Φανούλα Αργυρού
Το Βρετανικό Σπέσιαλ Μπραντς και ο Σερ Χιου Φουτ για «Τούρκους χούλιγκαν»
Μέρος Δ΄
Τηλεγράφημα του Σερ Χιου Φουτ, ημερ. 4/6/1958, έλεγε ότι Τούρκοι χούλιγκαν είχαν αυξήσει τις δραστηριότητές τους με διαμαρτυρίες, φυλλάδια της ΤΜΤ (μετά τους φόνους της αριστερών Τούρκων), με τους πλέον βίαιους όρους, που έδειχναν ότι ετοιμάζονταν για περισσότερη βία…
Ο Ντενκτάς
Στις 6/6/1958 ο Ρ. Ντενκτάς επέστρεψε από την Άγκυρα και διαβεβαίωσε ένα πλήθος, 500-1000 ατόμων, ότι η τουρκική κυβέρνηση ήταν πίσω τους… Στην πορεία, είπε, «κάποιοι μπορεί να πεθάνουν και κάποιοι να σταλούν σε κρατητήρια ή φυλακές, αλλά όλα τα 26 εκατομμύρια των Τούρκων ήταν πίσω τους…». Σε συνέντευξη δε είπε ότι «8.000 εθελοντές στην Τουρκία έχουν σύνθημα ‘‘μπορούμε να κολυμπήσουμε τα στενά αν το θέλουμε και σίγουρα θα το κάνουμε αν χρειαστεί’’....». (Σερ Χιου Φουτ, 6/6/1958).
Τούρκοι προβοκάτορες
Στις 8/6/1958, ο Σερ Χιου Φουτ είπε στους Τ/κ ηγέτες (Ραούφ Ντενκτάς, Οσμάν Ορέκ, Ουμίτ Σουλεϊμάν και Δρ Γκοζμέν) ότι ήταν σίγουρος πως οι ζημιές που προξένησαν οι Τούρκοι στην πόλη (Λευκωσία) είχαν σχεδιαστεί προκαταβολικά… Είχαν δει τον Ντενκτάς, τον Τούρκο πρόξενο και ο Βρετανός πρέσβης στην Άγκυρα τον διευθυντή του τουρκικού ΥΠΕΞ. Και ότι όσοι χρησιμοποίησαν εμπρηστική γλώσσα έπρεπε να φέρουν ευθύνη (αυτό απευθυνόταν στον Ντενκτάς). Τους κάλεσε και έγραψε προς το Λονδίνο, ζητώντας συνεργασία για τερματισμό της κοινοτικής διαμάχης. Και πρόσθεσε:
Παραδέχτηκαν ότι οι ίδιοι έβαλαν τη βόμβα
«... Δεν προσπάθησαν να μου αρνηθούν (οι τέσσερεις Τουρκοκύπριοι ηγέτες) ότι τη βόμβα στο σπίτι του Τούρκου συμβούλου του Γραφείου Τύπου την είχαν βάλει Τούρκοι (αν και είπαν αυτό δεν μπορούσαν να το παραδεχθούν δημόσια)...».
Τούρκοι εμπρηστές – πυρπολούν ελληνικά σπίτια
Τηλεγράφημα Σερ Χιου Φουτ προς Λονδίνο, 8/6/1958, ώρα 06.00 πρωινή.
«Εμπρησμοί και ταραχές ξεκίνησαν τα μεσάνυχτα στη Λευκωσία σήμερα.
Τούρκοι ξεκίνησαν αριθμό εμπρησμών σε ελληνικά σπίτια στην πόλη... Όμως όλα είναι τώρα υπό έλεγχον.
»Ορισμένες συμπλοκές μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων. Έλληνες στη Λευκωσία και κάποια γειτονικά χωριά κτύπησαν καμπάνες των εκκλησιών… Θύματα δύο Ελληνοκύπριοι νεκροί και αριθμός (Ελληνοκυπρίων) πληγωμένων.
»Ενωρίς το βράδυ εξερράγη βόμβα στο σπίτι του Τούρκου αξιωματούχου επί του Τύπου δίχως ζημιές. Δεν υπήρχε κανείς μέσα».
(Σημείωση: Η γράφουσα και η οικογένειά της ήταν θύματα των γεγονότων εκείνων καθώς κατοικούσαν στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας. Μετά τα γεγονότα εκείνα μετακόμισαν στη Νεάπολη Λευκωσίας – για να γίνουν πρόσφυγες το 1974).
Σερ Χιου Φουτ, 8/6/1958, αναλυτικότερα:
«…Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι εμπρησμοί και οι ταραχές εκτελέστηκαν από τους Τούρκους βάσει προμελετημένου σχεδίου… Όλες οι μαρτυρίες μέχρι σήμερα σχετικά με το επεισόδιο της βόμβας στο σπίτι του Τούρκου αξιωματούχου επί του Τύπου λένε ότι αυτό σχεδιάστηκε από τους Τούρκους ως έναυσμα για τους εμπρησμούς και ταραχές που θα ακολουθούσαν. Είναι άκρως αδύνατον για τους Έλληνες να ήθελαν να δημιουργήσουν σ’ αυτήν τη φάση φασαρίες με τέτοια επίθεση σε οίκημα της τουρκικής κυβέρνησης. Ο τρόπος που τέθηκε η βόμβα στόχευε στο να μη δημιουργήσει σοβαρή ζημιά. Επίσης σημειώνεται ότι κανένας δεν υπήρχε στο οίκημα την ώρα εκείνη. Ο επί του Τύπου αξιωματούχος μαζί με τον Τούρκο Γενικό Πρόξενο είχαν πάει μαζί με τον Ντενκτάς σε συγκέντρωση νεολαίας στη Λάρνακα και αυτό ήταν γνωστό στους Τούρκους στη Λευκωσία.
