Μπορεί επί της ουσίας οι σχέσεις Άγκυρας και Ιερουσαλήμ να ήταν ήδη εξόχως προβληματικές, όμως οι οικονομικές συναλλαγές συνεχίζονταν, ακόμα και εν μέσω του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας και παρά τις αναφορές Ερντογάν περί γενοκτονίας που διαπράττουν οι IDF (Israel Defence Forces). Ωστόσο, επίσημες δηλώσεις και άλλα στοιχεία, αναφέρουν ότι οι δυο χώρες διέκοψαν κάθε σχέση, με πρωτοβουλία του καθεστώτος Ερντογάν.
Του Ζαχαρία Μίχα*
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε: “Η Τουρκία είναι αναμφίβολα η χώρα που αντιδρά πιο έντονα στις ισραηλινές θηριωδίες στον κόσμο και λαμβάνει τα πιο συγκεκριμένα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής του εμπορίου”. Συμπλήρωσε δε, ότι ως κράτος και κυβέρνηση έχουμε διακόψει κάθε σχέση. Και μόνο από αυτή τη δήλωση, είναι δυνατόν να συμπεράνει κανείς, ότι οι σχέσεις ανάμεσα στις δυο χώρες διακόπηκαν οριστικά. Μένει να αποδειχθεί στην πράξη, η εκατέρωθεν αναχώρηση των διπλωματικών αντιπροσωπειών, στο επίπεδο που διατηρούνται, επιστρέφοντας στη χώρα τους “για διαβουλεύσεις”, όπως συνηθίζεται να αναφέρεται στη διπλωματική γλώσσα. [iEpikaira: Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ δεν "διακόπηκαν οριστικά"... Αλλά οι σχέσεις Ερντογάν-Νετανιάχου! Μεγάλη η διαφορά από το ένα στο άλλο... Ειδικά εάν επανέλθουν στο τιμόνι της χώρας οι Κεμαλικοί! Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας είναι πολύ εύκολο να επανοικοδομηθούν άμεσα εάν υπάρξει πολιτική βούληση.]
Το μεγάλο ερώτημα που εγείρεται πλέον, είναι για ποιον λόγο η Τουρκία επιλέγει το συγκεκριμένο χρονικό σημείο για να διαρρήξει οριστικά στις σχέσεις με το Ισραήλ. Τα βασικά δεδομένα του προβλήματος, είναι στο εξωτερικό μέτωπο η εκλογή Τραμπ και στο εσωτερικό, το φλερτ της ισλαμο-εθνικιστικής κυβέρνησης Ερντογάν-Μπαχτσελί με τους Κούρδους. Αυτή η δεύτερη παράμετρος, εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας προσέλκυσής τους, με απώτερο σκοπό την αλλαγή του τουρκικού Συντάγματος, που θα επιτρέψει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μείνει στην εξουσία… διά βίου.
Σε αυτή την αποστολή, ρόλο “λαγού” παίζει ο εθνικιστής (σ.σ. μετριοπαθής ο όρος) Νταβλέτ Μπαχτσελί (MHP), που κάλεσε για την αποφυλάκιση του ιστορικού ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτζαλάν, με αντάλλαγμα η οργάνωση να αποκηρύξει την τρομοκρατία και να καταθέσει τα όπλα. Ακολούθησε η –αμφιλεγόμενη και βολική σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές- τρομοκρατική ενέργεια στην εμβληματική τουρκική αεροδιαστημική βιομηχανία TUSAS. Αναλυτές αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο, η τρομοκρατική ενέργεια να είναι έργο του τουρκικού “βαθέος κράτους“.
Εάν όμως δεν είναι, η υπόθεση συνδυάζεται με την τουρκική πεποίθηση που φθάνει στο όριο του συνδρόμου καταδίωξης, ότι η χώρα μπορεί να δεχθεί επίθεση από το Ισραήλ! Επίσης, για το ότι οι Κούρδοι στην ευρύτερη περιοχή, ιδίως αυτοί της Συρίας και του Ιράκ είναι υποχείρια των Ισραηλινών, που τους χρησιμοποιούν σε μια προσπάθεια διαλύσουν την Τουρκία!
