Κωνσταντίνος Φυτιρής*
Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα γεννήθηκε από ιδιωτική πρωτοβουλία η ιδέα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ – Κύπρου και Ελλάδας προς την Ευρώπη, όπως και του αγωγού EAST MED, για μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη, αξιοποιώντας τα αποθέματα που ανακαλυφθηκαν στην ΑΟΖ Ισραήλ και Κύπρου.
Εξαιρετικές ιδέες που θα έλυναν το πρόβλημα της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου αλλά και της απεξάρτησης της Ευρώπης από τη ρωσική αγορά. Η υλοποίηση όμως των ιδεών δεν εξαρτάται μόνο από τις επιθυμίες και τις λογιστικές θεωρητικές πράξεις, αλλά απαιτεί σωστή εκτίμηση της κατάστασης σε όλους τους τομείς.
Δηλαδή, εκτός του οικονομικού τομέα και της πρόβλεψης κόστους – οφέλους θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα υπόψη ο γεωπολιτικός τομέας, καθώς και ο τομέας της ασφάλειας, στη δυσμενέστερη τους μορφή, εκτιμώντας ρεαλιστικά τις πιθανότητες υλοποίησης των προτεινομένων έργων.
Το άρθρο δεν αφορά τις «μάχες» των ομάδων οικονομικών συμφερόντων εντός και εκτός Κύπρου, αλλά τη δυνατότητα υλοποίησης του έργου στο επιχειρησιακό πεδίο, με δεδομένες τις παράνομες επιδιώξεις και απαιτήσεις της Τουρκίας.
Ο παράγοντας Τουρκία
Το μεγάλο ζήτημα και τα εμπόδια για την υλοποίηση αυτών των ιδεών, πέρα από το όποιο υψηλό κόστος, είναι η διαχρονική επεκτατική πολιτική της Τουρκίας και οι παράνομες διεκδικήσεις της σε Αιγαίο και Κύπρο, με το διακηρυγμένο της πλέον πρόγραμμα της Γαλάζιας Πατρίδας, με το οποίο ουσιαστικά ζητούν το μισό Αιγαίο και τη μισή ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Τουρκία μέχρι το 2008 δεν είχε δώσει ιδιαίτερη σημασία στην προσπάθεια της Κυπριακής Δημποκρατίας να υπογράψει συμφωνίες ΑΟΖ με τις γειτονικές χώρες, οι οποίες έγιναν πραγματικότητα το 2004 με την Αίγυπτο, το 2010 με τον Ισραήλ και το 2007 με τον Λίβανο, έστω και εάν η τελευταία ακόμα δεν έχει επικυρωθεί. Οι συμφωνίες αυτές ήταν οι πρώτες που υπεγράφησαν στη Μεσόγειο και αποτελούν μια τεράστια επιτυχία για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Το 2011, με την έναρξη του προγράμματος γεωτρήσεων της Κ.Δ, η Τουρκία «ξύπνησε» και άρχισε πλέον να αντιδρά με την απειλή στρατιωτικής ισχύος, με το πρόσχημα ότι η Κύπρος ως νησί δεν έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, πέραν των χωρικών της υδάτων των 12 ναυτικών μιλίων, όπως θεωρεί άλλωστε και για τα νησιά του Αιγαίου τα 6 ναυτικά μίλια.
Από τότε μέχρι και σήμερα έχουν προκληθεί από την Τουρκία αρκετά επεισόδια, συνεχείς απειλές πολέμου και σύναψη παράνομων μνημονίων, όπως το Τουρκολυβικό, με σκοπό να ανασταλεί κάθε προσπάθεια αξιοποίησης του θαλάσσιου πλούτου από την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα εντός του τμήματος της ΑΟΖ που παράνομα διεκδικεί η Τουρκία ως τμήμα της ΓΑΛΑΖΙΑΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ, δυτικά της Πάφου.
