του Κ. Ν. Σταμπολή
Η νέα πολιτική κατάσταση που διαμορφώνεται αυτή την περίοδο στην Συρία, μετά την ανατροπή του καθεστώτος Μπασάρ αλ Άσαντ, ενισχύει την Τουρκία και τα σχέδια αναβίωσης του Οθωμανικής αυτοκρατορίας του νέο-Σουλτάνου Ταγίπ Ερντογάν. Έχοντας ποντάρει στο σωστό άλογο στην κούρσα για την διάδοχη κατάσταση στην Συρία μέσω της οικονομικής και στρατιωτικής ενίσχυσης του ισλαμιστή Αλ Τζολανί - κατά κόσμον Μοχάμεντ αλ Σάρα - η Άγκυρα αποβλέπει στην περαιτέρω ενίσχυση της επιρροής της σε όλα τα επίπεδα. Απώτερος στόχος να καταστεί η Συρία προτεκτοράτο της Τουρκίας
Μένει, βέβαια, να αποδειχτεί εάν τα σχέδια αυτά της Άγκυρας θα στεφθούν με επιτυχία, καθώς ο αλ Σάρα κάνει ήδη στροφή προς τον ρεαλισμό αποτινάσσοντας το τζιχαντιστικό παρελθόν του, με αποκορύφωμα την πολύ πρόσφατη ( 21/12) πολύωρη συνάντησή του με εκπροσώπους της Αμερικανικής κυβέρνησης στην Δαμασκό. Το ζητούμενο η επίσημη αναγνώριση, έστω υπό όρους, του νέου καθεστώτος από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Είναι ξεκάθαρο ότι στην προσπάθεια του να κρατήσει την συνοχή του κράτους και να ενισχύσει την κοινωνική αποδοχή του, ο αλ Σάρα προχωρά στις απαραίτητες συμμαχίες με τις διάφορες αντικρουόμενες επαναστατικές ομάδες που είχαν προσωρινά και καιροσκοπικά συμπλεύσει υπό το άρμα της ισλαμιστικής οργάνωσης Χάγιατ Ταχριρ αλ Σαμ (HTS), η οποία εκ των πραγμάτων και οδηγείται σε αυτοδιάλυση.
Παρ’ όλ’ αυτά, η επιρροή της Άγκυρας στο νέο Συριακό καθεστώς παραμένει ισχυρή, όπως έδειξε η πρόσφατη επίσκεψη στην Δαμασκό του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας Ιμπραχίμ Καλίν (16/12) και, λίγες μέρες αργότερα, αυτή του υπουργού εξωτερικών Χακάν Φιντάν (23/12), ενώ σε λίγες εβδομάδες προετοιμάζεται μεγαλειώδης υποδοχή του προέδρου Ερντογάν. Στο πλαίσιο αυτό, η Άγκυρα επεξεργάζεται την υπογραφή μνημονίου οριοθέτησης ΑΟΖ με το νέο καθεστώς της Συρίας, παρόμοιο με το παράνομο Τούρκο- Λιβυκό μνημόνιο το οποίο υπέγραψε με την υπηρεσιακή κυβέρνηση της Τρίπολης στις 27 Νοεμβρίου 2019.
Σύμφωνα με Τουρκικά δημοσιεύματα και δηλώσεις αξιωματούχων και ειδικών, η Άγκυρα είναι έτοιμη να προτείνει στην Δαμασκό την σύναψη συμφωνίας μεταξύ Συρίας και Τουρκίας στα πρότυπα του Τούρκο-Λιβυκού μνημονίου, η οποία, όμως, θα αγνοεί την επίσημη ΑΟΖ της Κύπρου (βλέπε χάρτη) δημιουργώντας νέα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Μάλιστα, ο απόστρατος ναύαρχος Τζιχάτ Γιαιτζί, γνωστός για το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας και βασικός εισηγητής του Τούρκο - Λιβυκού Μνημονίου, υπεστήριξε δημόσια ότι μια συμφωνία με την Συρία θα προσφέρει στις δύο χώρες σημαντικά γεωπολιτικά προτερήματα. Σύμφωνα με τον Γιαιτζί, η Συρία θα αποκτήσει 12% μεγαλύτερη σε έκταση ΑΟΖ, σε σύγκριση με την σημερινή χάραξη, ενώ η Τουρκία θα επεκτείνει κατά 4.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα την δική της ΑΟΖ υφαρπάζοντας μέρος από την σημερινή επιφάνεια της ισχύουσας σήμερα Κυπριακής ΑΟΖ. Με την Άγκυρα να ακολουθεί την πάγια τακτική της αποσπώντας παράνομα ΑΟΖ άλλων χωρών - στην προκειμένη περίπτωση της Κύπρου- και να την προσφέρει σε άλλες χώρες ως δείγμα της μεγαλοθυμίας της.
