διαρκέσει έξι έως επτά χρόνια και ότι οι χώρες που συμμετείχαν στο έργο ήταν “σοβαρές, γι’ αυτό το έργο θα κατασκευαστεί”.
Σε μια ξεχωριστή εξέλιξη, η επιχειρηματική εφημερίδα Globes ανέφερε ότι μετά τις συμφωνίες εξομάλυνσης του Ισραήλ με τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν, οι συζητήσεις στο πλαίσιο του Υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ και των κύκλων ασφαλείας κάνουν αναφορά για δυνατότητα μιας χερσαίας γέφυρας στην περιοχή του Κόλπου, μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των ευρωπαϊκών αγορών πετρελαίου – χρησιμοποιώντας ένα παλιό αγωγό που συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα (στο Eilat) με τη Μεσόγειο (στο Ashkelon).
Αλλά σύμφωνα με τον Βrenda Shaffer (διεθνής εμπειρογνώμονας ενέργειας στο πανεπιστήμιο Georgetown), ο αγωγός East Med είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί και η ιδέα γεφυρών εδάφους μπορεί να εφαρμοστεί, αλλά μόνο για χρήση έκτακτης ανάγκης.
“Επί του παρόντος, οι εμπορικές προοπτικές για αυτόν τον προτεινόμενο αγωγό [EMGF] είναι πολύ χαμηλές”, δήλωσε στους Times του Ισραήλ από την Ουάσινγκτον. “Δεν υπάρχει ούτε μία εταιρεία που να έχει δεσμευτεί σε αυτό το έργο. Οι εταιρείες γενικότερα δεν αρέσκονται στις επενδύσεις σε ενεργειακούς αγωγούς, καθώς έχουν υψηλά ποσοστά ρίσκου και μικρά ποσοστά χρηματικού κέρδους. Επίσης, η Ιταλία δεν δείχνει να θέλει να εμπλακεί στην ενεργειακή συνεργασία EMGF.
Η Ιταλία, συνέχισε, λαμβάνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία, την Κεντρική Ευρώπη και την Αλγερία και αυτή τη στιγμή διεξάγει δοκιμές για τον Αγωγό Trans Adriatic (TAP), ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το τεράστιο κοίτασμα Shah Deniz του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Ο TAP θα διοχετεύσει φυσικό αέριο την Ευρώπη από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Ελλάδας και Ιταλίας. “Η Ιταλία δεν δεσμεύεται πλέον για τον αγωγό [EMGF] και είναι η μόνη σημαντική χώρα-αγορά κατά μήκος αυτής της διαδρομής”, δήλωσε ο Σάφερ.
Σε μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα, ο Σερ Μάικλ Λι, ο οποίος ασχολείται με θέματα που αφορούν την Ευρώπη, την ενέργεια, την Τουρκία, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ανέφερε ότι ενώ τα αποθέματα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν από το Ισραήλ και την Κύπρο είναι πολύτιμα για τις ίδιες τις χώρες, είναι “ασήμαντα από την άποψη των διεθνών ενεργειακών αγορών”.
Έγραψε: «Η ελκυστική έννοια ενός αγωγού από την περιοχή προς την Ευρώπη, που συμφωνήθηκε κατ’ αρχήν από τις κυβερνήσεις της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ, αντιμετωπίζει τεχνικά και οικονομικά εμπόδια και δεν θα υλοποιηθεί αν δεν ανακαλυφθούν άλλες σημαντικές πρόσθετες ποσότητες αερίου”.
