 |
| φωτο protagon.gr |
Το 1982 μετά από μια μακροχρόνια περίοδο διαβουλεύσεων ψηφίσθηκε στο Montego Bay της Τζαμάικας μια πολύ σημαντική Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας. Η Σύμβαση αυτή, αποτελεί πλέον, εθιμικό (παγκόσμιο) δίκαιο και φυσικά και ευρωπαϊκό δίκαιο.
Πρόκειται για μία Συμφωνία με την οποία κατοχυρώνονται πολύ σημαντικά κυριαρχικά δικαιώματα στην θάλασσα, που για εμάς τους Έλληνες έχουν πολύ μεγάλη εθνική αλλά και οικονομική αξία.
Μάλιστα, η βούληση των Κρατών του ΟΗΕ ήταν να θεσπιστεί, μέσω της Σύμβασης, μια έννομη τάξη για τις θάλασσες που θα διευκολύνει τη διεθνή επικοινωνία και θα προωθεί την ειρηνική χρήση των θαλασσών, την δίκαιη και αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων τους και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η Ελλάδα, ναι μεν κύρωσε την παραπάνω Σύμβαση του ΟΗΕ το 1995, αλλά υποκύπτοντας στις απειλές της Τουρκίας με το γνωστό casus belli ακολούθησε μια φοβική πολιτική και δεν τόλμησε να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα που σαφώς καθορίζονται στην Σύμβαση.
Το 2014 παρουσιάσθηκε μια μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα να κατοχυρώσει τα εθνικά της συμφέροντα στην θάλασσα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την οδηγία 2014/89/ΕΕ με την οποία ζητούσε από τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν μέχρι 31 Μαρτίου 2021 τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό τους. Δηλαδή να καθορίσουν ένα σχέδιο με δραστηριότητες και χρήσεις όπως:
– Περιοχές αλιείας και υδατοκαλλιέργειας,
– Εγκαταστάσεις και υποδομές για την έρευνα, την εκμετάλλευση και την εξόρυξη πετρελαίου, φυσικού αερίου καθώς και άλλων ενεργειακών πόρων, ορυκτών και αδρανών υλικών, και για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές,
– Περιοχές εξόρυξης πρώτων υλών,
– Οδούς θαλάσσιας μεταφοράς, κυκλοφοριακές ροές, και διαδρομές υποβρύχιων καλωδίων και αγωγών,
– Περιοχές διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων,
– Τόπους προστασίας της φύσης και των ειδών και προστατευόμενες περιοχές,
– Τουρισμό, υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά και επιστημονική έρευνα.
Μάλιστα στο άρθρο 9 της οδηγίας καθοριζόταν ότι για τη σύνταξη των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων έπρεπε να γίνει και δημόσια διαβούλευση με τα αρμόδια ενδιαφερόμενα μέρη, τις αρχές και το κοινό.
Δυστυχώς, και σε αυτήν την ευκαιρία υπήρξε ακατανόητη αδράνεια από τις Ελληνικές Κυβερνήσεις.
Και ναι μεν το 2018 έγινε η ενσωμάτωση της Οδηγίας στην ελληνική νομοθεσία αλλά μέχρι το πέρας της προθεσμίας υλοποίησης (Μάρτιος 2021) δεν έγινε καμιά ενέργεια. Τίποτα!!!
Μετά την λήξη της προθεσμίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για μη συμμόρφωση της με την οδηγία (υπόθεση C-128/24).
Το Υπουργείο Ενέργειας, βλέποντας την δυσμενή αυτή έκβαση, η οποία θα αποτελούσε και μία εθνική ντροπή αφού θα έδειχνε περίτρανα ότι δεν υπερασπίζεται τα εθνικά μας συμφέροντα, εξέδωσε στις 25/11/2021 ένα εσωτερικό έγγραφο (ΥΠΕΝ/ΔΧΩΡΣ/112365/1554) υπενθυμίζοντας στα συναρμόδια Υπουργεία τις υποχρεώσεις τους για τη σύνταξη του σχεδίου.
Και πάλι όμως πέρασε μεγάλος χρόνος χωρίς να γίνει απολύτως τίποτα, προφανώς επειδή αυτό ήταν πολιτική απόφαση του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης. Ίσως θεωρήθηκε ότι δεν ήταν δυνατόν να καταδικαστεί γι΄αυτό το ζήτημα.
Και έτσι φτάσαμε στις 27 Φεβρουαρίου 2025 όπου το Δικαστήριο της ΕΕ εξέδωσε καταδικαστική απόφαση για την Ελλάδα για μη εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Συγκεκριμένα, στην απόφαση αναφερόταν ότι «τα κράτη μέλη δεν μπορούν να επικαλούνται εσωτερικές δυσχέρειες, τα γεωγραφικά τους χαρακτηριστικά, αντικειμενικές αδυναμίες, ή ανωτέρα βία για να δικαιολογήσουν την παράβαση των υποχρεώσεών τους». Αυτά προφανώς ισχυρίστηκε στο Δικαστήριο η Κυβέρνηση της ΝΔ για να δικαιολογήσει την αδράνειά της.
