γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Έκθεση του Commissioner Αμμοχώστου R. G. Sheridan 1/11/1958:
«… Μετανάστευση
Δεν υπήρξε νέο κύμα μετανάστευσης στην περιοχή και κάποιες οικογένειας πείσθηκαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους… Σχεδόν 130 οικογένειας από τη Λέμπα της Πάφου, περιλαμβανομένου και του μουχτάρη, έχουν εγκατασταθεί στην Αφάνεια… η αρχική ιδέα για την μετακόμιση στο χωριό Αφάνεια ήλθε από την Ομοσπονδία και ήταν μέρος της γενικής πολιτικής κίνησης προς τον στόχο της διχοτόμησης….».
Εμπρησμοί εναντίον Ελληνοκυπρίων – Τούρκοι πληρωμένοι μπράβοι
Σε έκθεση του Special Branch 12/12/1958 :Τούρκοι ευθύνονταν για πολιτικά εγκλήματα εμπρησμών ελληνικών περιουσιών, Τουρκοκύπριος απειλήθηκε να δολοφονηθεί με επιστολή της ΤΜΤ αν δεν ακολουθούσε την γραμμή όλων … Κουτσιούκ και Ντενκτάς στο Λονδίνο εξηγώντας στους Τ/κ την κατάσταση, T/k πληρώνονταν 10 σελίνια μέχρι μία λίρα από την Ομοσπονδία τους για να παρακολουθούν τις σχέσεις Τ/κ με Έλληνες εμπόρους, η τουρκική κυβέρνηση θα άνοιγε παραρτήματα της υφιστάμενης τουρκικής Τράπεζας Εργασίας για δάνεια. Οι ακόλουθες αντιπροσωπείες στα ελληνικά χέρια δέχθηκαν να διορίσουν ξεχωριστούς αντιπροσώπους για τις δύο κοινότητες… Στόχος να χωρίσουν ακόμα περισσότερο τις δύο κοινότητες…
1. Imperial Tobacco Company,
2. Nestle Milk Company Ltd,
3. I.C.I.,
4. Cadbury’s Ltd.,
5. Simcar Cars Ltd.,
6. Hutley & Palmers.
7. Manchester Textile Firms.
H Rootes Group είναι η μόνη εταιρεία που αρνήθηκε να λάβει μέρος στο σχέδιο αυτό.
Λιθοβολισμός αγωνιστών
Αναφορά Σερ Χιού Φούτ 3/2/1959 : Κατά την απελευθέρωση κρατουμένων Τούρκοι λιθοβόλησαν τα οχήματα δίχως ζημιές ή θύματα, μόνο στο χωριό Πέργαμος,… τραυμάτισαν ορισμένους Ελληνοκύπριους στα οχήματα. Ένα εννιάχρονο αγόρι, συγγενής, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, σοβαρά αλλά εκτός κινδύνου…
Παράνομη εισαγωγή όπλων κάλυψη από τον Φούτ
Σερ Χιού Φούτ ΜΟΝΟ προς τον Υπ. Αποικιών 2/11/1959: ‘Ενας εκ των τριών Τούρκων που συνελήφθηκαν στην υπόθεση του τουρκικού πλοίου Ντενίζ (που μετέφερε όπλα στους Τουρκοκύπριους) ο Μουράτ Κουντούς, ήταν εν υπηρεσία αξιωματικός του τουρκικού στρατού ο οποίος είχε ξαναπάει στη Κύπρο 7 φορές (1958-1959). Και ο δεύτερος εν υπηρεσία αξιωματικός του ναυτικού, Ρεσιάτ Γιανούζ…
Λαθραία όπλα
Βρετ. Υπ. Αρμοστεία Λευκωσία προς Λονδίνο 27/2-12/3/1962: O Οσμάν Καζίμ, Τούρκος υπήκοος και μέλος του πληρώματος του τουρκικού πλοίου «‘Ατανα» συνελήφθηκε στη Λάρνακα στις 3 Μαρτίου για κατοχή πέντε αυτόματων Beretta revolvers. Αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση μέχρι την δίκη.
Δολοφονίες δύο Τουρκοκυπρίων δημοσιογράφων
Έκθεση Απριλίου 1962 αναφέρεται στις δολοφονίες Αιχάν Χικμέτ και Αχμέτ Γκουρκάν τη νύχτα της 23/4/1962 κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Αμφότεροι επέκριναν την τ/κ ηγεσία για καταπίεση και κακή διαχείριση…
Βόμβες στα τεμένη Μπαυρακτάρι και Ομεριε – υπεύθυνος ο Τουργκούτ Σουνάλπ
Τις πρωινές ώρες της 25ης Μαρτίου 1962 (ημέρα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας) εξερράγησαν δύο ορολογιακές βόμβες στα τουρκικά τεμένη Μπαυρακτάρι και Ομεριέ, που βρίσκονται στην ελληνική πλευρά της Λευκωσίας.
Ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής Σερ Άρθρουρ Κλάρκ στις 13/12/ 1962 έγραψε ότι οι Τούρκοι οι ίδιοι είχαν βάλει τις βόμβες στα τεμένη τους και υπεύθυνος ήταν ο Ταξίαρχος Τουργκουτ Σουνάλπ της ΤΟΥΡΔΥΚ (Τουρκικής Δύναμης Κύπρου). Το Δεκέμβριο του 1962 βρισκόταν πια στην Άγκυρα στη θέση του Αρχηγού Σχεδιασμού και Επιχειρήσεων του Τουρκικού Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Η ανταπόκριση του μ. Άλεξ Ευθυβούλου
Στις 2 Απριλίου 1962 ο κ. Μουφτιζατέ, του γραφείου του Δρ. Κουτσιούκ παραπονέθηκε στο Associated Press ότι ο Ελληνοκύπριος δημοσιογράφος Άλεξ Ευθυβούλου (που ήταν ανταποκριτής τους) σε ανταπόκρισή του στην Ουάσιγκτον Πόστ της 26ης Μαρτίου έγραψε ότι τις βόμβες στα τεμένη στην Λευκωσία έβαλαν Κύπριοι τουρκικής καταγωγής.