Ωστόσο, κατά τη δική μας άποψη, ο εξωτερικός παράγοντας προσφέρει πιο πειστική εξήγηση για την τουρκική στάση, δηλαδή την πρωτοβουλίας συνολικής διάρρηξης των διμερών σχέσεων. Η εκλογή Τραμπ, αρχικά χαιρετίστηκε από την Άγκυρα, με τον Ερντογάν να αποκαλεί τον νέο πρόεδρο “φίλο του“. Η επιλογή όμως των προσώπων που θα στελεχώσουν κομβικές θέσεις όπως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο, έχει σχεδόν σπείρει τον πανικό στην Άγκυρα, καθώς έρχεται να προστεθεί στην προνομιακή σχέση που διατηρεί ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου με τον Τραμπ. [iEpikaira: Η άποψη του Τραμπ για τον Ερντογάν δεν θα αλλάξει. Κατά ένα περίεργο τρόπο ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος σχεδόν θαυμάζει τους ηγέτες με πυγμή, ασχέτως του καθεστώτος που έχουν επιβάλει στις χώρες τους...]
Η δε κηδεμονία της Χαμάς από την Άγκυρα, ίσως παραπέμπει στην εξεύρεση προσχήματος για υποδοχή της ηγεσίας της, μετά την εκδίωξη από τη Ντόχα του Κατάρ. Τούτων λεχθέντων, διακινδυνεύουμε την εκτίμηση, ότι η τουρκική ενέργεια αποτελεί προληπτική κίνηση, εν όψει αυτού που αναμένει: Το να τεθούν από αμερικανικής πλευράς όλα τα θέματα της περιοχή, με την ασφάλεια του εβραϊκού κράτους να βρίσκεται στις κορυφαίες θέσεις. Θα τεθεί ασφαλώς και το θέμα των Κούρδων, όπου η ισραηλινή επιρροή στην Ουάσινγκτον, ίσως ενταφιάζει τις όποιες τουρκικές φιλοδοξίες να επηρεάσουν τις εξελίξεις.
Εναλλακτικά, τουλάχιστον με δεδομένες τις αρνητικές εξελίξεις, η Τουρκία επιχειρεί να κερδίσει χρόνο. Άρα η τουρκική διακοπή σχέσεων με το Ισραήλ, στόχο έχει να τραβήξει την προσοχή της Ουάσινγκτον, έστω και με αρνητικό τρόπο, με στόχο να σπρώξει προς την κατεύθυνση έναρξης συζητήσεων, όπου το καθεστώς Ερντογάν έχει αποδείξει… μεγάλη ικανότητα στις κωλοτούμπες. Πάντα με τα κατάλληλα ανταλλάγματα.
Σε τελική ανάλυση, η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμερντ, επεδείκνυε… Ιώβειο υπομονή, υιοθετώντας τη βολική για τις προκαταλήψεις τους θέση, ότι ο πανδαμάτωρ χρόνος, σε συνδυασμό με την προαναγγελία Ερντογάν ότι θα αποχωρήσει, θα επέλυε το πρόβλημα. Αδυνατούν ακόμα και σήμερα να κατανοήσουν, ότι οι αλλαγές στην τουρκική γεωστατηγική προσέγγιση με κατεύθυνση προς τον “Ευρασιατισμό” (Eurasianism), έχει πολύ πιο μόνιμα χαρακτηριστικά από αυτά που πιστεύουν στην Ουάσινγκτον.
Αυτό το αντιλαμβάνονται στην Άγκυρα και γι’ αυτό η νευρικότητα έχει “χτυπήσει κόκκινο”. Τουλάχιστον, αντιλαμβάνονται ότι αυτή την εποχή δεν μπορούν να έχουν όλα τα μέτωπα ανοιχτά. Κάτι που σε τακτικό επίπεδο ευνοεί το ελληνοτουρκικό… [iEpikaira: Η επίδραση του κουρδικού στα ελληνοτουρκικά δύσκολα μπορεί να ιδωθεί ως "ευνοϊκή" σύμφωνα με την εκτίμηση του παρόντος βήματος. Τουλάχιστον όχι μεσοπρόθεσμα... Περισσότερα ΕΔΩ!]
*Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA defence-point.gr
