[iEpikaira: Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στις 19/11/2020]
Αποστόλου-Κατσαρός Κωνσταντίνος
Αποτελεί γενική διαπίστωση, ακόμη και των πλέον αισιόδοξων αναλυτών, ότι τα μηνύματα που εκπέμπονται από την παρουσία του Ερντογάν στα Βαρώσια, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά. Οι Τουρκοκύπριοι μάλιστα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για ενδεχόμενη προσάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία. Είναι όμως αυτό ένα πιθανό σενάριο ή αποτελεί ακραία ανάγνωση των συγκυριών;
Οι Τουρκοκύπριοι κρούουν τον κώδωνα και τα φερέφωνα επιβεβαιώνουν
Κατά την διάρκεια των παράνομων εκλογών στα κατεχόμενα στις 18 Οκτωβρίου 2020, οι Τουρκοκύπριοι κατήγγειλαν εκτεταμένη εξαγορά ψήφων, και απειλές απέλασης των εποίκων οι οποίοι αρνούνταν να ψηφίσουν τον εκλεκτό του Ερντογάν, Ερσίν Τατάρ. Τις καταγγελίες αυτές διαδέχτηκαν οι φόβοι των Τουρκοκυπρίων για την επόμενη ημέρα, οι οποίοι εκφράστηκαν από το δημοφιλή συνδικαλιστή Σενέρ Ελτσίλ με δήλωσή του στη βρετανική Guardian.
Ο Ελτσίλ επισήμανε ότι «πρέπει να υψώσουμε τη φωνή μας και να δείξουμε ανυπακοή. Οι Τουρκοκύπριοι θα εξαφανιστούν αν η χώρα μας δεν επανενωθεί [σσ. εννοεί πιθανότατα ομοσπονδιακά]. Ο Ερντογάν είναι απρόβλεπτος, μπορεί να κάνει οτιδήποτε». Ο Σερτάκ Σονάν, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο λεγόμενο "Διεθνές Πανεπιστήμιο της Κύπρου" των κατεχομένων, και σύμβουλος του απερχόμενου κατοχικού ηγέτη Ακιντζί, δήλωσε και αυτός στη Guardian ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για το ενδεχόμενο προσάρτησης.
Σχηματισμός ημισελήνου από τουρκικά αεροπλάνα.
Είναι δικαιολογημένη όμως αυτή η εκτίμηση; Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι τα φερέφωνα της Άγκυρας καλλιεργούν ήδη κλίμα και πανηγυρίζουν (αν όχι, προαναγγέλλουν) με μια τέτοια προοπτική. Ο Φατίχ Τσεκίρτζ, αρθρογράφος της εφημερίδας Hürriyet, γράφει: «Γνωρίζετε ποια είναι η ευτυχής σύμπτωση; Είναι το Καραμπάχ… το οποίο απελευθερώνεται μετά από 28 χρόνια κατοχής. Η ημισέληνος ξύπνησε. Το Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε τα κατεχόμενα εδάφη του. Αυτό είναι το μήνυμα από την "TΔΒΚ" [κατεχόμενα]. Είναι το μήνυμα της ανατολής του αστεριού της ημισελήνου». Όχι τυχαία, το ίδιο μήνυμα φαίνεται να επιχειρεί να περάσει και το καθεστώς της Άγκυρας το οποίο αρέσκεται στη σημειολογία με τον σχηματισμό της ημισελήνου από τουρκικά αεροπλάνα κατά την διάρκεια της φιέστας στα Βαρώσια.
Μήπως η κυπριακή κυβέρνηση γνωρίζει;
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκου Χριστοδουλίδη, στην παρουσίαση του προϋπολογισμού του υπουργείου Εξωτερικών για το 2021, κατά τις οποίες επισήμανε ότι: «Δυστυχώς τα κατεχόμενα, περιοχές της βόρειας Συρίας, περιοχές στο βόρειο Ιράκ, είναι ενδεχόμενοι στόχοι του Ερντογάν, και αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει και φυσικά ανησυχούμε».
Χάρτης-1: Χάρτης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ταυτόχρονα υπογράμμισε την ανησυχία του για τον κίνδυνο προσάρτησης των κατεχομένων στην Τουρκία, σε περίπτωση μη λύσης του Κυπριακού μέχρι το 2023, δηλώνοντας: «χωρίς καμία υπερβολή, από το 1923 είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια αναθεωρητική Τουρκία στο βαθμό που την βλέπουμε».
Σημείωσε δε ότι τη χρονιά αυτή θα συμπληρωθούν 100 χρόνια από την ίδρυση του τουρκικού κράτους, και το καθεστώς Ερντογάν επιθυμεί να παρουσιάσει μια διευρυμένη Τουρκική επικράτεια. Ο Ελληνοκύπριος υπουργός Εξωτερικών δεν παρέλειψε μάλιστα να συνδέσει τις εξελίξεις στα κατεχόμενα με τη διαφαινόμενη αλλαγή στην αμερικανική προεδρία, όπως θα αναφερθεί και παρακάτω.
