Ο Ερντογάν χαρτογραφεί αδιάλειπτο έλεγχο από τη Μεσόγειο μέχρι το Μπαμπ αλ-Μαντάμπ, επιδιώκοντας να κυριαρχήσει στις θαλάσσιες οδούς και στη στρατηγική της περιοχής. Η Αίγυπτος στέκεται στο πλευρό του Ισραήλ απέναντι στην ίδια απειλή.
του Σάι Γκαλ
Ο Ερντογάν επιβλέπει μια άνευ προηγουμένου στρατιωτική συσσώρευση. Φωτογραφία: AFP
Ουπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, ανακοίνωσε διακοπή εμπορίου με το Ισραήλ, κλείνοντας τα λιμάνια και περιορίζοντας τον εναέριο χώρο — η τελευταία κίνηση σε μια στρατηγική που εδράζεται στη θαλάσσια συμφωνία του Προέδρου Ερντογάν με την Τρίπολη το 2019, η οποία παραχώρησε στην Άγκυρα μια ευθεία γραμμή χιλίων χιλιομέτρων διαμέσου των αιγυπτιακών και ελληνικών υδάτων. Η συμφωνία, που κατατέθηκε στα Ηνωμένα Έθνη, απορρίφθηκε άμεσα ως φανταστικό σύνορο που παραχωρήθηκε ως αντάλλαγμα για στρατιωτική βοήθεια.
Περίπου το 98% του εμπορίου του Ισραήλ εξαρτάται από τις θαλάσσιες οδούς της Μεσογείου, με υποθαλάσσια καλώδια να το συνδέουν με την Ευρώπη και πέραν αυτής.
Απεγνωσμένη για τουρκικά όπλα, η Τρίπολη του προσέφερε αυτό το δώρο — ένα εργαλείο απειλής για τις θαλάσσιες γραμμές του Ισραήλ. Η Λιβύη είναι διασπασμένη: η κυβέρνηση της Τρίπολης, εξαρτημένη από τη στρατιωτική βοήθεια του Ερντογάν και ευθυγραμμισμένη με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, το Κατάρ και παγκόσμια δίκτυα τζιχάντ. Αντίθετά της βρισκόταν το ανατολικό στρατόπεδο του στρατηγού Χαφτάρ, υποστηριζόμενο από τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και την Αίγυπτο — των οποίων τα συμφέροντα ασφαλείας συχνά συμπίπτουν με εκείνα του Ισραήλ. Ο Χαφτάρ απέρριψε τη συμφωνία του 2019 ως μια παράνομη εκχώρηση της λιβυκής κυριαρχίας — ένα επινοημένο σύνορο παραχωρημένο στην Άγκυρα με αντάλλαγμα στρατιωτική βοήθεια. Σήμερα, το ανατολικό στρατόπεδο μεταβάλλεται: μετά από συνάντηση του Χαφτάρ με τον επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, η Βουλή των Αντιπροσώπων στην Τομπρούκ, που άλλοτε αντιτασσόταν, ετοιμάζεται να εγκρίνει. Αυτό που ξεκίνησε ως μονομερής συμφωνία με την Τρίπολη, είναι πλέον μοχλός που καλύπτει και τα δύο στρατόπεδα.
Η συμφωνία αμφισβητήθηκε στα δικαστήρια και των δύο πλευρών. Το 2021, το Εφετείο της αλ-Μπαΐντα ακύρωσε το Μνημόνιο Θαλάσσιας Συνεργασίας, κρίνοντας ότι η Τρίπολη δεν είχε αρμοδιότητα χωρίς κοινοβουλευτική έγκριση. Το 2024, το Εφετείο της Τρίπολης (δυτικά) ακύρωσε συμφωνία φυσικού αερίου Τουρκίας-Λιβύης, κρίνοντας ότι βασιζόταν στο ίδιο φανταστικό σύνορο.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι τα ελληνικά νησιά δικαιούνται μόνο περιορισμένα χωρικά ύδατα, χωρίς ΑΟΖ. Το διεθνές δίκαιο λέει το αντίθετο: η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, αν και δεν έχει υπογραφεί από την Τουρκία, παραμένει δεσμευτική. Τα μικρά νησιά μπορεί να έχουν μειωμένη επιρροή, αλλά μεγάλα νησιά όπως η Κρήτη και η Ρόδος δεν μπορούν να διαγραφούν. Στην ανατολική Μεσόγειο, ουσιαστικά δεν υπάρχουν ανοιχτά ύδατα· κάθε μίλι είναι διεκδικούμενο ή αμφισβητούμενο. Κάθε νέα τουρκική γραμμή ακυρώνει κυριαρχικά δικαιώματα γειτόνων.