»Εν συντομία όλες οι καταστάσεις δείχνουν ότι ήταν μια σκόπιμη ενορχηστρωμένη προσπάθεια των Τούρκων για να σκηνοθετήσουν φασαρίες... Προηγήθηκε μια εμπρηστική μετάδοση από το ραδιόφωνο της Άγκυρας νωρίτερα το βράδυ... οι Τούρκοι είναι προετοιμασμένοι να επιτίθενται εναντίον ελληνικών περιουσιών για να εξασφαλίσουν τον πολιτικό τους στόχο…»
Ανακάλυψη εκρηκτικών
9/6/1958, περίπολος των σωμάτων ασφαλείας βρήκε στη Λάρνακα ποσότητα εκρηκτικών και πυρομαχικά στο κελάρι του τεμένους Τζεμί Κεμπίρ.
Βρέθηκαν βόμβες, ποσότητα μπαρουτιού, χημικά που χρησιμοποιούνταν για κατασκευή εκρηκτικών και πολλά άλλα εργαλεία κατασκευής εκρηκτικών. Τα πυρομαχικά βρίσκονταν κρυμμένα κάτω από τα πατώματα του εσωτερικού μέρους του τεμένους. Ορισμένες από τις βόμβες ήσαν τυλιγμένες με τουρκικές εφημερίδες ημερομηνίας 16 και 20 Μαΐου… Την ίδια μέρα βρέθηκαν βόμβες και στην αυλή της εκκλησίας της Χρυσοπολίτισσας και στην αυλή της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου. (Τηλεγράφημα Φουτ προς Λονδίνο, 10/6/1958).
12/6/1958, Φουτ προς Λονδίνο:
«... Χθες βράδυ συνελήφθησαν 90 Τούρκοι μπράβοι, εκ των οποίων 30 έχουν μείνει υπο κράτηση... Είναι επίσης πιθανόν οι Τούρκοι να ξαναρχίσουν τη βία...».
12/6/1958: Η σφαγή των Κοντεμενιωτών
Στις 12/6/1958, οι Τούρκοι έσφαξαν 8 Κοντεμενιώτες και τραυμάτισαν πολλούς άλλους. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες συνεργάστηκαν με τους Τούρκους και, ουσιαστικά, οδήγησαν τους δύσμοιρους Έλληνες του Κοντεμένου στη σίγουρη σφαγή στο Κιόνελι.
Κατακρεουργήθηκαν οκτώ: (1) Σωτήρης Λοΐζου - 17 χρ., (2) Γιώργος Σταύρου - 17 χρ., (3) Πέτρος Σταύρου - 21 χρ., (4) Ευριπίδης Κυριακού - 24 χρ., (5) Ιωάννης Σταύρου - 31χρ., (6) Χαράλαμπος Σταύρου - 34 χρ., (7) Χριστόδουλος Σταύρου - 34 χρ., (8) Κωστάκης Μουρρής - 34 χρ. Τραυματίστηκαν σοβαρά άλλοι έξι.
Αναγκαστικά ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ διέταξε έρευνα, με επικεφαλής τον Αρχιδικαστή Sir Paget J. Bourke, το πόρισμα της οποίας δεσμεύθηκε να δώσει στη δημοσιότητα.
Στις 15/8/2008 δημοσίευσα εκτενή έρευνά μου για το θέμα στη «Σημερινή», από τα αποδεσμευμένα βρετανικά έγγραφα στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο και το πόρισμα της έκθεσης του Αρχιδικαστή.
Ολόκληρο το κείμενο της έρευνας θα το βρείτε στην «Ελευθερία» Λονδίνου, σελ. 24, 16.6.2016, καθώς το αρχείο της «Σημερινής» δεν είναι προσβάσιμο για το 2008. http://www.eleftheria.co.uk/pdf/992016125344Eleftheria_846.pdf
Σημ.: Στις 22/3/2010, ομιλία της γράφουσας σε σεμινάριο του ΚΥΚΕΜ στη Λεμεσό, με συνομιλητή τον διευθυντή του ΚΥΚΕΜ, κ. Χρήστο Ιακώβου. Θέμα, «Οι τουρκικές δραστηριότητες 1955-59 μέσα από τα βρετανικά έγγραφα».
Επανήλθα στη «Σημερινή» στις 24.6.2024 και στην «Ελευθερία» 20.6.2024.
Η σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι μέσα από τα βρετανικά Αρχεία
Εγκληματική αθώωση των δολοφόνων από τους Βρετανούς,
24.6.2024
Συνεχίζεται με το 5ο μέρος. Τι έλεγε το ΑΚΕΛ για «το εγκληματικό όργιο και την ασυδοσία των Τούρκων συμμοριτών».
Το Πόρισμα
Προηγούμενα:
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος simerini.sigmalive.com