Η όδευση του καλωδίου
Η υλοποίηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την παλαιά ονομασία EUROASIA INTERCONNECTOR ή GREAT SEA INTERCONNECTOR όπως ονομάστηκε πρόσφατα, βρίσκεται στο τελικό στάδιο αποφάσεων, με συντονιστή την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Μεταφορών Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ), όμως υπάρχουν αρκετές διαφορές με τη ΡΑΕΚ της Κύπρου όσον αφορά την κατανομή του κόστους. Το θέμα από ό,τι φαίνεται θα τεθεί στο ανώτατο επίπεδο Πρωθυπουργού της Ελλάδας και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Προφανώς το ζήτημα του κόστους είναι σημαντικό αλλά όχι το κυριότερο. Η όδευση του αγωγού GREAT SEA INTERCONNECTOR από Ισραήλ προς Κύπρο και μετά προς την Κρήτη διέρχεται μέσα από την παρανόμως διεκδικούμενη από την Τουρκία περιοχή. Πολύ λογικά γεννώνται τα εξής ερωτήματα:
1. Η όδευση του αγωγού τελικά θα παρακάμπτει την παρανόμως διεκδικούμενη από την Τουρκία περιοχή της ΑΟΖ Κύπρου; Εάν ΝΑΙ, τότε πόσο αυξάνεται το μήκος του αγωγού και πόση θα είναι κατ’ επέκταση η αύξηση του κόστους του αγωγού; Μήπως με αυτή την παράκαμψη -εάν ισχύει- παραδεχόμαστε ότι αυτή η περιοχή είναι αμφισβητούμενη μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας;
2. Εάν ο αγωγός θα ακολουθήσει τη βέλτιστη κοντινότερη διαδρομή από Κύπρο και εντός της παρανόμως διεκδικούμενης από την Τουρκία περιοχή της ΑΟΖ, έχει εξασφαλιστεί από τις εμπλεκόμενες χώρες Ελλάδα – Κύπρο – Ισραήλ και την Ε.Ε ότι η Τουρκία δεν θα αντιδράσει και δεν θα προκαλέσει την αναστολή του προγράμματος και κατά συνέπεια το πρόγραμμα του GREAT SEA INTERCONNECTOR να βρεθεί στον αέρα, με χαμένα τα χρήματα που θα δαπανηθούν;
3. Εάν οι εμπλεκόμενες εταιρείες, οι χώρες προέλευσης τους και η Ε.Ε (προκειμένου να εκτελεστεί ομαλά το πρόγραμμα) εξασφαλίσουν έστω και σιωπηρά -αλλά επίσημα- την άδεια της Τουρκίας για την όδευση του αγωγού από την παρανόμως διεκδικούμενη περιοχή της Κυπριακής ΑΟΖ, έχουν εκτιμηθεί οι μελλοντικές επιπτώσεις όσον αφορά την κατοχύρωση των δικαιωμάτων στην ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδας με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας στη μέση γραμμή μεταξύ των κρατών και των νήσων τους;
Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι πολύ καίριες, προκειμένου να λάβει η κυπριακή Κυβέρνηση την τελική της απόφαση για συνεισφορά στην υλοποίηση του Έργου. Αυτή η απόφαση είναι μεν ουσιώδους σημασίας για οικονομικούς λόγους, εάν εξασφαλίζει χαμηλότερης τιμής ενέργειας για τους καταναλωτές, αλλά όχι σημαντικότερη από τον γεωπολιτικό και στρατηγικό στόχο, της κατοχύρωσης της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας με βάση το Διεθνές Δίκαιο και τη διατήρηση αλώβητων των διεθνών συμφωνιών της Κυπριακής Δημοκρατίας που υπέγραψε με τις γειτονικές χώρες Ισραήλ, Αίγυπτο, Λίβανο, που πρέπει να διαφυλαχθούν με οποιαδήποτε θυσία.
Εκτίμηση προθέσεων και ενεργειών της Τουρκίας
Στην περίπτωση του αγωγού GREAT SEA INTERCONNECTOR εκτιμάται ότι η Τουρκία θα αντιμετωπίσει το ζήτημα θετικά και θα συνηγορήσει στην όδευση του αγωγού, εάν ενημερωθεί επίσημα από οποιαδήποτε εμπλεκόμενη χώρα ή και εταιρεία που έχει εξασφαλίσει το συμβόλαιο μελέτης και υλοποίησης του έργου του GREAT SEA INTERCONNECTOR.
