Νότης Μαριάς*
Συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από την έναρξη του Πολέμου στην Ουκρανία και τα διάφορα ΜΜΕ της Δύσης βρίθουν αναλύσεων περί του τι μέλλει γενέσθαι.
Ταυτόχρονα κορυφώνονται οι διάφορες πρωτοβουλίες των ηγετών της Δύσης προκειμένου να προσφέρουν άπλετη βοήθεια στην Ουκρανία με μπαράζ διμερών Συμφωνιών στον τομέα της Ασφάλειας, ενώ ο Μακρόν συγκαλεί τη Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024 Διεθνή Διάσκεψη για την Ουκρανία στην οποία «17 αρχηγοί κρατών θα συμμετάσχουν, όπως και τέσσερις αντιπροσωπείες σε υπουργικό επίπεδο» (https://www.naftemporiki.gr 26/2/2024) προκειμένου να εκφράσουν στη συμπαράστασή τους στην Ουκρανία. Διάσκεψη στην οποία έσπευσε να συμμετάσχει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης (https://www.ertnews.gr 26/2/2024).
Μπαράζ διμερών Συμφωνιών Ασφάλειας με την Ουκρανία συν 50 δισ. ευρώ χρηματοδότηση από ΕΕ
Σε σχέση με τη στήριξη της Δύσης στον Ζελένσκι την φετινή χρονιά θα πρέπει να επισημανθεί ότι ήδη στις 12 Ιανουαρίου 2024 υπογράφτηκε από Σούνακ και Ζελένσκι Συμφωνία Ασφάλειας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ουκρανίας (www.standard.co.uk 12/1/2024), ενώ ακολούθως Μακρόν και Ζελένσκι στις 16 Φεβρουαρίου 2024 υπέγραψαν Συμφωνία συνεργασίας σε θέματα Ασφάλειας μεταξύ Γαλλίας και Ουκρανίας (www.elysee.fr 16/1/2024). Την ίδια ημέρα Σολτς και Ζελένσκι επίσης υπέγραψαν Συμφωνία συνεργασίας σε θέματα Ασφάλειας μεταξύ Γερμανίας και Ουκρανίας (https://gr.euronews.com 16/2/2024) ενώ στη συνέχεια η Μελόνι κατά την επίσκεψή της στο Κίεβο στις 24 Φεβρουαρίου 2024 υπέγραψε με τον Ζελένσκι Σύμφωνο Ασφάλειας μεταξύ Ιταλίας και Ουκρανίας (https://www.ansa.it 24/1/2024) παρότι βέβαια υπάρχουν πολλοί στην Ιταλία οι οποίοι υποστηρίζουν τον Πούτιν όπως επισήμανε σε συνέντευξή του ο ίδιος ο Ζελένκσι (www.agenzianova.com 25/2/2024). Από κοντά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το οποίο την Τρίτη 27/2/2024 στο Στρασβούργο θα συζητήσει και θα ψηφίσει αυθημερόν το πακέτο των 50 δισ. ευρώ για χρηματοδότηση της Ουκρανίας (www.europarl.europa.eu 26/2/2024).
Η συνέντευξη Πούτιν στον Tucker Carlson
Και ενώ οι πάντες επικεντρώνονται σε αναλύσεις γύρω από την Ουκρανία εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι έχουν αφήσει κατά μέρος την ανάλυση σε σχέση με τις διεθνείς στοχεύσεις της Ρωσίας, στοχεύσεις οι οποίες ναι μεν επηρεάζονται από το Ουκρανικό πλην όμως ουδόλως περιορίζονται στα στενά όρια του ζητήματος αυτού.
Από την πλευρά μας λοιπόν θεωρούμε ιδιαίτερα αναγκαίο να επιχειρήσουμε μια αποκωδικοποίηση της στρατηγικής Πούτιν σε σχέση με τα διεθνώς δρώμενα αξιοποιώντας τα όσα δήλωσε ο Ρώσος ηγέτης στις 8 Φεβρουαρίου 2024 στην περίφημη πλέον συνέντευξη του στον γνωστό Αμερικανό δημοσιογράφο Tucker Carlson(https://www.nbcnews.com 9/2/2024), συνέντευξη η οποία ομολογουμένως προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση όχι μόνο στα ΜΜΕ της Δύσης αλλά και στην κοινή γνώμη. Ενδεικτικός ήταν άλλωστε ο αριθμός των εκατομμυρίων θεατών της συνέντευξης η οποία διήρκεσε περισσότερο από δύο ώρες ενώ το απομαγνητοφωνημένο κείμενο της συνέντευξης στα αγγλικά αριθμεί 16902 λέξεις.
