Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ-ΤΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ATLANTIC COUNCIL
ΜΗΠΩΣ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΝΑ ΞΥΠΝΗΣΕΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Κατά τον Σεπτέμβριο του 2025 λάβαμε τις παρακάτω απόψεις του ATLANTIC COUNCIL ... με επιδράσεις στο Κογκρέσσο και τα δύο μεγάλα Αμερικανικά κόμματα. Όσα δημοσιεύουμαι αποτελούν μέρος εκτενέστερου κειμένου από δύο συνεργάτες του ATLANTIC COUNCIL οι οποίοι στηρίζουν στο κείμενο τους την Τουρκία ως εναλλακτική υποστηρικτική δύναμη των ΗΠΑ στην Αφρική στην σύγκρουση συμφερόντων και επίδρασης με την Κίνα και άλλους γεωστρατηγικούς γίγαντες. Η παρακάτω οπτική μας προβλημάτισε πολύ δεδομένου της μείωσης των υποστηρικτικών κονδυλίων από το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών σε ελληνικούς και [ιεραποστολικούς] φορείς που δρουν θετικά στην Αφρική.
ΤΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ATLANTIC COUNCIL
‘’Αν και συχνά παραβλέπεται ως σημαντικός παράγοντας στην Αφρική, η Τουρκία έχει εμπλακεί ενεργά και επεκτείνει τους δεσμούς της στην ήπειρο. Μόλις αυτό το καλοκαίρι, ο πρόεδρος της Γκαμπόν, Μπρις Κλοτέρ Ολιγκί Νγκουέμα , ο πρωθυπουργός του Κονγκό, Ανατόλ Κολινέ Μακόσο, και ο πρωθυπουργός της Σενεγάλης, Ουσμάν Σόνκο, πραγματοποίησαν επίσημα ταξίδια στην Τουρκία και έγιναν δεκτοί από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και τον Οκτώβριο, ο Τούρκος πρόεδρος θα ταξιδέψει στη Σενεγάλη, όπου η Τουρκία έχει κατασκευάσει το Ντακάρ Αρένα, το στάδιο Αμπντουλάγιε-Γουάντε και τον σταθμό παραγωγής ενέργειας Cap-des-Biches.
Καθώς η Τουρκία συνεχίζει να αναπτύσσει στενότερους δεσμούς με αφρικανικά έθνη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει να συνεργαστούν με την Τουρκία ως εταίρο στις προσπάθειές της να αποκτήσει ήπια ισχύ σε όλη την ήπειρο και να αντιμετωπίσει την ρωσική και κινεζική επιρροή.
Διπλωματικοί και πολιτιστικοί δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και Αφρικής
Η σχέση της Τουρκίας με την Αφρική είναι ιδιαίτερη, απαλλαγμένη από τις αποικιακές βαριές των δυτικών δυνάμεων. Η Τουρκία παρουσιάζεται ως εναλλακτική λύση στη Δύση και ισότιμος εταίρος των αφρικανικών χωρών, ένα μοντέλο που έχει ονομαστεί « συναίνεση της Άγκυρας » σε αντίθεση τόσο με το νεοφιλελεύθερο όσο και με το κρατικά καθοδηγούμενο μοντέλο ανάπτυξης.
Την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία έχει αυξήσει την παρουσία της στην Αφρική σε όλα τα μέτωπα, με σαράντα τέσσερις πρεσβείες στην ήπειρο. Ο Ερντογάν έχει πραγματοποιήσει επίσημες επισκέψεις σε τριάντα αφρικανικές χώρες, περισσότερες από οποιονδήποτε άλλο ηγέτη κράτους . Η Turkish Airlines πετά σε εξήντα έναν προορισμούς σε σαράντα μία αφρικανικές χώρες.
Η Τουρκία έχει επίσης εκτεταμένη εμπλοκή στην ήπειρο μέσω έργων βοήθειας και πολιτισμού. Ο Τουρκικός Οργανισμός Συνεργασίας και Συντονισμού διαθέτει είκοσι δύο γραφεία σε όλη την Αφρική που λειτουργούν στο πλαίσιο ενός « Μοντέλου Συνεργασίας για την Ανάπτυξη Τουρκικού Τύπου ». Και το Τουρκικό Ίδρυμα Maarif λειτουργεί 175 σχολεία με τουρκικό πρόγραμμα σπουδών σε είκοσι πέντε αφρικανικές χώρες. Όλες αυτές οι εξελίξεις υποδηλώνουν την αυξανόμενη τουρκική ήπια ισχύ στην ήπειρο.
Αμυντική συνεργασία της Τουρκίας στην Υποσαχάρια Αφρική
Η Τουρκία έχει επίσης σημαντική στρατιωτική παρουσία στην Αφρική. Περίπου δύο χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες σταθμεύουν στη στρατιωτική βάση της Τουρκίας στο Μογκαντίσου και το τουρκικό ναυτικό περιπολεί στο Κέρας της Αφρικής . Η Τουρκία είναι επίσης πολύ έμπειρη στην αντιμετώπιση περιφερειακών διαφορών. Τον Δεκέμβριο του 2024, η Τουρκία μεσολάβησε στη Διακήρυξη της Άγκυρας μεταξύ Σομαλίας και Αιθιοπίας, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τις ανησυχίες σχετικά με την κυριαρχία και την πρόσβαση σε θαλάσσια λιμάνια που προέκυψαν λόγω της διαφωνίας μεταξύ των δύο χωρών για το λιμάνι της Σομαλιλάνδης. Φέτος, η Τουρκία άρχισε ακόμη και να κατασκευάζει μια διαστημική βάση στη Σομαλία.
