Γιώργος Φιντικάκης
Ενα χρόνο πριν τέτοια εποχή, το project της ηλεκτρικής διασύνδεσης κατευθύνονταν, όπως και σήμερα, προς τα βράχια και η Λευκωσία καλούσε την ελληνική κυβέρνηση να το διασώσει, καθώς ο κύπριος επιχειρηματίας Νάσος Κτωρίδης αδυνατούσε να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση.
Η ελληνική πλευρά ανταποκρίθηκε, μπήκε στο έργο, έβαλε μέχρι σήμερα 160 εκατ. ευρώ, και παρ’ ότι δεν έλειψαν τα μπρος - πίσω και οι παλινωδίες, της πιστώνεται ότι προσωρινά το έβγαλε από το αδιέξοδο.
Σήμερα, λίγη ώρα πριν τη συνάντηση Μητσοτάκη- Χριστοδουλίδη στο Μαξίμου, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου η Αθήνα διαμηνύει ότι έχει εξαντλήσει τα περιθώριά της, δεν είναι διατεθειμένη να κάνει κάτι παραπάνω, και κυρίως δεν μπορεί να δεχτεί άλλο να πληρώνει μόνο ο Έλληνας φορολογούμενος.
Στη πολιτική διάσταση της υπόθεσης, ο Έλληνας καταναλωτής βλέπει την κυβέρνηση να κάνει συνεχώς παραχωρήσεις προς τη κυπριακή, εκείνη να ζητάει κι άλλες και διερωτάται για ποιο λόγο αυτό συμβαίνει, όταν πρόκειται για ένα έργο που αφορά κατά κύριο λόγο μια άλλη χώρα. Διαβάζει για ένα project που ξεκίνησε με αναλογία κόστους 63% η Κύπρος, ως η βασική ωφελούμενη και 37% η Ελλάδα, και κοντεύει να καταλήξει σε μια λογική 50%-50%. Η κυβέρνηση εκτίθεται όσο σέρνεται αυτή η κατάσταση.
Στην ακόμη μεγαλύτερη εικόνα, αν το έργο ναυαγήσει, πέραν του ότι οι Βρυξέλλες θα ζητήσουν πίσω την επιδότηση των 657 εκατ ευρώ, και των πολλών άλλων συνεπειών, το μόνο βέβαιο είναι ότι η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, θα συνεχιστεί. Στο σενάριο αυτό, πολύ δύσκολα θα βρεθεί άλλη εταιρεία να δεχτεί να μπει στη περιπέτεια ενός έργου με τέτοιο ιστορικό παλινωδιών, τόσα πολλά πολιτικά και γεωπολιτικά εμπόδια και τέτοιες τεχνικές δυσκολίες, με μήκος 900 χλμ, (το κομμάτι Κρήτη - Κύπρος) και βάθη έως και 3.000 μέτρα. Είναι κάτι που αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη.
Τούτων δοθέντων, το ερώτημα είναι για ποιο λόγο δεν παίρνουν την απόφαση οι Κύπριοι αδελφοί; Γιατί ρισκάρουν ένα δεύτερο φιάσκο μετά από εκείνο του Βασιλικού και το πολιτικό κόστος που αυτό θα επιφέρει; Τι είναι αυτό που τους εμποδίζει;
Μπορεί οι λόγοι να είναι απλοί. Και δίχως να παραγνωρίζει κανείς τις πιέσεις από τα ισχυρά τοπικά συμφέροντα που κερδίζουν από τις υψηλές τιμές στο ρεύμα και θα χάσουν με τη διασύνδεση ή τον γεωπολιτικό κίνδυνο (Τουρκία), τον οποίο αρκετοί εργαλειοποιούν για μικροπολιτικές σκοπιμότητες, μπορεί η απάντηση να βρίσκεται στην έλλειψη πολιτικής βούλησης.
Σε ένα πολιτικό βραχυκύκλωμα της Λευκωσίας, στην απουσία μιας στρατηγικής να εντάξει τα μεγάλα projects σε μια γεωπολιτική διάσταση ή απλώς σε αβουλία. Συμβαίνει συχνά αυτό στη πολιτική. Ούτε αποφασίζει να πάει μπροστά με το καλώδιο, ούτε και να το τινάξει στον αέρα, γνωρίζοντας ότι το πολιτικό κόστος θα είναι μεγάλο. Η απομόνωση θα συνεχιστεί, απέναντι θα βρει τη Κομισιόν, ενώ δεν αποκλείεται να εμπλακεί και σε δικαστικές διενέξεις.