Τις σκέψεις που ακολουθούν είχαμε την ευκαιρία να εκθέσουμε με αφορμή σχετική ερώτηση του εδώ ανταποκριτή του ρωσικού πρακτορείου ειδήσεων RIA NOVOSTI, σκέψεις οι οποίες φιλοξενήθηκαν στην αγγλική έκδοση του site της εφημερίδας PRAVDA (https://pravda-en.com/world/2024/02/11/314468.html) αλλά και σε δεκάδες ρωσικά sites όπως στο RIA NOVOSTI (https://ria.ru/20240211/intervyu-1926688894.html) κλπ.
Στο πλαίσιο αυτό θα σταθώ περισσότερο στις επισημάνσεις Πούτιν για το πώς διαμορφώνεται η σύγχρονη παγκόσμια πολιτική σκηνή, αυτό που αρκετοί συναδελφοί μου καθηγητές πανεπιστημίου αποκαλούν πολυπολικό κόσμο.
Η κρίση χρέους των ΗΠΑ και οι επιπτώσεις στο Ουκρανικό
Έτσι ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά Πούτιν στο τεράστιο δημόσιο χρέος των ΗΠΑ που ξεπερνά τα 33 τρισ. δολάρια. Η αναφορά αυτή, πέραν του ότι αποτελεί ιδιαίτερη αιχμή για την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ΗΠΑ, φέρνει άμεσα στο νου μας τις δηλώσεις του προέδρου της Ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ Jerome Powell ο οποίος στις 4/2/2024 έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το υπερβολικό δημόσιο χρέος του ομοσπονδιακού κράτους των ΗΠΑ όχι μόνο γιατί βρίσκεται πλέον σε δυσθεώρητα επίπεδα δηλαδή ξεπέρασε το αστρονομικό ποσό των 33 τρισ. δολαρίων αλλά κυρίως γιατί όπως επισήμανε ρητά ο ίδιος ο Jerome Powell το χρέος αυτό έχει πλέον καταστεί μη βιώσιμο καθώς η ισχνή οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ δεν μπορεί να το εξυπηρετήσει (https://www.cbsnews.com 4/2/2024).
Ως εκ τούτου το επόμενο ζήτημα που πρόκειται να προκύψει είναι είτε ότι οι ΗΠΑ θα κινδυνεύσουν με χρεοκοπία είτε θα μπουν σε μια φάση σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής με λιτότητα και μείωση των δημοσίων δαπανών προκειμένου να μπορέσουν να εξυπηρετήσουν αυτό το τεράστιο δημόσιο χρέος. Γεγονός που σημαίνει βέβαια μείωση των ομοσπονδιακών δαπανών, άρα και της χρηματοδότησης με όπλα και δάνεια της ίδιας της Ουκρανίας.
Οι κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας υπονόμευσαν τις βάσεις του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος
Η αμέσως ενδιαφέρουσα επισήμανση θα μπορούσε να πει κανείς είναι η παρατήρηση Πούτιν ότι η Ρωσία παρά τις κυρώσεις από τη Δύση τελικά τα τελευταία δύο χρόνια είχε μια εξαιρετική οικονομική ανάπτυξη. Έτσι αντί οι κυρώσεις της Δύσης να διαλύσουν τη ρωσική οικονομία τελικά την ωφέλησαν. Άλλωστε είναι γνωστό ότι λόγω των δυτικών κυρώσεων πάνω από 50 δισ. ευρώ ιδιωτικά ρωσικά κεφάλαια «έκανα φτερά» από τη Δύση και επέστρεψαν στη Ρωσία όπου και επενδύθηκαν σε σημαντικούς τομείς.
Συνεχίζοντας την ανάλυσή του για τις οικονομικές κυρώσεις είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η παρατήρηση του Βλαντιμίρ Πούτιν και μάλιστα με παράθεση οικονομικών στοιχείων ότι η Ουάσιγκτον με την επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας αλλά και άλλων χωρών στην ουσία αυτό που έκανε είναι «να πυροβολήσει τα ίδια της τα πόδια». Και αυτό γιατί δυναμίτισε τον ρόλο του δολαρίου τόσο ως νομίσματος για τη διενέργεια των διεθνών οικονομικών συναλλαγών όσο βέβαια και ως αποθεματικού παγκόσμιου νομίσματος. Αποτέλεσμα ήταν να διεξάγονται πλέον σημαντικές οικονομικές παγκόσμιες συναλλαγές μεταξύ της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας και άλλων χωρών όχι πλέον σε δολάρια και ευρώ αλλά σε γουάν, σε ρούβλια και άλλα νομίσματα.
