Του Κώστα Ράπτη
Το φλερτ εξελίχθηκε σε έρωτα – ο οποίος θα εορτασθεί καταλλήλως την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Η επίσκεψη που πρόκειται να πραγματοποιήσει ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν την Τετάρτη στο Κάιρο για να συναντηθεί με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Αμπντελφάταχ αλ-Σίσι, αποτελεί επιστέγασμα μιας διαδικασίας επαναπροσέγγισης, η οποία ξεκίνησε μόλις πριν από δύο χρόνια, αλλά προχώρησε με ταχείς ρυθμούς.
Για περίπου μία δεκαετία οι πολιτικές σχέσεις Άγκυρας και Καϊρου κινούνταν σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός, αφότου ο Σίσι ανέτρεψε το 2013 τον προερχόμενο από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα πρόεδρο Μοχάμαντ Μόρσι (ο οποίος έμελλε να πεθάνει στη φυλακή), έναν χρόνο μετά την εκλογική νίκη του τελευταίου. Η ιδεολογική συγγένεια του Ερντογάν με την αιγυπτιακή Μουσουλμανική Αδελφότητα (η οποία με τη σειρά της επιχείρησε να αντιγράψει με τον Μόρσι την πολιτική ανάδυση των Τούρκων "ισλαμοδημοκρατών”), εξηγεί την εχθρότητα με την οποία η χώρα του Ερντογάν αντιμετώπισε το πραξικόπημα του Σίσι, το οποίο είχε εν πολλοίς χρηματοδοτηθεί από την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πόσο μάλλον που με την έξωση του Μόρσι η Τουρκία έχασε τα πλεονεκτήματα στα οποία προσέβλεπε για την εμπέδωση της επιρροής της στον αραβικό κόσμο.
Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας και Αιγύπτου ξεκίνησε με τη χειραψία που αντάλλαξαν οι Σίσι και Ερντογάν στο Μουντιάλ του Κατάρ το 2022 και συνεχίσθηκε με τη συνάντησή τους πέρσι στο περιθώριο της συνόδου της G20 στο Νέο Δελχί. Τον περασμένο Ιούλιο αποκαταστάθηκαν πλήρως οι διμερείς διπλωματικές σχέσεις, ενώ πριν από λίγες ημέρες ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν αποκάλυψε το "δώρο” με το οποίο προσέρχεται ο Ερντογάν στο ραντεβού της 14ης Φεβρουαρίου: την σχεδιαζόμενη πώληση τουρκικών drone στην Αίγυπτο.
Το πλαίσιο αυτής της επανασυμφιλίωσης δίνει η προηγηθείσα αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα: το άνοιγμα των θυρών της Αιγύπτου στον Ερντογάν ήταν το λογικά αναμενόμενο "έπαθλο”.
Το ότι επίσης Τουρκία και Αίγυπτος προωθούν αμφότερες τη συνεργασία τους με τη Ρωσία είναι μία παράμετρος που θα πρέπει να προσμετρηθεί.
Σημειωτέον ότι οι τουρκο-αιγυπτιακές οικονομικές σχέσεις δεν είχαν ακολουθήσει όλο αυτό το διάστημα την καθοδική πορεία των πολιτικών σχέσεων (όπως ακριβώς συνέβη και μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ). Οι δύο χώρες συνδέονται με συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και η Αίγυπτος αποτελεί τον υπ' αριθμόν ένα εμπορικό εταίρο της Τουρκίας στην αφρικανική ήπειρο. Το 2018 η Τουρκία εξήγαγε στην Αίγυπτο αγαθά και υπηρεσίες ύψους άνω των 3 δισ. δολαρίων, ενώ οι αιγυπτιακές εξαγωγές στην τουρκική αγορά έφθασαν τα 2,2 δισ. δολάρια. Από το 2020 μέχρι σήμερα ο όγκος του διμερούς εμπορίου διπλασιάσθηκε και οι δύο πλευρές φιλοδοξούν να τον διπλασιάσουν εκ νέου μέχρι τέλους της δεκαετίας.
Στην παρούσα φάση, η εκτόνωση των εντάσεων στη Λιβύη, που τοποθετούσε τις δύο πλευρές σε διαφορετικά στρατόπεδα, συντελεί στη βελτίωση των τουρκο-αιγυπτιακών σχέσεων. Επίσης η οικονομική πίεση που δέχεται η χώρα του Σίσι από την αναταραχή στην Ερυθρά Θάλασσα και οι ανησυχίες ασφαλείας που την διακατέχουν λόγω της αιματοχυσίας στη Γάζα την καθιστούν άκρως δεκτική στην αναζήτηση νέων πηγών στήριξης.
Ο Ερντογάν, πάλι, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να εμφανίσει τη συγκρότηση ενός ενιαίου μετώπου υποστήριξης των Παλαιστινίων από τις μετριοπαθείς σουνιτικές δυνάμεις.
Το αντάλλαγμα το οποίο επιδιώκει να αποσπάσει η τουρκική πλευρά είναι μία συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων δικαιοδοσιών με την Αίγυπτο, η οποία θα "περικυκλώνει" Αθήνα και Λευκωσία και θα επιτρέπει στην Τουρκία να μπει με περισσότερες φιλοδοξίες στο παιχνίδι της μεταφοράς των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου. Το ότι οι τριμερείς συμπράξεις στις οποίες έχει στηριχθεί η διπλωματία της ελληνικής πλευράς το προηγούμενο διάστημα διακηρύσσεται ότι δεν στρέφονται εναντίον τρίτων δεν αναιρεί τη σημασία του πλήγματος που θα αποτελούσε μια τουρκο-αιγυπτιακή ευθυγράμμιση.
Οι φιλοδοξίες του Ερντογάν πηγαίνουν πέρα από τα προφανή άμεσα κέρδη. Στην πραγματικότητα, η Αίγυπτος των 100 εκατομμυρίων κατοίκων, έδρα του Αραβικού Συνδέσμου και ισχυρό μέλος της Αφρικανικής Ένωσης, αντιμετωπίζεται στην Άγκυρα ως πύλη προς τη Μαύρη Ήπειρο, όπου ήδη δραστηριοποιείται η τουρκική διπλωματία (κυρίως οικονομική και ανθρωπιστική).
Έχει άλλωστε τη σημασία του ότι η Τουρκία και η Αίγυπτος έχουν βρει πρόσθετο σημείο επαφής στην υποστήριξή τους προς τη Σομαλία, η οποία καταγγέλλει την πρόσφατη συμφωνία της Αιθιοπίας με την αποσχισθείσα και μη διεθνώς αναγνωρισμένη Σομαλιλάνδη για θαλάσσια πρόσβαση.
Ούτως ή άλλως, το Κάιρο απειλεί την Άντις Άμπεμπα ακόμη και με ανάληψη στρατιωτικής δράσης, λόγω των τριβών που δημιουργεί η κατασκευή του Μεγάλου Φράγματος Αιθιοπικής Αναγέννησης στον άνω ρου του Νείλου.
Πηγή: capital.gr