Θα το κάνει γιατί αυτό εξυπηρετεί τα μελλοντικά σχέδια της. Τέτοιου είδους περιστατικά θα αποτελέσουν κύρια επιχειρήματα στην προσπάθεια της για διεθνή αποδοχή του παράνομου σχεδίου της με την ονομασία «ΓΑΛΑΖΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ» και θα τα χρησιμοποιεί στο μέλλον για να πείσει τις κυβερνήσεις Ισραήλ – Λιβάνου – Αιγύπτου να ακυρώσουν ή να τροποποιήσουν τις συμφωνίες που υπέγραψαν με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Θα το επιδιώκει με κάθε τρόπο και με την πρόφαση ότι δεν ισχύει η μέση γραμμή στον διαχωρισμό της ΑΟΖ μεταξύ των παράκτιων κρατών και ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ πέραν των χωρικών τους υδάτων. Είναι συνεχείς οι επισκέψεις ανώτατων Τούρκων αξιωματούχων στις 3 γειτονικές χώρες για το ζήτημα αυτό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χεζμπολάχ είχε εκφράσει ανοιχτά τη διαφωνία της στο ενδεχόμενο οριστικοποίησης κάποιας συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα σε Κυπριακή Δημοκρατία και Λίβανο. Μια ακόμη ένδειξη της συνεργασίας και επιρροής της Άγκυρας στην Χεσμπολάχ, ώστε κάποια στιγμή να καταλάβει την πλήρη εξουσία στο Λίβανο, με πολύ αρνητικές επιπτώσεις για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Όσο γράφεται αυτό το άρθρο βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες του ιταλικού σκάφους «Teliri», εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), στην περιοχή που παρανόμως διεκδικεί η Τουρκία. Η ιταλική εταιρεία έχει αναλάβει την πόντιση καλωδίων τηλεπικοινωνίας από την Κύπρο προς την Ελλάδα και στη συνέχεια προς την Ιταλία.
Το σκάφος πλέει στα νοτιοδυτικά της Κύπρου, παρακολουθούμενο από την κορβέτα «Bartin» του τουρκικού ναυτικού, χωρίς να παρενοχλείται από το τουρκικό πλοίο. Για να συμβαίνει αυτό εκτιμάται ότι η ιταλική εταιρεία έχει λάβει διπλή άδεια, δηλαδή και από την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και την Τουρκία, οπότε φαινομενικά ικανοποιούνται όλες οι πλευρές. [iEpikaira: Περισσότερα ΕΔΩ!]
Έχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι η Τουρκία, όταν αποδέχεται κάποια στιγμιαία παραχώρηση, ήδη έχει σχεδιάσει πως θα την αξιοποιήσει ως πολλαπλασιαστή για τα μελλοντικά της σχέδια, σε βάρος κυρίως της Ελλάδας και της Κύπρου. Πρέπει, λοιπόν, πάντα ο πρώτος κανόνας και η πρώτη προϋπόθεση για τις μελέτες και τα προγράμματα ανάπτυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας να λαμβάνονται υπόψη οι επιχειρησιακοί παράγοντες της ασφάλειας και τα γεωπολιτικά δεδομένα, γιατί εν κατακλείδι αυτά καθορίζουν και τα οικονομικά στοιχεία των δυνατοτήτων υλοποίησης ή μη του προγράμματος.
Εάν όλα αυτά έχουν εκτιμηθεί και είναι εφικτό και συμφέρον το πρόγραμμα του GREAT SEA INTERCONNETOR ας το κρίνει η Κυβέρνηση και να προχωρήσει. Εάν όμως δεν έχουν συνεκτιμηθεί όλοι οι παράγοντες, τότε η Κυβέρνηση έχει χρέος να το πράξει άμεσα, πριν πάρει την τελική απόφαση να συμμετάσχει στο πρόγραμμα και να συνεισφέρει -κατ’αρχήν- το σημαντικό ποσό των 100,000,000 ευρώ από το σχέδιο ανάκαμψης, που τελικά θα βαρύνει τους Κύπριους πολίτες σε μια πολύ δύσκολη περίοδο.
Αρκετά έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια με τον εγκλωβισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μεγαλεπήβολα σχέδια υψηλού κόστους, που στο τέλος μετατρέπονται σε ακριβοπληρωμένες ψευδαισθήσεις.
* Υποναύαρχος ε.α philenews.com