Η Τουρκία ενεργεί σαν να είναι έγκυρη η συμφωνία, στέλνοντας πλοία, υπογράφοντας συμβόλαια και πραγματοποιώντας μια εννιάμηνη υποθαλάσσια έρευνα 10.000 χιλιομέτρων για να ενισχύσει τα «τετελεσμένα εδάφους».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε ότι η τουρκολιβυκή συμφωνία είναι νομικά άκυρη. Οι κυρώσεις του 2019 για «μη εξουσιοδοτημένες γεωτρήσεις» απέτυχαν· οι περιπολίες του ΝΑΤΟ στα ανοικτά της Λιβύης δεν σταμάτησαν τα τουρκικά πλοία.
Οι διαιρέσεις στην ΕΕ ήταν πιο έντονες στη στάση του Παρισιού: η Γαλλία προστάτεψε τον Χαφτάρ στα συμβούλια της ΕΕ — μπλοκάροντας ένα προσχέδιο το 2019 που καταδίκαζε την επίθεση του στην Τρίπολη — στηρίζοντάς τον διπλωματικά χωρίς να κινητοποιήσει την Ευρώπη, ενώ ακολουθούσε δική της πολιτική στη Λιβύη με τον Χαφτάρ και τους συμμάχους του στον Κόλπο — αφήνοντας την ΕΕ κατακερματισμένη και την Άγκυρα ανεξέλεγκτη.
Η Ευρώπη έχει ήδη βιώσει το κόστος μιας τέτοιας ευαλωτότητας. Το 2022, η έκρηξη στον αγωγό Nord Stream — τον βασικό αγωγό που μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία — αποκάλυψε την ευπάθεια της Ευρώπης σε υποθαλάσσιες επιθέσεις. Κι όμως, στην ανατολική Μεσόγειο δεν έχει αναπτυχθεί καμία ειδική δύναμη. Η Άγκυρα εκμεταλλεύεται αυτό το κενό.
Και η πρόκληση αυτή δεν είναι μοναδική στη Μεσόγειο. Η Αυστραλία αντιμετωπίζει μια παράλληλη απειλή: πάνω από το 95% της παγκόσμιας διασυνδεσιμότητάς της εξαρτάται από υποθαλάσσια καλώδια — μια γκρίζα ζώνη όπου «ατυχήματα» καλύπτουν σαμποτάζ. Κινέζικα πλοία χαρτογράφησαν διαδρομές καλωδίων με το πρόσχημα της επιστήμης — νόμιμο στη μορφή, στρατηγικό στην ουσία — το ίδιο μοτίβο εφαρμόζει η Άγκυρα στη Μεσόγειο. Αυτό που η Καμπέρα αποκαλεί «εύθραυστο κέντρο βάρους» κάτω από τον Νότιο Ωκεανό είναι, στη Μεσόγειο, ο ίδιος ο χώρος που επιδιώκει να ελέγξει η Τουρκία.
Η εμπορική αρτηρία του Ισραήλ περνά μέσα από αυτήν την αμφισβητούμενη ζώνη και οποιαδήποτε τουρκική διεκδίκηση θα μπορούσε να σημαίνει παρενόχληση ισραηλινών σκαφών. Ο αγωγός EuroAsia Interconnector — που συνδέει το ηλεκτρικό δίκτυο του Ισραήλ μέσω Κύπρου με την Κρήτη και την Ελλάδα — εξαρτάται από τη σταθερότητα της περιοχής. Διηπειρωτικά καλώδια όπως το Blue-Raman διασχίζουν επίσης αυτά τα ίδια ύδατα.
Αυτό το σύνορο, που έχει καταρρεύσει νομικά και αψηφά τη γεωγραφική λογική, δεν είναι απλώς ένας φανταστικός χάρτης. Είναι ένα στρατηγικό εργαλείο — στοχεύοντας να διαγράψει την Ελλάδα, να ασκήσει πίεση στην Αίγυπτο, να μπλοκάρει το Ισραήλ. Μέσω αυτού, η Τουρκία επιδιώκει να ελέγξει την κρίσιμη υποδομή από την οποία εξαρτώνται η ασφάλεια και η οικονομία του Ισραήλ και της περιοχής.