Η Κύπρος, πρόσθεσε, εισάγει φυσικό αέριο επειδή δεν διαθέτει την υποδομή για να εκμεταλλευτεί τα δικά της αποθέματα, ενώ η Ελλάδα μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει σημαντικές ανακαλύψεις υπεράκτιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Μια χερσαία γέφυρα για το πετρέλαιο του Κόλπου προς την Ευρώπη;
Η εφημερίδα Globes την περασμένη εβδομάδα δημοσίευσε συζητήσεις εντός του υπουργείου Εξωτερικών στις οποίες συμμετείχαν ανώτεροι αξιωματούχοι από την κρατική Εταιρεία Αγωγών Ευρώπης-Ασίας (EAPC) σχετικά με τη δυνατότητα παροχής ενέργειας, μέσω χερσαίας γέφυρας για τις χώρες του Κόλπου για τη μεταφορά πετρελαίου, φυσικού αερίου και καυσίμων προς την Ευρώπη.
Το πετρέλαιο θα πήγαινε από το Abkeik στην ανατολική Σαουδική Αραβία (η οποία δεν έχει ακόμη υπογράψει συμφωνίες με το Ισραήλ) μέσω ενός υπάρχοντος αγωγού στο Yanbu. Ένας χερσαίος αγωγός 700 χιλιομέτρων (435 μιλίων) θα κατασκευαστεί για να συνδεθεί με το νοτιότερο λιμάνι του Ισραήλ, το Eilat, στην Ερυθρά Θάλασσα. Από εκεί, το πετρέλαιο θα μεταφερθεί — μέσω της υφιστάμενης κρατικής Εταιρείας Αγωγών Ασίας – Ευρώπης — στο Ashkelon, στις ακτές της Μεσογείου, για φόρτωση σε πλοίο προς την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Η Globes επεσήμανε ότι η ειρηνευτική συμφωνία που υπεγράφη από το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα περιλαμβάνει τη ρήτρα, “οι πλευρές θα προωθήσουν και θα αναπτύξουν τη συνεργασία σε έργα στον τομέα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών συστημάτων μεταφορών για την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας.”
Σήμερα, η Σαουδική Αραβία προμηθεύει μόνο περίπου το 6% του πετρελαίου της ΕΕ.
«Μη εμπορικά βιώσιμη»
Ο Shaffer – ένας πρώην σύμβουλος ενεργειακής πολιτικής στο γραφείο του ισραηλινού πρωθυπουργού και του υπουργείου ενέργειας, ο οποίος χρησιμεύει σήμερα ως μέλος της σχολής του Αμερικανικού Ναυτικού, ανώτερος σύμβουλος για την ενέργεια στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών, ενός think tank που έχει έδρα την Ουάσιγκτον, και ανώτερος συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου – έχει αμφιβολίες σχετικά με την επίτευξη του οράματος.
“Όταν κατασκευάστηκε αυτός ο αγωγός [πριν ο σάχης του Ιράν εκδιωχθεί από το τρέχον Ισλαμικό καθεστώς], η ιδέα ήταν να φέρει το ιρανικό πετρέλαιο στις αγορές της Ευρώπης, κάτι που εκείνη την εποχή είχε νόημα”, ανέφερε.
“Ο Κόλπος εξάγει κυρίως τα ενεργειακά του αποθέματα στην Ασία. Επομένως, εάν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί, πιστεύω ότι αυτή η γραμμή αγωγών θα εξυπηρετούσε μόνο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, για παράδειγμα εάν το Ιράν μπλοκάρει τον Περσικό Κόλπο. Αλλά δεν έχει νόημα σε καθημερινή εμπορική βάση. Θα έκανε το πετρέλαιο πολύ ακριβό. Θα μπορούσε να είναι ένας αγωγός πολυτελείας.”
Πρόσθεσε, “Δεν υπάρχει πολύ πετρέλαιο για μεταφορά από τον Κόλπο προς την Ευρώπη – και τα δεξαμενόπλοια εξακολουθούν να είναι φθηνότερα και ασφαλέστερα από τους αγωγούς, οπότε αν μπορείτε να το μεταφέρετε με δεξαμενόπλοιο [από την Ερυθρά Θάλασσα], θα το προτιμήσετε αντί του αγωγού.”
Επιστρέφοντας από την επίσημη έναρξη της Τρίτης του Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου, ο Σάφερ ανέφερε ότι ήταν “τεράστιο λάθος” να μην προσκληθεί σ’ αυτό η Τουρκία.