Τόσο ο κ. Ευθυβούλου όσο και άλλοι Ελληνοκύπριοι δημοσιογράφοι μετά τις κατηγορίες Τουρκοκυπρίων ηγετών αποφάσισαν ότι οι κατηγορίες εκείνες έπρεπε να απαντηθούν αμέσως και ο κ. Ευθυβούλου ήταν ένας από εκείνους που έπεισαν τον Υπ. Εξωτερικών (Π. Γιωρκάτζη) για την ανάγκη να προβεί σε δηλώσεις για τα επεισόδια της 26ης Μαρτίου. (Από αναφορά της βρετανικής Υπ. Αρμοστείας προς το Γραφείο Κοινοπολιτειακών Σχέσεων στο Λονδίνο, 16/4/1962).
Ο αείμνηστος Ά. Ευθυβούλου – απεβίωσε στις 30.12.2024.
Ερεύνα για τις βόμβες στα τεμένη
Η Κυπριακή Κυβέρνηση διόρισε Επιτροπή Έρευνας, αποτελούμενη από τον Δικαστή Γουίλσον (Justice Wilson) , τον κ. Τριανταφυλλίδη, δικαστή του Συνταγματικού Δικαστηρίου και τον κ. Ζεκιά, Τούρκο δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, να ερευνήσουν τις βομβιστικές εκρήξεις στα τουρκικά τεμένη και τον εμπρησμό στο Παγκύπριο Γυμνάσιο…Ο υπουργός Εσωτερικών (Π. Γιωρκάτζης) παρουσίασε ηχογραφημένη συνομιλία μεταξύ του ιδίου και του Αχμέτ Γκουρκάν, ενός από τους δύο Τούρκους δημοσιογράφους που δολοφονήθηκαν στις 23/4/1962. «Σ΄αυτή ακούγεται η φωνή του Γκουρκάν να ισχυρίζεται ότι ο επι του Τύπου της τουρκικής πρεσβείας του παραδέχθηκε ότι Τουρκοκύπριοι είχαν βάλει τις βόμβες, κάτω από τις διαταγάς του κ. Ντενκτάς…»
Τον Ιούνιο 1962 (Έκθεση Υπ. Αρμοστείας) «η επιτροπή για την έρευνα των βομβιστικών εκρήξεων στα τεμένη ολοκλήρωσε τις ακροάσεις της στις 25 Μαΐου και στο κοινό της ανακοινωθέν έγραψε πως «ο στόχος των ανεύθυνων ατόμων για τα επεισόδια ήταν να δημιουργήσουν κακές σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων και να καταστρέψουν τις ελπίδες συνεργασίας …Η Επιτροπή ακόμα να ανακοινώσει το πόρισμά της…»
Mαρτυρία Ανδρέα Αζίνα – Το FBI επιβεβαίωσε
Γ’ τόμος βιβλίο «50 Χρόνια Σιωπής», μ. Ανδρέα Αζίνα.
Σελίδες 936 – 937.«…Οι Τουρκοκύπριοι ήταν πλέον αιχμάλωτοι των εξτρεμιστικών στοιχείων, που αρχικά ανέθρεψαν και εξόπλισαν οι Άγγλοι, εφαρμόζοντας με συνέπεια το δόγμα «διαίρει και βασίλευε»…
Έγιναν ανατινάξεις μουσουλμανικών τεμενών, αλλά ύστερα από πολλά χρόνια ομολογήθηκε πως ήταν προβοκατόρικες ενέργειες … ΄Οχι μόνο δικές μας πηγές… όπως και οι μαγνητοταινίες που παρέδωσε στο δικαστήριο ο Γιωρκάτζης. Σε αυτά προστέθηκε και η απόπειρα φόνου Τουρκοκύπριου δασκάλου στο χωριό Κορνόκηπος που απόδειξε ότι το όπλο που χρησιμοποιήθηκε, είχε χρησιμοποιηθεί και σε αριθμό φόνων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Αυτά τα στοιχεία έδωσε το FBI από τη Νέα Υόρκη…Οι δράστες ήταν η ΤΜΤ…»
Σελίδα 975. «… Ο μαύρος Δεκέμβρης
Στις 4/12/1963 τοποθετήθηκε βόμβα στον ανδριάντα του Μάρκου Δράκου, κοντά στην πύλη Πάφου, στη Λευκωσία…Ο Ντενκτάς παραδέχθηκε, χρόνια αργότερα, ότι διατάχτηκε από τον ίδιο και εκτελέστηκε από τα όργανά του, για να προκληθεί ένταση και αναταραχή…»
Ο Α. Αζίνας απεβίωσε στις 16/6/2012- ‘Ενας από τους στενούς συνεργάτες των ηγετών της Κύπρου, Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και Γεωργίου Γρίβα-Διγενή.
Υ.Γ. Έρευνα, μετάφραση κα παρουσίαση Φ.Α. Πρώτη δημοσίευση/παρουσίαση σε συνέχειες στη «Σημερινή» το Νοέμβριο του 2010.
Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Προηγούμενα:
ΠΗΓΗ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ 16/2/2025 onisilos.gr