Η Τουρκία συμβάλλει επίσης σε ειρηνευτικές αποστολές των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) στην Υποσαχάρια Αφρική . Αυτές περιλαμβάνουν την Αποστολή Μεταβατικής Βοήθειας του ΟΗΕ στη Σομαλία, την Πολυδιάστατη Ολοκληρωμένη Αποστολή Σταθεροποίησης του ΟΗΕ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, την Αποστολή του Οργανισμού του ΟΗΕ στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Προσωρινή Δύναμη Ασφαλείας του ΟΗΕ για το Αμπιέι (μια αμφισβητούμενη περιοχή μεταξύ Σουδάν και Νότιου Σουδάν), την Αποστολή του ΟΗΕ στο Νότιο Σουδάν και την Διεθνή Αποστολή Υποστήριξης του ΟΗΕ στο Μάλι. Επιπλέον, είκοσι δύο χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής έχουν υπογράψει συμφωνίες ασφαλείας με την Τουρκία.
Καθώς ο αμυντικός τομέας της Τουρκίας εξελίσσεται, οι τουρκικές αμυντικές εταιρείες έχουν επίσης στρέψει την προσοχή τους στην Αφρική. Ενώ εξακολουθεί να είναι σχετικά προμηθευτής φορητών όπλων για την Αφρική, η επιρροή της Τουρκίας αυξάνεται. Το 2021, η Τουρκία εξήγαγε όπλα αξίας 328 εκατομμυρίων δολαρίων στην Αφρική και το 2024, η Τουρκία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στη Δυτική Αφρική, αντιπροσωπεύοντας το 11% των εισαγωγών της περιοχής. Τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στην Αφρική λόγω του σχετικά χαμηλού κόστους τους. Δέκα χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής έχουν παραγγείλει ή χρησιμοποιούν επί του παρόντος τουρκικά drones Baykar. Πιο πρόσφατα, η Κένυα απέκτησε έξι μη επανδρωμένα αεροσκάφη μάχης TB2 στα τέλη του 2024.
Τουρκικές επενδύσεις στην Αφρική
Ενώ η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών μόνο με τέσσερις αφρικανικές χώρες – την Τυνησία, το Μαρόκο, την Αίγυπτο και τον Μαυρίκιο – οι τουρκικές επιχειρήσεις έχουν επεκταθεί στην Αφρική τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο όγκος του εμπορίου Τουρκίας-Αφρικής έχει αυξηθεί από 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2003 σε 37 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 και η Τουρκία στοχεύει να τον αυξήσει στα 50 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025 .
Οι τουρκικές εταιρείες δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα στον τομέα των κατασκευών και των υποδομών στην Αφρική. Κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, το 17,9% όλων των διεθνών συμβάσεων που ανατέθηκαν σε τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες στην Αφρική προήλθαν από την Αφρική, αξίας συνολικά 97 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η ενεργειακή ζήτηση της Τουρκίας εξαρτάται επί του παρόντος κατά 74% από τις εισαγωγές . Λόγω των υψηλών λογαριασμών ενέργειας, η Τουρκία έχει στραφεί στην αφρικανική αγορά ενέργειας ως φθηνότερη εναλλακτική λύση σε σχέση με τους περιφερειακούς προμηθευτές. Μέσω ενεργειακών έργων σε όλη την Αφρική, η Τουρκία στοχεύει τόσο στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της όσο και στην ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ενεργειακής της ασφάλειας.
Η Τουρκία σύναψε για πρώτη φορά ενεργειακές συμφωνίες με τη Νιγηρία το 1995 και με την Αλγερία το 1998, διαφοροποιώντας τις εισαγωγές φυσικού αερίου της Τουρκίας. Η Τουρκία υπέγραψε επίσης συμφωνία εξερεύνησης ορυκτών στον Νίγηρα τον Σεπτέμβριο του 2020. Το 2024, η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου υπέγραψε συμφωνία με τη Σομαλία για εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην ξηρά , καθώς και συμφωνία για την έναρξη δραστηριοτήτων εξερεύνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Λιβύη. Στα τέλη του 2024, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με τη Σενεγάλη που καλύπτει την εξερεύνηση, την παραγωγή και το εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου. ‘’
Αν από τα ανωτέρω ισχύουν τα πλείστα δεδομένα μπορούμε να κατανοήσουμε τόσο τις ανησυχίες της Κίνας όσο και της Ρωσσίας και του Ισραηλ για την παρουσία της Τουρκίας στην Αφρική .Επιπρόσθετα ο Yankı Bağcıoğlu, αντιπρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αντιπολίτευσης, είχε σημειώσει προ καιρού ς σημειώσει ότι τα δαπανηρά σκάφη βαθέων υδάτων της Τουρκίας, που αρχικά προορίζονταν για εξερεύνηση στην ανατολική Μεσόγειο, έχουν ανακατευθυνθεί στην Αφρική και τα παράλια της λόγω των αποτυχιών της εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή της Μεσογείου. Μια παρέμβαση της Τουρκίας σε σπάνια κοιτάσματα πετρελαίου και σπανίων ορυκτών και μεταλλευμάτων ήτο από ετών φανερή σε πτωχα κράτη και ασταθείς περιοχές της Αφρικής .
Μπορεί το ανωτέρω κείμενο να είναι εμμέσως υποστηρικτικό για την Τουρκία .Είναι όμως ανάγκη να μας προβληματίσει ως Ελληνισμό τόσο θεσμικά όσο και προσωπικά.
Επιμέλεια: Γιάννης Πεγειώτης geopolitico.gr
.png)