“Δεν υπάρχει νόημα στην περιφερειακή συνεργασία εάν δεν συμπεριλάβετε και τους αντιπάλους”, ανέφερε. “Επιδεινώθηκε η κατάσταση με την Τουρκία, η οποία θεωρεί το φόρουμ αντιτουρκικό. [Η Άγκυρα το έχει ήδη αποκαλέσει “συμμαχία των κακών.”] Φανταστείτε να προκαλούσαν όλους τους άλλους, εκτός του Ισραήλ. Το Ισραήλ αυτομάτως θα το έβλεπε ως αντι-Ισραηλινό. Το φόρουμ δεν έχει ούτε χρήματα ούτε στρατεύματα.
“Η ίδρυση του Φόρουμ έχει αυξήσει τις εντάσεις στην περιοχή. Η Τουρκία εξακολουθεί να είναι μια πολύ σημαντική δύναμη. Οι σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Τουρκία δεν πρέπει να είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος”.
Σκηνικό κλιμάκωσης της ελληνοτουρκικής αντιπαλότητας
Η επίσημη έναρξη λειτουργίας του EMGF έλαβε χώρα με φόντο την κλιμάκωση του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού εξουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ο οποίος σύμφωνα με την Γερμανία μπορεί να προκαλέσει πόλεμο.
Το Ισραήλ, οι σχέσεις του οποίου με την ισλαμική Άγκυρα έχουν εδώ και καιρό επιδεινωθεί, έχει υποχρεωθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ να πάρει το μέρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Ο Σάφερ πιστεύει ότι το Ισραήλ, η Γαλλία και τα ΗΑΕ πρέπει “να καθίσουν έξω και να αφήσουν την Ουάσινγκτον να επιλύσει αυτό το ζήτημα με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία”.
Η Μόσχα, κάνει ό,τι μπορεί για να αναζωπυρώσει τις φλόγες και να απομακρύνει την Τουρκία από το ΝΑΤΟ – κάτι που όχι μόνο θα αποτελούσε μια νίκη για την Ρωσία αλλά θα ήταν μια “τεράστια απώλεια για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ”, δεδομένου ότι η Τουρκία είναι ένα μεγάλο και ισχυρό κράτος που συνορεύει με τη Ρωσία και τoν Εύξεινο Πόντο.
Η ελληνοτουρκική εχθρότητα επικεντρώνεται επί του παρόντος στα δικαιώματα θαλάσσιων γεωτρήσεων, αλλά αντανακλά ένα πολύ ευρύτερο, διμερές ρήγμα που έχει ξεσπάσει από τον 19ο αιώνα, για να ενισχυθεί μόνο από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974.
Η Τουρκία έχει μια ακτογραμμή στην Μεσόγειο μήκους 1.600 χιλιομέτρων. Αλλά μαζί με το Ισραήλ και μια χούφτα άλλων εθνών, δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Η σύμβαση παρέχει στους υπογράφοντες — συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Κύπρου — το δικαίωμα να δημιουργήσουν υπεράκτιες αποκλειστικές οικονομικές ζώνες (ΑΟΖ). Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι τα εθνικά της δικαιώματα υπερισχύουν αυτής της συνθήκης.
Ο Σάφερ λέει ότι ο νόμος για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις είναι “πολύ σκοτεινός”.
Το Νοέμβριο, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με τη Λιβύη για την “οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών”, με την Ελλάδα να επισημαίνει με οργή ότι η Κρήτη παρεμβάλλεται μεταξύ αυτών των δύο χωρών (και δεν μπορούν να οριοθετήσουν μεταξύ τους, σ.τ.μ.).
Τον προηγούμενο μήνα, η Άγκυρα έκανε ένα βήμα εμπρός, στέλνοντας ένα πλοίο, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία, για να ερευνήσει κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ύδατα που διεκδικεί η Ελλάδα. Κάποια στιγμή, σύμφωνα με το Reuters, ελληνικά και τουρκικά πολεμικά πλοία συγκρούστηκαν.
