Νίκος Κυριακίδης
Τα Βαλκάνια θα αποτελέσουν στρατηγικό κόμβο στους νέους σχεδιασμούς των ΗΠΑ για το βορειοατλαντικό σύστημα ασφαλείας στην Ευρώπη
Την ώρα που οι Αμερικανοί κατηγορούν τη Ρωσία ότι προσπαθεί να αναβιώσει τη σοβιετική σφαίρα επιρροής στην ανατολική Ευρώπη, οι ίδιοι φροντίζουν με ιδιαίτερο ζήλο, αν όχι εν κρυπτώ σίγουρα με προφυλάξεις, να ενισχύουν τη στρατιωτική παρουσία τους σε μια άλλη γωνιά της ηπείρου, τα Βαλκάνια.
Αιματοκυλισμένη στο πρόσφατο παρελθόν από τον εθνικισμό και τις ωμές ξένες παρεμβάσεις και επεμβάσεις που ακολούθησαν το τέλος του Ψυχρού Πολέμου -όταν η Ρωσία ήταν πολύ αδύναμη για να αντιδράσει, κατά την αφήγηση του Πούτιν-, η περιοχή βρίσκεται σήμερα ουσιαστικά ξεκρέμαστη γεωπολιτικά.
Η πολυσυζητημένη ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων και η πολυπόθητη για τις χώρες της περιοχής αγχιστεία με την ευρωοικογένεια έχει μετατεθεί στις ελληνικές καλένδες. Ειδικά για την Αλβανία, η ένταξη αποτελεί πια μακρινό όνειρο. Οι κεφαλές του ευρω-εγχειρήματος θεωρούν ότι σε μεγάλο βαθμό παραμένει μια χώρα με δυσλειτουργικούς θεσμούς.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έβαλε στον πάγο την ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων τον περασμένο Οκτώβριο μπλοκάροντας την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τα Τίρανα και τα Σκόπια και υποστηρίζοντας ότι η εμβάθυνση της ολοκλήρωσης μεταξύ των σημερινών μελών της Ε.Ε. είναι πιο σημαντική από ό,τι η διεύρυνση. Αν μη τι άλλο, το κενό που δημιουργείται σπεύδει να καλύψει η αμερικανικο-ΝΑΤΟϊκή “διείσδυση”.
Προβολή ισχύος
Το NATO δαπανά ήδη 50 εκατομμύρια ευρώ για να ανακατασκευάσει την παλιά και εγκαταλελειμμένη, σήμερα, βάση της αλβανικής πολεμικής αεροπορίας στην Κουτσόβα, 80 χλμ. νότια των Τιράνων, ενισχύοντας περαιτέρω τη θέση του σε ένα μέρος της Ευρώπης που παραμένει στρατηγικής σημασίας για όποιον θέλει να κάνει επιτυχημένες κινήσεις στην ευρωπαϊκή γεωπολιτική σκακιέρα. Ο σκοπός της Συμμαχίας είναι να προβάλει από εδώ την ισχύ της στην περιοχή της Μεσογείου και τη Μαύρη Θάλασσα, καθώς προσπαθεί να ισοσταθμίσει τη ρωσική ναυτική ισχύ που ανέκαμψε ως αποτέλεσμα του πολέμου στη Συρία και της κρίσης στην Ουκρανία.
Οι προγραμματισμένες βελτιώσεις στη βάση αυτή, στην οποία επικρατούν καλές καιρικές συνθήκες στο μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, περιλαμβάνουν την αποκατάσταση του διαδρόμου, την αναβάθμιση του πύργου ελέγχου και την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων αποθήκευσης καυσίμων και πυρομαχικών. Ο εκσυγχρονισμός θα φέρει το παλιό αλβανικό στρατιωτικό αεροδρόμιο στα πρότυπα του ΝΑΤΟ και θα το μετατρέψει σε επιχειρησιακή βάση ανεφοδιασμού καυσίμων και πυρομαχικών για τα συμμαχικά αεροπλάνα. Οι ΗΠΑ βοηθούν επίσης την Αλβανία να αναβαθμίσει τις ένοπλες δυνάμεις της δωρίζοντάς της πέρυσι τρία ελικόπτερα Black Hawk και 37 βαριά θωρακισμένα οχήματα.
Πριν λίγες ημέρες πέρασε στα ψιλά η είδηση ότι η Διοίκηση Επιχειρήσεων των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη (SOCEUR) ανακοίνωσε την σύσταση αρχηγείου της στην Αλβανία. Η επίσημη ανακοίνωση που εκδόθηκε “μιλάει” από μόνη της: “Το νέο αρχηγείο θα βοηθήσει στην αποστολή της SOCEUR να γαλβανίσει τη σχέση μας με τους συμμάχους και εταίρους μας για την αντιμετώπιση της κακόβουλης επιρροής, την εδραίωση της διαλειτουργικότητας, την ταχεία αντίδραση σε αναδυόμενες απειλές και, εάν χρειαστεί, την καταπολέμηση της επιθετικότητας”.
Ο διοικητής της SOCEUR, υποστράτηγος Ντέιβιντ Τάμπορ, είπε σχετικά: "Η ικανότητα ταχείας κίνησης και εκπαίδευσης εντός των Βαλκανίων σε στενό συντονισμό με άλλες συμμαχικές και εταιρικές δυνάμεις καθιστά την Αλβανία ιδανική γι' αυτή την προσπάθεια".