Επιπλέον το Δικαστήριο ρητά διατύπωσε ότι «καμία διάταξη της οδηγίας 2014/89 δεν συνδέει τη διαδικασία οριοθέτησης των θαλάσσιων υδάτων επί των οποίων τα κράτη μέλη ασκούν τη δικαιοδοσία τους με τις υποχρεώσεις κατάρτισης και διαβίβασης θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων».
Μετά την, ίσως μη αναμενόμενη, καταδικαστική απόφαση και την γενική κατακραυγή, η Κυβέρνηση «αναγκάσθηκε» επιτέλους να κινηθεί, αλλά και πάλι όχι επί της ουσίας, αλλά για να δείξει ότι κάτι έκανε.
Στις 17 Απρ 25, με το ΦΕΚ 227, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο. Ένα γενικόλογο κείμενο που δεν έχει σχέση με σχέδιο και τον καθορισμό των δραστηριοτήτων και των χρήσεων της θάλασσας που προαναφέρθηκαν. Μαζί με το ΦΕΚ δημοσιοποιείται και ένας χάρτης που δείχνει τις συμφωνίες οριοθέτησης που έχουν γίνει με την Ιταλία και την Αίγυπτο, την θαλάσσια επήρεια που χωρίζεται σε τέσσερεις χωρικές ενότητες (γιατί άραγε;) αλλά δείχνει ως εύρος Χωρικών Υδάτων στο Αιγαίο τα 6 ν.μ. (12 ν.μ. στο Ιόνιο). Ίσως είμαστε το μοναδικό Κράτος παγκοσμίως που δεν έχει εκδώσει επίσημο χάρτη που να δείχνει ότι έχουμε δικαίωμα Χωρικών Υδάτων τα 12 ν.μ. Επίσης, στο χάρτη, χρησιμοποιείται ο ξεπερασμένος όρος της υφαλοκρηπίδας αντί αυτόν της Αποκλειστικής Οικονομική Ζώνης για να καθορισθούν τα εξωτερικά (δυνητικά) της όρια.
Σε αυτό το τόσο σημαντικό έγγραφο, όπως φαίνεται στο άρθρο 10 του ΦΕΚ, υπήρξαν σημαντικά Υπουργεία που δεν υπέβαλαν καν την γνωμοδότησή τους. Αυτά είναι τα Υπουργεία Εθνικής Άμυνας, Εσωτερικών, Υποδομών και Μεταφορών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Τουρισμού και Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Να γιατί δεν υπήρχε Χωροταξικό Σχέδιο, αλλά ένα γενικόλογο κείμενο που δεν υλοποιεί τον σκοπό της ευρωπαϊκής οδηγίας και φυσικά δεν κατοχυρώνει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος.
Λίγο αργότερα η Τουρκία θα δημοσιοποιήσει τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, στον οποίο όμως έχει αποτυπώσει όλες τις διεκδικήσεις της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» χωρίζοντας το Αιγαίο στα δύο, δεσμεύοντας περιοχές για στρατιωτικές ασκήσεις-βολές, δημιουργώντας «θαλάσσια πάρκα» σε ελληνική ΑΟΖ και καθορίζοντας όλη τη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Κρήτης μέχρι την Κύπρο, ως «περιοχή αδειοδότησης της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου-TPAO». Παράλογες διεκδικήσεις που μέχρι σήμερα δεν έτυχαν μιας αποφασιστικής αντίδρασης και καταγγελίας από την Κυβέρνηση.
Την ίδια στιγμή δεν γνωρίζουμε τι είδους συμφωνία έχει υπογραφεί με την Ιταλία, στο πλαίσιο της Συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ, σχετικά με δικαιώματα αλιείας στην θαλάσσια περιοχή του Ιονίου. Μπορούν τα Ιταλικά αλιευτικά να ψαρεύουν στην Ελληνική ΑΟΖ ή και στα Χωρικά μας Ύδατα; Σχετική Κοινοβουλευτική ΕΡΩΤΗΣΗ έχει κατατεθεί από το Κίνημα ΝΙΚΗ στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και αναμένεται η σχετική απάντηση.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι τα τελευταία 30 χρόνια (από το 1995) υπάρχει μία αδικαιολόγητη αδράνεια και στάση σε ότι αφορά την υπεράσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Είτε αυτή επηρεάζεται από τις απειλές της Τουρκίας, είτε αποτελεί αποτέλεσμα πίεσης των «συμμάχων» μας, είναι εθνικά επιζήμια και πρέπει κάποτε να αλλάξει.
Και στο όλο θέμα χειρισμού των εθνικών μας θεμάτων δεν μπορούμε να μην θυμηθούμε την προτροπή του Καποδίστρια ό,τι «η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύσει στην καρδία μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό». Όταν όμως είμαστε «φιλήκοοι των ξένων», όπως δυστυχώς είχε γίνει στην περίπτωση της Μακεδονίας, τότε οι προδοσίες δεν είναι μακριά.
*Αντιστράτηγος ε.α. απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας και κάτοχος Μεταπτυχιακού στην «Εφαρμοσμένη Στρατηγική και τη Διεθνή Ασφάλεια». Είναι Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Προέδρου της ΝΙΚΗΣ και Επιστημονικός Συνεργάτης στην Βουλή, Υπεύθυνος του Τομέα Εθνικής Άμυνας και αναπληρωματικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. militaire.gr
.png)