Το επόμενο συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι καθώς οι ΗΠΑ και οι άλλες χώρες των G7 όπως και η ΕΕ έχουν προχωρήσει στο πάγωμα τόσο των κρατικών ρωσικών κεφαλαίων άνω των 200 δισ. ευρώ όσο και αρκετών δεκάδων δισ. ευρώ ιδιωτικών ρωσικών κεφαλαίων, τα διάφορα κράτη, όπως είναι η Κίνα, η Σαουδική Αραβία κλπ που συνήθως αγόραζαν αμερικανικά κρατικά ομόλογα χρηματοδοτώντας το τεράστιο αμερικανικό χρέος, έχουν αρχίσει όχι μόνο να περιορίζουν τις αγορές τους σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα αλλά στην ουσία κάθε μήνα «ξεφορτώνονται» αρκετά δισ. δολάρια σε κρατικά αμερικανικά ομόλογα. Ταυτόχρονα τα ιδιωτικά κεφάλαια αποφεύγουν πλέον τις επενδύσεις τους στις χώρες των G7 καθώς φοβούνται ότι θα έχουν την τύχη των ιδιωτικών ρωσικών κεφαλαίων τα οποία μέσα σε μια νύχτα χάθηκαν αφού οι αρχές της G7 τα πάγωσαν και ουσιαστικά τα κατάσχεσαν. Στην ουσία αυτό που ανέδειξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν και το οποίο δεν είδα πουθενά να αναφέρεται στα δημοσιεύματα του δυτικού τύπου που ασχολήθηκαν με τη συνέντευξη Πούτιν είναι ότι οι ΗΠΑ με τις κυρώσεις τους δυναμίτισαν τις βασικές αρχές της ελεύθερης οικονομίας και κατ΄ επέκταση του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος το οποίο υποτίθεται ότι προασπίζονται.
Στον αέρα πλέον η γερμανική οικονομία χωρίς το φτηνό ρωσικό φυσικό αέριο
Στην ίδια γραμμή στην ουσία βαδίζει και η Γερμανία η οποία σύμφωνα με τον Πούτιν υπό την πίεση των ΗΠΑ προτάσσει τα στρατιωτικά συμφέροντα του ΝΑΤΟ έναντι των γερμανικών οικονομικών συμφερόντων καθώς προτίμησε να απαγκιστρωθεί από την τροφοδοσία της με το φτηνό ρωσικό φυσικό αέριο και να το αντικαταστήσει με το πανάκριβο αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο «πριονίζοντας έτσι το κλαδί πάνω στο οποίο καθόταν» μιας και η περίφημη ανταγωνιστικότητα της γερμανικής οικονομίας στηριζόταν στο πάμφθηνο ρωσικό φυσικό αέριο. Έτσι η Γερμανία παρότι πλέον βρίσκεται σε οικονομική ύφεση ταυτόχρονα υφίσταται μεγάλη οικονομική αφαίμαξη χρηματοδοτώντας την Ουκρανική οικονομία.
Μάλιστα όπως τόνισα και άλλο άρθρο μου (https://www.notismarias.gr 19/2/2024) ο ξεσηκωμός των Γερμανών αγροτών οφείλεται στη δύσκολη οικονομική κατάσταση που βιώνει η Γερμανία ως συνέπεια της ενεργειακής της αποκοπής από το πάμφθηνο ρωσικό φυσικό αέριο. Επιπλέον καθώς κόβονται οι παραδοσιακές γεωργικές επιδοτήσεις και ενισχύσεις και επιβάλλονται νέες απαιτήσεις για δήθεν πράσινη ανάπτυξη, οι Γερμανοί αγρότες βλέπουν το κόστος παραγωγής να εκτινάσσεται στα ύψη. Ένας επιπλέον παράγοντας που επιτείνει τη δυσμενή θέση των Γερμανών αγροτών είναι οι αθρόες αδασμολόγητες εισαγωγές πάμφθηνων, πλην όμως αμφίβολου ποιότητας, αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από την Ουκρανία, η οποία πλέον συνδέεται με Συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών με την ΕΕ. Κατά τη θητεία μου στην Ευρωβουλή το διάστημα 2014-2019 είχα προειδοποιήσει για τις δυσμενείς συνέπειες για τους ευρωπαίους αγρότες και βέβαια για τους Έλληνες αγρότες και κτηνοτρόφους από την τότε σχεδιαζόμενη Συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών ΕΕ-Ουκρανίας την οποία και είχα καταψηφίσει. Τέλος αυτό που ίσως δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστό, είναι ότι λόγω οικονομικής δυσπραγίας τα διάφορα αγροκτήματα και η γη πολλών χρεοκοπημένων Γερμανών αγροτών περνούν πλέον στα χέρια μεγάλων γερμανικών πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται όχι μόνο στον τομέα παραγωγής τροφίμων και στις αλυσίδες super market, αλλά και στον τομέα των αντασφαλίσεων καθώς και του real estate.