Είναι απόλυτα κατανοητή η ανησυχία και αναστάτωση που έχει κυριεύσει την Ελληνική κυβέρνηση, η οποία, παρά την πολιτική φιλίας και κατευνασμού έναντι της Τουρκίας, με επίκεντρο την διακήρυξη φιλίας των Αθηνών (Δεκέμβριος 2023), βλέπει έντρομη την Άγκυρα να προχωρεί διαρκώς σε νέες προκλητικές κινήσεις. Όμως, στην πράξη, η Αθήνα στερείται ισχυρών ερεισμάτων που θα τις επέτρεπαν να εμποδίσει την Άγκυρα από το να ασκεί ανεξάρτητη και έκνομη πολιτική στον θαλάσσιο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Μπορεί μεν διαδοχικές Ελληνικές κυβερνήσεις να προτάσσουν το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), ομνύοντας στην εφαρμογή του, πλην όμως η Ελλάδα σήμερα, αν και μια κατ’ εξοχήν ναυτική χώρα, αποφεύγει να κάνει χρήση των διατάξεών του για ορισμό ΑΟΖ στο Αιγαίο, στα Δωδεκάνησα και στο Λιβυκό πέλαγος και επέκταση των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 ν. μ., προεξοφλώντας βίαιες Τουρκικές αντιδράσεις. Είναι δε τόσο ισχυρό το φοβικό σύνδρομο, που στην πράξη η Ελλάδα δεν έχει δημοσιεύσει ούτε ένα χάρτη όλα αυτά τα χρόνια που να απεικονίζει έστω την «δυνητική» της ΑΟΖ, ενώ δεν έχει προσέλθει σε διαπραγματεύσεις (παρά τις επανειλημμένες προσκλήσεις της Λευκωσίας) με την Κύπρο για τον καθορισμό της οριογραμμής μεταξύ των εφαπτόμενων ΑΟΖ των δύο κρατών. Ακόμα χειρότερα, η Αθήνα το 2021 /2023 απέφυγε να προσαρμόσει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό της με αυτόν της ΕΕ, καθότι αυτό θα την υποχρέωνε να ανακοινώσει συντεταγμένες της ΑΟΖ της βάσει των προβλέψεων της UNCLOS. Αντ’ αυτού, προτίμησε να συρθεί από την Κομισιόν στο European Court of Justice λόγω αθέτησης υποχρέωσης της στην ΕΕ (Δεκέμβριος 2023).
Τέλος, η Ελλάδα δεν συμπαραστάθηκε πολιτικά και διπλωματικά στην Κύπρο τα τελευταία 20 χρόνια, καθώς η Λευκωσία διεξήγαγε επίμονες διαπραγματεύσεις με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο για τον καθορισμό της ΑΟΖ της. Η δε αδιάφορη ως και αρνητική στάση της Αθήνας στο θαρραλέο εγχείρημα της Κύπρου να καθορίσει την ΑΟΖ της σε βάθος χρόνου σε ένα δύσκολο γεωπολιτικό περιβάλλον, που είναι η Ανατολική Μεσόγειος, δεν διευκόλυνε καθόλου την προσπάθεια της Λευκωσίας να καθορίσει ΑΟΖ με την Συρία. Κάτι που, εάν είχε γίνει, θα δυσκόλευε πολύ τα σημερινά σχέδια της Άγκυρας. Άρα, γεννάται το πολύ εύλογο ερώτημα: με τι νομικά όπλα και πρακτικά ερείσματα ελπίζει η Αθήνα ότι μπορεί να εμποδίσει την Άγκυρα από το να δράσει παράνομα και αυτόβουλα χαράσσοντας κατά το δοκούν ΑΟΖ στην επίμαχη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Καρπασσίας και Συρίας;
Πηγή: energia.gr