Το ίδιο βραχυκύκλωμα ισχύει για όλα τα μεγάλα ενεργειακά projects (Βασιλικό, αξιοποίηση κοιτάσματος Αφροδίτη). Στη δημόσια σφαίρα ακούγονται λόγια για τον αναβαθμισμένο γεωπολιτικά ρόλο της χώρας και ότι θα καταστεί «ενεργειακός κόμβος» στην Αν.Μεσόγειο, όμως στην πράξη οι καταναλωτές παραμένουν εγκλωβισμένοι στο μαζούτ, πληρώνουν κάθε χρόνο πρόστιμα για τους ρύπους και το περίφημο κοίτασμα φυσικού αερίου μετρά 13 χρόνια αναξιοποίητο. Τα έχουμε ζήσει και εμείς εδώ αυτά.
Put the money where your mouth is
Οι αγγλοσάξονες λένε «put the money where your mouth is», και η κυπριακή πλευρά δεν έχει δείξει μέχρι τώρα με έργα ότι υποστηρίζει τα όσα λέει.
Κάνοντας μια αναδρομή στην υπόθεση, από τότε που στο παιχνίδι ήταν ακόμη η Euroasia, η Κύπρος δείχνει να έχει μπλέξει σε μια ιστορία, χωρίς σαφή στρατηγική. Τότε που η κυβέρνηση Αναστασιάδη, με τυμπανοκρουσίες είχε κάνει τον Οκτώβριο του 2022 στο Προεδρικό, τα εγκαίνια της έναρξης του έργου, χωρίς όμως ούτε εκείνη, ούτε και η σημερινή να βάλουν τελικά χρήματα στο τραπέζι.
Οταν τον Οκτώβρη του 2023 ανέλαβε ως φορέας υλοποίησης του έργου ο ΑΔΜΗΕ τα μόνα εξασφαλισμένα ποσά ήταν τα 657 εκατ. ευρώ από το Connective Europe Facility. Η κυπριακή πλευρά είχε υποσχεθεί να καταβάλλει ως επιδότηση στο έργο 100 εκατ ευρώ, δέσμευση από την οποία υπαναχώρησε το φετινό Ιούνιο, για να εκφράσει στη συνέχεια τη πρόθεση να μπει με ισόποσο δάνειο από το RRF στο μετοχικό του κεφάλαιο, κάτι που ακόμη εκκρεμεί. Εδώ βρίσκεται και το κλειδί της υπόθεσης.
Σταχυολογώντας κάποια από τα πολλά επεισόδια, τον Οκτώβριο του 2023, αμέσως μετά την ανάληψη του έργου από τον ΑΔΜΗΕ, η κυπριακή ρυθμιστική αρχή (ΡΑΕΚ) πήρε την απόφαση η ανάκτηση της κεφαλαιουχικής δαπάνης του έργου να γίνει σε 35 χρόνια από την πόντιση καλωδίου αντί σε 25, όπως προέβλεπε προηγούμενη δική της απόφαση. Τον Ιούλιο του 2024, η ίδια αρχή άλλαξε προηγούμενη δική της απόφαση για ανάκτηση μέρους του κόστους του έργου κατά τη φάση της κατασκευής, αντιτείνοντας ότι αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αφότου ξεκινήσει να λειτουργεί, δηλαδή το 2030. Και δημιουργώντας σύμφωνα με τον φορέα υλοποίησης, αρνητική παρούσα αξία άνω των 100 εκατ. ευρώ στο έργο.
Αρχές Σεπτεμβρίου, η ελληνική πλευρά δέχτηκε να μειωθεί κατά 50% η ανάκτηση του κόστους, από τα 250 εκατ. ευρώ στα 125 εκατ, με αντάλλαγμα να παραταθεί η διάρκεια της εγγυημένης απόδοσης 8,3% του έργου (WACC) από τα 12 στα 17 χρόνια. Την περασμένη εβδομάδα, σε σύσκεψη στη Λευκωσία που συγκάλεσε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, η ελληνική πλευρά πρότεινε ότι για να σωθεί το έργο, πρέπει να μπει στο μετοχικό του κεφάλαιο η Κύπρος. Την Τρίτη, το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου ενέκρινε απόφαση, η οποία αναφέρει ότι τα προς ανάκτηση ποσά φτάνουν «μέχρι» και το ύψος των 125 εκατ.. Η λέξη «μέχρι» σημαίνει ότι το κόστος ανάκτησης βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της κυπριακής πλευράς, χωρίς να έχει αναληφθεί η σχετική ρητή δέσμευση. Το κείμενο δεν περιελάμβανε τελεσίδικη δέσμευση για μετοχική συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πηγή: energypress.gr