Η πρόβλεψη του χάρτη Μπάιντεν για τα κατεχόμενα
Διόλου τυχαίος ο συσχετισμός αυτός, και ανακαλεί στην μνήμη τον γνωστό χάρτη Μπάιντεν για τον οποίο αναφερθήκαμε σε προηγούμενο άρθρο μας. Το χάρτη που σχεδιάστηκε από το Bureau of Energy Resources των ΗΠΑ (υπηρεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ) υπό τις οδηγίες του τότε αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν (Χάρτης-1), και παρουσιάστηκε προσωπικά στον Ερντογάν, αλλά και στην Κυπριακή Δημοκρατία κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό (2015-2017).
Χάρτης-2: Χάρτης Μπάιντεν με κόκκινη σκίαση η "εν δυνάμει ΑΟΖ" των κατεχομένων, και σε κίτρινο κύκλο ένας νοητός διάδρομος/γέφυρα που την ενώνει με την ακτογραμμή/γραμμή βάσης της ηπειρωτικής τουρκικής.
Ο εν λόγω χάρτης λοιπόν, εμφανίζει κάποιες λεπτομέρειες που ίσως να σχετίζονται με τη φημολογία περί προσάρτησης των κατεχομένων. Συγκεκριμένα, στον Χάρτη-2 και τις θαλάσσιες ζώνες της κατεχόμενης Κύπρου (κόκκινη σκίαση), δεν γίνεται πρόβλεψη Αιγιαλίτιδας Ζώνης (sic). Δηλαδή η "εν δυνάμει ΑΟΖ" ξεκινάει απευθείας από τη γραμμή βάσης (βλ. επεξηγηματικό διάγραμμα θαλασσίων ζωνών), κατά παράβαση οιασδήποτε ανάγνωσης του Δίκαιου της Θάλασσας.
Για να προλάβουμε αυτούς που θα αντιτάξουν την άποψη ότι ο χάρτης Μπάιντεν αποτυπώνει την υφαλοκρηπίδα (η οποία όντως ξεκινά από τις γραμμές βάσης) και όχι την ΑΟΖ, σημειώνεται ότι στις υπόλοιπες περιοχές (εκτός της συγκεκριμένης) ο χάρτης προβλέπει αιγιαλίτιδα ζώνη, ενίοτε μεταβλητού εύρους.
Επισημαίνεται δε, ότι όλοι οι μεταγενέστεροι σχετικοί χάρτες που εξέδωσε η Τουρκία υιοθετούν την ίδια πρόβλεψη για τις θαλάσσιες ζώνες των κατεχομένων όπως διαπιστώνεται και στο Χάρτη-3. Επιπλέον, στον Χάρτη-2 η εν δυνάμει ΑΟΖ των κατεχομένων εμφανίζει ένα νοητό διάδρομο/γέφυρα (κίτρινος κύκλος) που ξεκινάει από τα ανατολικά του κόλπου Taşucu και κατευθύνεται νοτίως προς τα παράλια της Επτακώμης (Yedikonuk).
Επεξηγηματικό διάγραμμα θαλασσίων ζωνών.
Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, το πρώτο ερώτημα που ανακύπτει είναι, γιατί η κατεχόμενη Κύπρος δεν διαθέτει χωρική θάλασσα και επιπλέον εμφανίζεται να έχει "ενοποιημένη" την εν δυνάμει ΑΟΖ της με την ηπειρωτική Τουρκία διαμέσου του διαδρόμου που ενώνει τον κόλπο Taşucu με τα παράλια της Επτακώμης (κίτρινος κύκλος στον Χάρτη-2);
Μήπως η ιδιότυπη αυτή πρόβλεψη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που κατασκεύασε τον χάρτη (και υποθέτουμε ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γνωστοποίησε και στο Φόρεϊν Όφις), αποτελεί μια προπαρασκευαστική ενέργεια προσάρτησης των κατεχομένων; Είναι γνωστό ότι η Τουρκία φροντίζει πάντα να καλύπτει τις ενέργειές της με μία επίφαση νομιμότητας, και εδώ τις παρέχεται ακριβώς αυτό.
