Μάριος Πούλλαδος
Καμπανάκι για Κύπρο - Ελλάδα - Ισραήλ και ΗΠΑ η αναθεωρητική ατζέντα Ιράν - Τουρκίας
Τις ευρύτερες γεωπολιτικές φιλοδοξίες του αποκάλυψε το Ιράν μέσω του ανώτερου στρατιωτικού συμβούλου της χώρας, Yahya Safavi, που δήλωσε ότι η Τεχεράνη επιδιώκει να δημιουργήσει «στρατηγικό βάθος» στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η βαρυσήμαντη αυτή δήλωση δεν πέρασε απαρατήρητη από Ισραηλινούς αναλυτές, ενώ θα έπρεπε παράλληλα να προβληματίσει Λευκωσία και Αθήνα δεδομένων των σχέσεων που αναπτύσσει το Ιράν με την Τουρκία.
Το Ιράν έχει ήδη καταλάβει περιοχές του Ιράκ, της Συρίας και του Λιβάνου, χρησιμοποιώντας ομάδες proxies, και έχει ενεργοποιήσει τους Χούθι στην Υεμένη για να επιτεθούν σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. Η Τεχεράνη, που υποστηρίζει επίσης την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ και τη Χαμάς, φαίνεται πως τώρα έχει ακόμη μεγαλύτερες φιλοδοξίες.
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, οι Αμερικανοί αποφάσισαν να ενισχύσουν τη ναυτική τους παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο προκειμένου να καλύψουν το κενό ασφάλειας που οι ίδιοι επέτρεψαν να δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της σταδιακής αποστασιοποίησής τους. Στο πλαίσιο αυτό αμερικανικά αεροπλανοφόρα δίνουν συχνά το «παρών» τους στα ζεστά ύδατα της Μεσογείου και η Κύπρος αποτελεί φυσικό ναύσταθμο για τον αμερικανικό στόλο.
Ποιος είναι ο Savafi
Ο Safavi είναι πρώην διοικητής στο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Τώρα εργάζεται ως στρατιωτικός σύμβουλος στο ιρανικό καθεστώς και έχει ακαδημαϊκό ρόλο σε πολλά πανεπιστήμια. Ως εκ τούτου έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για τον ιρανικό μηχανισμό ασφαλείας και τη στρατηγική του σκέψη στην περιοχή. «Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να εμβαθύνουμε την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας. Το στρατηγικό μας αμυντικό βάθος είναι η Μεσόγειος Θάλασσα και πρέπει να αυξήσουμε το δικό μας στρατηγικό βάθος κατά 5.000 χιλιόμετρα», δήλωσε ο Savafi σε μια διάσκεψη για τον εορτασμό της 40ής επετείου του Πανεπιστημίου Ιμάμ Χοσεΐν στην Τεχεράνη, σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim.
Στα σχόλιά του για τη Μεσόγειο, ο Safavi αναφέρθηκε και στην Ερυθρά Θάλασσα. Περιέγραψε τις δύο θάλασσες ως «στρατηγικά σημεία» και τόνισε ότι το ιρανικό ναυτικό και η αεροπορία θα «επικεντρωθούν σε αυτά τα σημεία επειδή οι μελλοντικοί πόλεμοι [που] θα είναι στη θάλασσα και στον αέρα».
Νέα ναυτική δύναμη του Ιράν
«Το Ιράν έχει κινητοποιήσει τους πληρεξούσιούς του εναντίον του Ισραήλ στον πόλεμο από τις 7 Οκτωβρίου. Τώρα, αφού δημιούργησε έναν πολυμέτωπο πόλεμο στον οποίο μονάδες υποστηριζόμενες από το Ιράν απειλούν το Ισραήλ σε επτά διαφορετικές ‘‘αρένες’’, η Τεχεράνη βάζει τα χαρτιά της στο τραπέζι για να αποκαλύψει τον μεγαλύτερο στόχο του», αναφέρει η Jerusalem Post, σημειώνοντας πως οι χώρες της περιοχής θα πρέπει να αποφασίσουν πώς θα αντιμετωπίσουν τη νέα φιλοδοξία του ιρανικού καθεστώτος.
