Ανάγκη επιστροφής στη ναυτική λογική
του ΔημήτρηΤσαϊλά*
Ηναυτική ισχύς δεν παράγεται από διακηρύξεις, παρουσιάσεις ή ευφυείς τίτλους προγραμμάτων. Παράγεται μέσα από μια πειθαρχημένη διαδικασία, όπου η επιχειρησιακή πραγματικότητα υπερισχύει των θεωρητικών παραδοχών και η εμπειρία εν πλω προηγείται κάθε σχεδιασμού επί χάρτου. Η ιστορική εμπειρία είναι απολύτως σαφής.
Τα σοβαρά ναυτικά κράτη δεν κατέληξαν σε ώριμα σχέδια πολεμικών πλοίων μέσω γραμμικών διαδικασιών ή μοναδικών «λύσεων». Αντιθέτως, προχώρησαν μέσω ελεγχόμενου ανταγωνισμού σχεδίων, τα οποία δοκιμάστηκαν σε πραγματικές συνθήκες, αξιολογήθηκαν από πληρώματα και επιτελεία, και βελτιώθηκαν μέσα από την απόρριψη των ανεπαρκών χαρακτηριστικών τους. Πρόκειται για πρακτική που δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά τον πλέον οικονομικό δρόμο προς τη μαχητική αξιοπιστία.
Η σύγχρονη φρεγάτα δεν είναι άθροισμα αισθητήρων και οπλικών συστημάτων. Είναι μια ενιαία πλατφόρμα μάχης, της οποίας η αξία κρίνεται από τη συνοχή, τη ναυτοσύνη, το ακουστικό ίχνος, την αυτονομία, τη διαλειτουργικότητα και την αντοχή σε παρατεταμένη επιχειρησιακή καταπόνηση. Ιδίως σε θαλάσσια περιβάλλοντα υψηλής πολυπλοκότητας και κορεσμού απειλών, όπως κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες με έντονη νησιωτικότητα, οι θεωρητικές επιδόσεις σπάνια επιβεβαιώνονται χωρίς εκτενή επιχειρησιακή δοκιμή.
Η σύγχρονη κουλτούρα προμηθειών συχνά αντιστρέφει αυτή τη λογική. Οι απαιτήσεις «παγώνουν» πρόωρα, τα σχέδια επιλέγονται πριν αποδειχθούν, και ο κίνδυνος αντιμετωπίζεται διοικητικά αντί επιχειρησιακά. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό και διεθνώς ορατό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα των αμερικανικών φρεγατών Constellation. Παρά τη στιβαρή βιομηχανική βάση και την αρχική επιλογή ενός υφιστάμενου ευρωπαϊκού σχεδίου, η συνεχής προσθήκη απαιτήσεων, οι εκτεταμένες τροποποιήσεις πριν την επιχειρησιακή επικύρωση και η προσπάθεια «τελειοποίησης επί χάρτου» οδήγησαν σε σημαντική αύξηση εκτοπίσματος, καθυστερήσεις και αβεβαιότητα ως προς το τελικό επιχειρησιακό αποτέλεσμα. Δεν πρόκειται για αποτυχία τεχνολογίας, αλλά για αποτυχία διαδικασίας.
Ένα ορθολογικό πρόγραμμα φρεγάτας οφείλει να ξεκινά με περισσότερα του ενός αξιόπιστα υποσχέδια, ενταγμένα σε κοινό αρχιτεκτονικό πλαίσιο, αλλά με διαφορετικές επιχειρησιακές προτεραιότητες. Τα πλοία αυτά πρέπει να πλέουν, να ασκούνται και να δοκιμάζονται σε πραγματικές συνθήκες, όχι μόνο σε ανοιχτές θάλασσες, αλλά και σε περιοχές με περιορισμένα περιθώρια ελιγμών, αυξημένη ηλεκτρομαγνητική δραστηριότητα και εγγύτητα απειλών. Η αξιολόγηση οφείλει να είναι αυστηρά εμπειρική και αμείλικτη. Ό,τι δεν αποδίδει, απορρίπτεται.
Η τελική κρίση δεν μπορεί παρά να ανήκει στο ίδιο το Πολεμικό Ναυτικό. Η βιομηχανία προτείνει· το Ναυτικό αποφασίζει. Δεν πρόκειται για αντιπαράθεση ρόλων, αλλά για θεσμική σαφήνεια. Η μαχητική επάρκεια, ιδιαίτερα σε θέατρα επιχειρήσεων όπου ο χρόνος αντίδρασης μετριέται σε λεπτά και όχι σε ώρες, είναι αποκλειστικά ναυτική ευθύνη.
Από τη στιγμή που ένα σχέδιο αποδειχθεί κατάλληλο, η υποχρέωση της Πολιτείας είναι σαφής: τυποποιημένη και απρόσκοπτη σειριακή ναυπήγηση. Οι συνεχείς τροποποιήσεις, οι εξατομικεύσεις ανά πλοίο και η διόγκωση απαιτήσεων της τελευταίας στιγμής αυξάνουν το κόστος, υπονομεύουν τη διαθεσιμότητα και διασπούν την επιχειρησιακή ομοιογένεια. Σε περιοχές όπου η ναυτική παρουσία πρέπει να είναι συνεχής και αξιόπιστη, η ομοιοτυπία δεν είναι διοικητική ευκολία· είναι επιχειρησιακή αναγκαιότητα.
Η τεχνολογική εξέλιξη πρέπει να ακολουθεί δομημένη πορεία. Αναβαθμίσεις κατά «blocks», όχι διαρκείς επανεκκινήσεις προγραμμάτων. Ένα σωστά σχεδιασμένο σκάφος, με επαρκή περιθώρια ανάπτυξης σε ισχύ, ψύξη και χώρους, μπορεί να παραμείνει αξιόμαχο για δεκαετίες σε δυναμικά περιβάλλοντα όπως η Ανατολική Μεσόγειος.
Για ένα ναυτικό κράτος, η ναυπήγηση πολεμικών πλοίων δεν αποτελεί περιστασιακή προμήθεια. Είναι στρατηγική συνέχεια που απαιτεί θεσμική μνήμη, επαγγελματική εγκράτεια και εμπιστοσύνη στη ναυτική κρίση. Η θάλασσα θα δοκιμάσει κάθε παραδοχή, και το κάνει χωρίς καμία επιείκεια.
Τα πολεμικά πλοία δεν σχεδιάζονται σε αίθουσες συνεδριάσεων.
Επικυρώνονται στη θάλασσα, ή αποτυγχάνουν εκεί.
*απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS). anixneuseis.gr
.png)