Χάρτης-3: Παρουσίαση του Τούρκου πρέσβη Çagatay Erciyes (Director General for Bilateral Political & Maritime-Aviation-Border Affairs, MFA) στις 26 Μαίου 2019.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά στη στάση της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι του χάρτη. Το δημοσίευμα της Mc Clatchy DC, όπου δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, δεν διευκρινίζει το πότε ακριβώς [μεταξύ 2015-2017] ο χάρτης παρουσιάστηκε στην Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι σημαντικό να διασαφηνιστεί εάν στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά (Ιανουάριο και Ιούνιο-Ιούλιο του 2017), καίτοι απόντων των αμερικανών, τέθηκαν επί τάπητος ορισμένες από τις προτάσεις του χάρτη.
Επίσης, ποια είναι η επίσημη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας για τις εξόφθαλμες παρασπονδίες επί των θαλασσίων ζωνών των κατεχομένων; Έγιναν συζητήσεις με τους Αμερικανούς επί τούτου όταν τους γνωστοποιήθηκε ο χάρτης; Μήπως αφενός με την ανάδειξη του εγκάθετου της Άγκυρας Ερσίν Τατάρ, αφετέρου με τα γεγονότα στα Βαρώσια, και αφετρίτου με τον πρωτεργάτη του χάρτη να είναι –πιθανώς– ο επόμενος ένοικος του Λευκού Οίκου, συνειδητοποίησαν ότι δρομολογείται η διαδικασία της προσάρτησης;
Έτσι ίσως να εξηγούνται και οι σχεδόν απεγνωσμένες δηλώσεις του Χριστοδουλίδη, ο οποίος μάλιστα ανέφερε ότι για την Αμμόχωστο «υπάρχουν κάποιες αποφάσεις που λάβαμε σε επίπεδο Γενικού Εισαγγελέα» οι οποίες δεν μπορούν να αναφερθούν δημόσια. Τι προέβλεπαν άραγε αυτές οι αποφάσεις; Ο Ελληνοκύπριος υπουργός Εξωτερικών πήγε όμως και ένα βήμα παρακάτω, συσχετίζοντας τις εξελίξεις στα κατεχόμενα με τις εκλογές στην Αμερική.
Συγκεκριμένα είπε ότι ο Τζο Μπάιντεν έχει διαφορετική προσέγγιση από τον προκάτοχό του, σημειώνοντας ωστόσο ότι «στο τέλος της ημέρας ο κ. Μπάιντεν όπως και οποιοσδήποτε άλλος Αμερικανός Πρόεδρος θα εργαστεί για το πώς θα προωθήσει καλύτερα τα αμερικανικά συμφέροντα». Πρόσθεσε δε ότι «Δεν θεωρώ ότι θα υπάρξει ειδική πολιτική για την Κύπρο. Θεωρώ ότι η προσέγγιση για την Κύπρο θα είναι μέσα στο πλαίσιο της πολιτικής προσέγγισης στην ευρύτερη περιοχή». Εννοώντας ενδεχομένως την μοιρασιά των εν δυνάμει ΑΟΖ της Αν. Μεσογείου βάσει των προβλέψεων του χάρτη Μπάιντεν; Τόνισε μάλιστα με νόημα ότι «ενδιαφερόμαστε να δούμε ποίοι θα είναι αυτοί που θα υλοποιήσουν την πολιτική, αν θα επανέλθουν άτομα τα οποία ήταν στην προηγούμενη διακυβέρνηση»…
Είναι το σενάριο προσάρτησης υπερβολικό;
Τέλος, για όσους θεωρούν ότι το ενδεχόμενο της προσάρτησης αποτελεί ακραία επιλογή ακόμη και για τον Ερντογάν, παραθέτουμε την σχετική τοποθέτηση του καθηγητή γεωπολιτικής Κώστα Γρίβα:
«Η Τουρκία θέλει να δείξει ότι δεν υπολογίζει κανέναν και ότι αλλάζει τους κανόνες. Μια παρόμοια ενέργεια θα τη μεγάλωνε και θα της έδινε αυξημένη γεωπολιτική υπόσταση και θα πέρναγε και το μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις ότι αυτή δεν παίζει με τους κανόνες του παιχνιδιού και αλλάζει τα σύνορα. Και φυσικά θα ήταν και ένα γερό χαστούκι στην ΕΕ δεδομένου ότι, τυπικά, θα απορροφούσε κομμάτι της ευρωπαϊκής επικράτειας. Εκτιμώ ότι η Τουρκία θέλει να δείξει προς τους πελάτες της στην Κεντρική Ασία, αλλά και γενικότερα, ότι αψηφά και την ΕΕ και τον ΟΗΕ και όχι μόνο, και ότι μπορεί να λειτουργεί ατιμώρητα. Φυσικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι ένας εξευτελισμός για την εγγυήτρια Ελλάδα, που κατά τη συνήθειά της απλώς θα "καταγγέλλει"».
Μήπως τελικά βρισκόμαστε στα προοίμια μιας νέας θυσίας της Κύπρου ως άλλη Ιφιγένεια;
Πηγή: slpress.gr