Δεν είναι διόλου ξεκάθαρο ποιος θα είναι ο ρόλος των αμερικανικών δυνάμεων στο νέο αυτό κέντρο διοίκησης αλλά ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα έκανε λόγο για “φανταστικά νέα", που αποτυπώνουν την “πολύ υψηλή αξιοπιστία και την πολύ στενή συνεργασία” της χώρας του με τις ΗΠΑ, όπως είπε.
Πεδίο αντιπαράθεσης
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η νοτιοανατολική Ευρώπη ήταν στρατηγικά ισορροπημένη μέσω της φόρμουλας 2+2+2, δηλαδή υπήρχαν δύο μέλη του ΝΑΤΟ (Τουρκία και Ελλάδα), δύο μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας (Βουλγαρία και Ρουμανία) και δύο ουδέτερες χώρες (Γιουγκοσλαβία και Αλβανία). Ενώ σήμερα η Δύση εμφανίζεται ως αμυνόμενη ενάντια στις προσπάθειες ανάμειξης της Ρωσίας ή διεύρυνσης της επιρροής της, το ΝΑΤΟ έχει πλέον υπερφαλαγγίσει τη Μόσχα στα Δυτικά Βαλκάνια.
Σήμερα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία είναι πια μέλη της Συμμαχίας. Η Ρωσία επιστρέφει μεν στα Βαλκάνια μέσω των συμμάχων της, της Σερβίας και της “Ρεπούμπλικα Σέρπσκα”, στη Βοσνία, αλλά αυτό δεν επηρεάζει στο ελάχιστο τη συντριπτική επικράτηση και “υπεροχή” του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Πόσο μάλλον όταν η στρατιωτικά ισχυρότερη χώρα των δυτικών Βαλκανίων, η Σερβία, ρέπει τελευταία σε μια επαμφοτερίζουσα στάση επιλέγοντας την “ουδετερότητα” και εμβαθύνοντας κι αυτή τη σχέση της με το ΝΑΤΟ.
Σαφώς, η Μόσχα θέλει να κρατήσει τις χώρες της περιοχής εκτός Συμμαχίας και Ε.Ε. Ο Πούτιν είχε χαρακτηρίσει τη στρατηγική της ΝΑΤΟϊκής επέκτασης «λείψανο του Ψυχρού Πολέμου» πριν από μια επίσκεψη του στο Βελιγράδι, τον Ιανουάριο του 2019. «Δεν οδηγεί σε ενίσχυση της σταθερότητας, αλλά σε μείωση της εμπιστοσύνης και αύξηση της έντασης στην Ευρώπη», είχε πει.
Ωστόσο, είναι προφανές, επισημαίνουν οι αναλυτές, ότι η Ρωσία «δεν έχει τους πόρους και την αποφασιστικότητα για πλήρη ανταγωνισμό με τη Δύση στα Βαλκάνια».
Στρατηγικός κόμβος
Αμερικανός απόστρατος στρατηγός των ειδικών δυνάμεων, τον οποίο επικαλείται το Business Insider, λέει ευθέως ότι “θα βλέπετε συνεχώς όλο και περισσότερους άνδρες της 10ης διοίκησης ειδικών δυνάμεων στην Αλβανία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα. Τα Βαλκάνια ήταν πάντα για μας μια περιοχή ενδιαφέροντος, απ’ την εποχή του Ψυχρού Πολέμου”. Όπως εξηγεί ο ίδιος, οι επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων έχουν να κάνουν κατά κύριο λόγο με τις “δυνατότητες πρόσβασης”, είτε αυτό αφορά μια βάση εμπροσθοφυλακής είτε μια μόνιμη συνεργασία μ’ έναν ξένο στρατό. «Όσο περισσότερη πρόσβαση έχουμε, τόσο καλύτερα τοποθετημένοι είμαστε για να επιχειρήσουμε. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτή την πρόσβαση προς όφελός μας”, λέει χωρίς υπεκφυγές.
Οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν το ΝΑΤΟ για να προσελκύσουν χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης στην τροχιά της Δύσης μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Έτσι πρόσφεραν ένταξη στη Πολωνία και τη Ρουμανία αρκετά χρόνια πριν οι δύο χώρες γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Συμμαχία παίζει σήμερα παρόμοιο ρόλο στα Βαλκάνια. Η ένταξη στους κόλπους της μαζί με τις ευρωπαϊκές επενδύσεις και το εμπόριο έχουν εμβαθύνει τους δεσμούς των χωρών της περιοχής με τη Δύση, γράφει η Wall Street Journal.
Τα Βαλκάνια θα αποτελέσουν προφανώς στρατηγικό κόμβο στους νέους σχεδιασμούς των ΗΠΑ για το βορειοατλαντικό σύστημα ασφαλείας στην Ευρώπη. Στη ΝΑΤΟϊκή σύνοδο κορυφής του Ιουλίου 2018, το ζήτημα που τέθηκε επί τάπητος ήταν η “ενίσχυση της ασφάλειας” απ' τη Βαλτική Θάλασσα έως τα Βαλκάνια, ειδικά για να αντιμετωπιστεί η Ρωσία. Η πρωτοβουλία των “Τριών Θαλασσών” (Three Seas) παραμένει πάντα στο πλάνο: η δημιουργία μιας “ζώνης σταθερότητας” μεταξύ Βαλτικής, Μαύρης και Αδριατικής Θάλασσας. Όσο, βέβαια, είναι δυνατόν να υπάρξει σταθερότητα σε μια διαρκώς ανταριασμένη θάλασσα ανταγωνισμών και αντιπαλότητας.
Πηγή: avgi.gr