Χωρίς τον έλεγχο της Τουρκίας στη βόρεια Κύπρο — που τελεί υπό κατοχή από το 1974 και έχει μετατραπεί σε προκεχωρημένη βάση της τουρκικής δοξασίας «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan) για διευρυμένη κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο — η θαλάσσια συμφωνία με τη Λιβύη θα είχε παραμείνει φαντασίωση. Η βόρεια Κύπρος δίνει στην Άγκυρα σημείο εκκίνησης για να επεκτείνει ευθεία γραμμή προς τη Λιβύη, δένοντας το φανταστικό θαλάσσιο σύνορο στο ευρύτερο σχέδιο της Γαλάζιας Πατρίδας. Για το Ισραήλ, αυτή η κατοχή δεν είναι αφηρημένη έννοια: από βάσεις drone και πυραύλων εκεί, η Τουρκία μπορεί να πλήξει άμεσα ισραηλινές εξέδρες φυσικού αερίου, ναυτικές δυνάμεις και επικοινωνίες, ενώ παράλληλα διευκολύνει συγκεκαλυμμένες επιχειρήσεις της Χαμάς και του Ιράν — μια τακτική γνώριμη από τον πόλεμο δια πληρεξουσίων της Τεχεράνης. Αυτό είναι το μέτωπο στο οποίο στοχεύει το σχέδιο αντιμετώπισης «Οργή του Ποσειδώνα» — και η λιβυκή επέκταση της Γαλάζιας Πατρίδας ίσως δοκιμάσει με παρόμοιο τρόπο την περιοχή στο μέλλον.
Στην Ερυθρά Θάλασσα, η Άγκυρα δρα μέσω των Χούθι ως ένας ανεπίσημος στόλος, διαταράσσοντας τη ναυσιπλοΐα στη Διώρυγα του Σουέζ και εκτρέποντας το εμπόριο Ασίας-Ευρώπης σε χερσαίες διαδρομές που ελέγχει η ίδια — κατά τον ίδιο τρόπο που το Ιράν βασίζεται σε πληρεξούσιους για να διαταράξει θαλάσσιες οδούς. Αυτή η στρατηγική δεν στοχεύει μόνο το παγκόσμιο εμπόριο αλλά και την ίδια την Αίγυπτο: υπονομεύοντας τη Διώρυγα, ο Ερντογάν επιδιώκει να υπονομεύσει το καθεστώς του αλ-Σίσι, να διαβρώσει τη ζωτική οικονομική αρτηρία της Αιγύπτου και να ενδυναμώσει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, τους διαχρονικούς ιδεολογικούς του συμμάχους. Με αυτόν τον τρόπο, η Άγκυρα σχεδιάζει έναν συνεχή έλεγχο — από τη Μεσόγειο μέχρι το Μπαμπ αλ-Μαντάμπ — σχεδιασμένο να ελέγχει τις εμπορικές οδούς και να αναδιαμορφώσει τη στρατηγική της περιοχής.
Η Κρίση του Σουέζ (δεύτερος αραβοϊσραηλινός πόλεμος) του 1956 και ο Πόλεμος των Έξι Ημερών του 1967 ξέσπασαν και οι δύο από το Ισραήλ για να σπάσει τον ναυτικό αποκλεισμό της Αιλάτ από την Αίγυπτο. Σήμερα, η Αίγυπτος στέκεται στο πλευρό του Ισραήλ απέναντι σε μια παρόμοια, διαρκή θαλάσσια απειλή από την Τουρκία — και θα μπορούσε να είναι εταίρος στην εξουδετέρωσή της.
Ο Σάι Γκαλ είναι ειδικός στις διεθνείς σχέσεις, τη διαχείριση κρίσεων και τη στρατηγική επικοινωνία. Δραστηριοποιείται παγκοσμίως, εστιάζοντας στις σχέσεις ισχύος, τη γεωπολιτική στρατηγική και τη δημόσια διπλωματία, και στην επίδρασή τους στην πολιτική και στη λήψη αποφάσεων.
[iEpikaira: Η χρήση του όρου "Βόρεια Κύπρος" είναι απαράδεκτη για τους λόγους που πολλές φορές έχουμε εξηγήσει. Ο εν λόγω αρθρογράφος και ιστοσελίδα συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τον όρο, καίτοι έχει ήδη ενημερωθεί. Περισσότερα ΕΔΩ!]
Πηγή: israelhayom.com απόδοση anixneuseis.gr
.png)
