Το αποκαλυπτικό ημερήσιο “δελτίο παραβιάσεων” του ΓΕΕΘΑ
Το πολιτικό αφήγημα σε Ελλάδα και Τουρκία πάντα ήταν δεδομένο, ασχέτως των περιόδων όπου μεταβαλλόταν η τακτική συμπεριφορά των Τούρκων στο Αιγαίο επί τα βελτίω. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Δεν είναι όμως ακόμα σαφές, εάν στο υπουργείο Εξωτερικών πρόσεξαν την ποιοτική διαφοροποίηση που συμπίπτει με την επίσκεψη Χακάν Φιντάν και τα αποτελέσματά της. Μια διαφορά, που θα έπρεπε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι αποδεικνύει τόσο την τακτική φύση της συμπεριφοράς της Τουρκίας, όσο και την εργαλειοποίηση της στρατιωτικής ισχύος εκ μέρους της.
Του Ζαχαρία Μίχα*
Ο ποιοτικός αυτός δείκτης αφορά το γνωστό ημερήσιο “δελτίο” του ΓΕΕΘΑ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας) που καταγράφει και ενημερώνει για τις παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας και τις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου. Είναι νέο αυτό; Όχι. Η κατανόηση όμως αυτής της παραμέτρου των ελληνοτουρκικών δεν εμπίπτει στα αυτονόητα για την Αθήνα. Θα έβαζα στοίχημα βέβαια, ότι τα στρατιωτικά επιτελεία και έχουν ήδη καταγράψει και παρακολουθούν την εξέλιξη και δεν αιφνιδιάστηκαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο από αυτήν…
Τους τελευταίους μήνες έχουμε βαρεθεί να ακούμε από επίσημα χείλη, ότι θα πρέπει να χαιρόμαστε διότι για δυσανάλογα μεγάλο σε σύγκριση με το παρελθόν διάστημα, τα “μποφόρ” στο Αιγαίο είναι πολύ χαμηλά. Η δραστηριότητα της τουρκικής Αεροπορίας έχει σχεδόν μηδενιστεί. Η απάντηση που έδινε ο υπογράφων ήταν πως αυτό έχει σημασία στο μέτρο που το διάστημα αυτό αξιοποιείται από την ελληνική πλευρά για να διορθώσει τα κακώς κείμενα στην άμυνά της και να παρουσιαστεί πιο έτοιμη στον επόμενο γύρο της αντιπαράθεσης.
Ύφεση με ημερομηνία λήξης
Αυτό φυσικά υπονοεί την πεποίθηση, ότι η περίοδος χαμηλών θερμοκρασιών έχει ημερομηνία λήξης. Κι αυτό, επειδή η Τουρκία δεν έχει αλλάξει σε τίποτα την αναθεωρητική της στόχευση. Αντιθέτως, σε σχέση με το απώτερο παρελθόν την έχει διευρύνει. Η ατζέντα δεν περιορίζεται στην αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά έχει ενταθεί και η επίσημη αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί νησίδων του ανατολικού Αιγαίου.
Τα νούμερα της τουρκικής παραβατικότητας στο Αιγαίο, εξακολουθούν να μην “εντυπωσιάζουν“. Όταν όμως επί πολλούς μήνες, σε καθημερινή βάση είτε κάποιο μη επανδρωμένο, είτε κάποιο ελικόπτερο, είτε κάποιο αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας κατέγραφε μία παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας και αίφνης ο αριθμός τους πολλαπλασιάζεται, πρέπει να επισημανθεί και να τεθεί υπό παρακολούθηση ως νέα τάση. Κι αυτό παρότι ο αριθμός αυτός δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικός, πάντα σε σχέση με το απώτερο παρελθόν, όπου ελληνικά μαχητικά κυνηγούσαν τα τουρκικά στο Αιγαίο.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί μας κάνει εντύπωση; Για τον πολύ απλό λόγο, ότι αυτό το μοτίβο της μιας παράβασης άλλαξε σε συγκεκριμένο χρονικό σημείο: Μόλις άρχισε να γίνεται εμφανές ότι η ύπαρξη πολιτικής βούλησης για την ταχεία συζήτηση και συμφωνία επί των “ελληνοτουρκικών διαφορών” (τουρκική ορολογία) δεν μπορούσε να περπατήσει, διότι το θρυλούμενο εύρος της σκόνταψε στις εσωτερικές αντιδράσεις στην Ελλάδα. Αίφνης λοιπόν, καταγράφεται ποσοστιαία η μεγάλη αύξηση του αριθμού τουρκικών παραβιάσεων. Το επόμενο διάστημα θα δείξει τι συμβαίνει. Τυχαίο; Από δύσκολο, έως αδύνατο.