Το ναυτικό του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) του Ιράν έχει ήδη δημιουργήσει μια ναυτική δύναμη Basij. Οι εθελοντές Basij αποτελούν την εσωτερική πολιτοφυλακή του IRGC. Απευθυνόμενος σε διάσκεψη πρόσφατα, ο διοικητής του Πολεμικού Ναυτικού του IRGC, αντιναύαρχος Alireza Tangsiri, είπε ότι η δύναμη έχει στρατολογήσει 55.000 εθελοντές ναύτες που θα είναι σε θέση να διεξάγουν επιχειρήσεις σε πλοία οπλισμένα με ρουκέτες
Ανησυχία των Αράβων
Σε γενικό πλαίσιο, η αυξανόμενη παρουσία του Ιράν στην Aνατολική Μεσόγειο αναβάθμισε φυσικά το προφίλ της χώρας στην ευρωμεσογειακή περιοχή, αλλά ο ρόλος της Τεχεράνης στη λεκάνη της Λεβαντίνης προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία για τα μέρη με τα οποία το Ιράν έχει δημιουργήσει σημαντικούς δεσμούς ασφαλείας. Κυρίως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς, που η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών θεωρεί επικίνδυνους παίκτες. Τα μη ευρωπαϊκά μεσογειακά κράτη εξέφρασαν επίσης ανησυχία: τα αραβικά μεσογειακά κράτη ακολούθησαν τη γενική αραβική γραμμή αντιρρήσεων για την παρουσία του Ιράν στην Ανατολική Μεσόγειο, υποστηρίζοντας ότι τα αραβικά ζητήματα (ιδίως η Παλαιστίνη και η ειρηνευτική διαδικασία) δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται μη Αραβικά κράτη για στενούς πολιτικούς σκοπούς.
Τριμερής κοινή ελεύθερη ζώνη Ιράκ-Συρίας-Ιράν
Σημάδι του αυξανόμενου ιρανικού ενδιαφέροντος για την Ανατολική Μεσόγειο είναι η δήλωση του γραμματέα του Ύπατου Συμβουλίου Ελεύθερων Ζωνών του Ιράν, Χοτζάτολα Αμπντολμαλέκι, ο οποίος δήλωσε ότι αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες για τη δημιουργία μιας τριμερούς κοινής ελεύθερης ζώνης με το Ιράκ και τη Συρία. Ο Abdolmaleki ανέφερε αυτήν την εβδομάδα ότι το Ύπατο Συμβούλιο Ελεύθερων Ζωνών του Ιράν λαμβάνει σοβαρά υπόψη τη δημιουργία της ελεύθερης ζώνης και αναμένει σημαντική αύξηση των επενδύσεων και από τις τρεις πλευρές, σύμφωνα με το Πρακτορείο Ειδήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας (IRNA).
Ο Ιρανός αξιωματούχος σημείωσε ότι το Ιράν υπέγραψε συμφωνίες με έξι χώρες από τις 21 με τις οποίες διαπραγματεύεται για τη δημιουργία κοινών ελεύθερων ζωνών. Ο Abdolmaleki διευκρίνισε ότι η δημιουργία αυτής της συνδυασμένης ελεύθερης ζώνης θα είναι επωφελής για το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία και θα διευκολύνει την πρόσβαση του Ιράν στη Μεσόγειο.
Η Τουρκία εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο να ανοίξει νέα συνοριακά περάσματα με τον ανατολικό γείτονα Ιράν, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε προ εβδομάδων ο Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν μετά τις συνομιλίες με τον Ιρανό ομόλογό του, καθώς οι δυο χώρες επιδιώκουν να αναζωογονήσουν τις χαλαρές οικονομικές σχέσεις. Ο Ερντογάν, μιλώντας σε συνεδρίαση του τουρκο-ιρανικού επιχειρηματικού συμβουλίου μαζί με τον πρόεδρο του Ιράν, Εμπραχίμ Ραΐσι, κατηγόρησε τις διεθνείς κυρώσεις στην Τεχεράνη και την πανδημία του COVID για τη μείωση του όγκου του εμπορίου.
Πέρα από τις ρητορικές επικρίσεις για την έλλειψη αμερικανικής αποφασιστικότητας προκειμένου πιέσει το Ισραήλ για κατάπαυση του πυρός, η Άγκυρα και η Τεχεράνη ανησυχούν ότι μια ισχυρότερη παρουσία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή είναι επιζήμια για τα περιφερειακά τους συμφέροντα. Ο πόλεμος στη Γάζα ενδεχομένως να οδηγήσει σε μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ιράν, δεδομένης της κοινής αντίρρησής τους για μια περιφερειακή και παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Για την Άγκυρα και την Τεχεράνη, τα ραγδαία εξελισσόμενα γεγονότα από τις 7 Οκτωβρίου φαίνεται να έχουν δημιουργήσει ένα παράθυρο που θα ενισχύσει τις αναθεωρητικές τους γεωπολιτικές ατζέντες.
Πηγή: simerini.sigmalive.com