Αίγυπτος και Ελλάδα συμβιβάστηκαν, υπογράφοντας τη δική τους συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα. Οι Αιγύπτιοι θέλουν να περιορίσουν την επιρροή της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν έχουν πολλά κοινά με την Άγκυρα μετά την εκδίωξη του ισλαμιστικού καθεστώτος του Μοχάμεντ Μόρσι το 2013.
“Οποιαδήποτε σπίθα θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφή”
Καλώντας για αποκλιμάκωση των εντάσεων τον περασμένο μήνα, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας προειδοποίησε ότι “Η τρέχουσα κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ένα παιχνίδι με τη φωτιά και οποιαδήποτε σπίθα, όσο μικρή και αν είναι, θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφή.”
Η Γερμανία, η οποία φιλοξενεί μεγάλο αριθμό Τούρκων μεταναστών στο έδαφός της και γνωρίζει πολύ καλά το ρόλο της Τουρκίας ως ζώνης ασφαλείας κατά των προσφύγων και των μεταναστών, κατέχει επί του παρόντος την προεδρία της ΕΕ. Οι υπουργοί της ΕΕ επιβεβαίωσαν την πλήρη αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά ζήτησαν μια προσέγγιση βασισμένη στην «αλληλεγγύη, την αποκλιμάκωση και τον διάλογο”.
Η Γαλλία, από την πλευρά της, ακολουθεί επιθετική αντιτουρκική στάση. Τον περασμένο μήνα, οι Γάλλοι συμμετείχαν σε στρατιωτικές ασκήσεις με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ιταλία, λίγο έξω από την Κύπρο. Οι Γάλλοι ζήτησαν επίσης να ενταχθούν στο νέο περιφερειακό φόρουμ του Ισραήλ και της Αιγύπτου, στο οποίο η ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι παρατηρητές.
Αυτή η σκληρή θέση, έγραψε ο Μάικλ Λι, θα μπορούσε να υπονομεύσει τις προσπάθειες της ΕΕ να αποτρέψει μια ανάφλεξη.
Ο Λι, ανώτερος συνεργάτης στο ευρωπαϊκό οικονομικό think tank Bruegel και επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς στη Μπολόνια, αναφέρει ότι η πρόσφατη ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την Τουρκία στον Εύξεινο Πόντο θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι, περιορίζοντας την προθυμία της Άγκυρας να βρει φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο και ανοίγοντας ένα παράθυρο για συνομιλίες με την Ελλάδα.
“Ωστόσο, η διαμεσολάβηση θα έχει πιθανότητες μόνο εάν υπάρξουν πειστικά κίνητρα και για τα δύο μέρη”, συνεχίζει. “Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να διπλασιάσει την απόρριψη οποιασδήποτε προσφυγής στη βία από την Τουρκία και την ίδια στιγμή να την πιέσει να συμμετάσχει στο Φόρουμ Ενέργειας της Μεσογείου”.
Μετάφραση Χωριανόπουλος Άγγελος
Σχόλιο: Είναι προφανές ότι το άρθρο είναι κοντά στις θέσεις της Τουρκίας και αξίζει να ερευνηθεί ο λόγος για τον οποίο διάφοροι που αναφέρονται στο άρθρο, της αρθρογράφου συμπεριλαμβανομένης, εκφράζουν αυτές τις απόψεις. Μάλλον η Τουρκία έχει κάνει τις γνωστές παρεμβάσεις σε διάφορα κέντρα και think tanks για να εκφράζονται τέτοιους είδους απόψεις. Τέλος, αξίζει να ερευνηθεί κατά πόσον οι απόψεις αυτές βρίσουν απήχηση στο Ισραήλ γενικώς και ειδικώς στην κυβέρνησης και τις δομές εξουσίας.
Πηγή: www.timesofisrael.com προσπελάστηκε Ινφογνώμων