Γεωστρατηγικός καμβάς
Εκτιμάται, ότι η Άγκυρα επιδιώκει με τον τρόπο αυτό αφενός να κοινοποιήσει έμπρακτα στην Αθήνα τη δυσαρέσκειά της, αφετέρου να της υπενθυμίσει έμμεσα ότι η ολική επαναφορά σε όσα γνωρίζαμε, εμπίπτει αποκλειστικά στη διακριτική της ευχέρεια! Βέβαια, πάντα τα ελληνοτουρκικά εντάσσονταν στον ευρύτερο γεωπολιτικό καμβά των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου. Η δε τρέχουσα περίοδος είναι επίσης ποιοτικά διαφοροποιημένη και μάλιστα κατά τρόπον που δείχνει να προβληματίζει την τουρκική ηγεσία.
Ο υπογράφων έχει υποστηρίξει ότι μια αρκετά πειστική ερμηνεία της ύφεσης στα ελληνοτουρκικά είναι τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία στα ανατολικά της σύνορα. Η κατάσταση αυτή δεν έχει αλλάξει. Άρα και το ενδεχόμενο δραματικής αύξησης της τουρκικής επιθετικότητας συγκεντρώνει μάλλον περιορισμένες πιθανότητες.
Τούτων λεχθέντων, ας ξαναδούμε το βασικό επιχείρημα που προβάλλεται στην Ελλάδα και που συμπυκνώνεται στο ρητορικό ερώτημα: “Δεν είναι καλό που για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα έχουμε ηρεμία στα νερά και τον ουρανό του Αιγαίου”; Η απάντηση είναι προφανώς θετική. Η διατύπωση όμως και μόνο τέτοιου ερωτήματος, απευθύνεται από/προς διεθνολογικά αφελείς. Από τη στιγμή που τεκμαίρεται ότι η τουρκική συμπεριφορά στο Αιγαίο υπηρετεί συγκεκριμένες σκοπιμότητες, νομιμοποιούμαστε να ρωτήσουμε και εμείς από την πλευρά μας το ακόλουθο:
Τι ήταν άραγε αυτό που δημιούργησε την προσδοκία στους Τούρκους ότι υπάρχει περίπτωση μετακίνησης της Ελλάδας από τις γνωστές πάγιες θέσεις της; Μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό που έχουν ακούσει από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία τώρα υπαναχωρεί ως αποτέλεσμα των αντανακλαστικών πολιτικής αυτοσυντήρησής της;
Προφανώς η εσωτερική νομιμοποίηση οποιασδήποτε πολιτικής πρωτοβουλίας είναι απαραίτητη, πολύ περισσότερο στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Τι ήταν όμως αυτό που είχε αρχικά οδηγήσει την κυβέρνηση στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσαν χωρίς σοβαρές αντιδράσεις να περάσουν αλλαγές στην πάγια ελληνική πολιτική; Μήπως κάποια ψευδαίσθηση πολιτικής ηγεμονίας, η διάψευση της οποίας οδήγησε στην αναδίπλωση; [...]
*Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA defence-point.gr