O νέος ρόλος των BRICS στον σύγχρονο πολυπολικό κόσμο
Επιπλέον οι αναφορές του Πούτιν στην Κίνα, στους BRICS και στον νέο πολυπολικό κόσμο ο οποίος αναπτύσσεται έδωσαν το στίγμα του ρόλου της Ρωσίας στην παγκόσμια σκηνή. Και αυτός φυσικά δεν είναι άλλος από τη στήριξη στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός πολυπολικού παγκόσμιου συστήματος.
Βέβαια το σύστημα αυτό για να λειτουργήσει θα πρέπει να σέβεται την κυριαρχία των κρατών, τα αμοιβαία συμφέροντά τους και φυσικά να απαγορεύει τις επεμβάσεις στα εσωτερικά των τρίτων χωρών.
Οι επισημάνσεις Πούτιν για τη δυναμική οικονομική ανάπτυξη της Κίνας αλλά και της Ινδονησίας στην ουσία αυτό που κάνουν είναι να καταδείξουν ότι η ίδια η δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης συγκεκριμένων χωρών, όπως βέβαια και των BRICS είναι αναπόφευκτη, γεγονός που σημαίνει ότι η Δύση οφείλει να αποδεχθεί αυτή τη νέα οικονομική πραγματικότητα και να προσαρμοστεί ανάλογα αντί να πολεμά το αναπόφευκτο και να πηγαίνει κόντρα στο οικονομικό ρεύμα της εποχής. Άλλωστε η οικονομική ανάπτυξη των BRICS θα μπορούσε να είναι μια νέα ευκαιρία για την ίδια την ανάπτυξη των χωρών των G7 αν «καβαλήσουν το οικονομικό κύμα» αντί να πηγαίνουν κόντρα σε αυτό με το να εγκαινιάζουν πολιτικές οι οποίες περιορίζουν αντί να αναπτύσσουν το παγκόσμιο εμπόριο.
Μάλιστα άμεσα συνυφασμένο με το ζήτημα αυτό είναι η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος παγκόσμιας ασφάλειας προφανώς γύρω από τον ΟΗΕ και όχι ο διαχωρισμός του πλανήτη σε δύο γεωστρατηγικά μπλοκ με αποτέλεσμα την εγκαινίαση ενός νέου ψυχρού πολέμου ο οποίος ενδεχομένως θα μπορούσε να οδηγήσει και σε χειρότερες περιπέτειες όλη την ανθρωπότητα.
Οι σχέσεις Ρωσίας και Κίνας και η στροφή της Μόσχας στην Ασία
Κλείνοντας το σύντομο αυτό σημείωμα θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι από τη συνέντευξη Πούτιν προκύπτει ότι η Ρωσία βρίσκεται πλέον σε μια ανεπίστρεπτη πορεία οικονομικής και γεωστρατηγικής σύγκλησης με την Κίνα για την οποία άλλωστε ο Πούτιν μίλησε με κολακευτικά λόγια επισημαίνοντας ότι η φιλοσοφία της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής σε αντίθεση με την πολιτική των ΗΠΑ δεν είναι επιθετική αλλά αντίθετα επιδιώκει πάντοτε τον συμβιβασμό. Επιπλέον αφού αναφέρθηκε και στους γνωστούς ιστορικούς δεσμούς των δύο λαών στην ουσία κατέδειξε ότι το μέλλον της Ρωσίας βρίσκεται στην Ασία και όχι στην Ευρώπη.
Αυτό κατά τη γνώμη μας σηματοδοτεί την αλλαγή της πάγιας ρωσικής πολιτικής την οποία εγκαινίασε ο Μεγάλος Πέτρος για στροφή και άνοιγμα της Ρωσίας προς την Ευρώπη. Την νέα αυτή πορεία της Ρωσίας προς την Ανατολή «έστρωσαν» με τις αντιρωσικές τους πολιτικές η ΕΕ και οι ΗΠΑ. Νομίζω όμως ότι πέραν τούτων η ίδια η οικονομική εξέλιξη αργά η γρήγορα θα οδηγούσε τη Ρωσία προς την Ασία η οποία είναι η ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των πάγων στη Σιβηρία θα καταστήσει τις αχανείς αυτές εκτάσεις της ασιατικής Ρωσίας μοχλό οικονομικής ανάπτυξης για τη νέα εποχή, με την ανάπτυξη των ρωσικών πόλεων που βρίσκονται στα σύνορα με την Κίνα και στις ακτές απέναντι από την Ιαπωνία αλλά και στις ακτές της Sea of Okhotsk καθώς και στις ακτές της Bering Sea.
*Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com
