της Rosa BalfourΤο 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, η ΕΕ ξεπέρασε τις δικές της ιστορικές διαφορές για τις σχέσεις με τη Μόσχα και συμφώνησε σε σειρά κυρώσεων που έκτοτε τηρήθηκαν εντυπωσιακά. Η ΕΕ έχει επίσης υποστηρίξει την Ουκρανία οικονομικά και στην πολιτική της μεταρρύθμιση. Καθώς η Ρωσία έχει γίνει πιο αυθάδης για την πρόθεση της να υπονομεύσει την ΕΕ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν γίνει λιγότερο αφελείς για την πιθανότητα ενός διαλόγου με τη Μόσχα.
Ωστόσο οι διαιρέσεις συνεχίζουν να πλήττουν την Ευρώπη διότι έχουν τις ρίζες τους σε διαφορετικές κοσμοθεωρίες, όχι μόνο σε προτιμήσεις πολιτικής. Από αυτές, οι διασπάσεις στην ασφάλεια και στη δημοκρατία ξεχωρίζουν διότι έχουν καταλήξει να αλληλοεπικαλύπτονται με επικίνδυνους τρόπους. Οι αντιλήψεις για την ασφάλεια, ιδιαίτερα για τη Ρωσία, διαπερνούν τον βαθύτερο διχασμό μεταξύ των ευρωπαϊκών δημοκρατιών, και αυτά δημιουργούν ένα ανθυγιεινό ρήγμα μεταξύ Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης.
Καθώς η Ρωσία απειλεί την Ουκρανία συγκεντρώνοντας στρατό στα σύνορα της και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία, Σεργκέι Τιχανόφσκι καταδικάζεται σε 18 χρόνια φυλάκιση, αυτές οι εντάσεις είναι υπόγειες στις συναντήσεις που λαμβάνουν χώρα στις Βρυξέλλες. Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συναντήθηκαν στις 13 Δεκεμβρίου. Δύο ημέρες αργότερα, ο νέος Γερμανός Καγκελάριος Σουλτς και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, συνάντησαν τον πρόεδρο της Ουκρανίας Ζελένσκι και οι ηγέτες της ΕΕ καλωσόρισαν τους ομολόγους τους που ήρθαν από την Ανατολική Ευρώπη για τη Σύνοδο Κορυφής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης.
Στις 16 Δεκεμβρίου οι ηγέτες της ΕΕ συναντήθηκαν για το τελευταίο Ευρωπαϊκό ΣΥμβούλιο του έτους για να αποφασίσουν, μεταξύ άλλων, πώς θα αποτρέψουν ουσιαστικά τη Ρωσία από την αποσταθεροποίηση ή την εισβολή στην Ουκρανία. Οι ΗΠΑ έχουν ζητήσει από την Ευρώπη μια σθεναρή απάντηση. Το βάρος της υποστήριξης της Ουκρανίας βρίσκεται ξεκάθαρα από αυτή την πλευρά του Ατλαντικού.
Πώς απαντά η Ευρώπη; Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα πακέτο κυρώσεων κατά της Ομάδας Βάγκνερ -μιας ομάδας μισθοφόρων με έδρα στη Ρωσία, που είναι υπεύθυνη για στρατιωτικές επιχειρήσεις και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διάφορες συγκρούσεις και χώρες. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά είναι απίθανο να αποτρέψει τη Ρωσία.
Την ώρα που γραφόταν το κείμενο, το έγγραφο συμπερασμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας θα προειδοποιούσε τη Μόσχα, σε συντονισμό με την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο, για "τεράστιες συνέπειες και σημαντικό κόστος”, χωρίς να υπαινίσσεται τη φύση των συνεπειών. Επιπλέον κυρώσεις κατά των αρχών της Λευκορωσίας δεν αναμένονταν.
Ομοίως ασαφής, η κοινή διακήρυξη της συνόδου κορυφής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης ανέφερε ότι "παραμένουμε βαθιά ανήσυχοι για τη συνεχή αποσταθεροποίηση και τις παραβιάσεις των αρχών του διεθνούς δικαίου σε πολλά μέρη της περιοχής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης”. Ακόμη και αν η ΑΕΣ είναι μια πρωτοβουλία που συνδέει την ΕΕ με έξι χώρες-εταίρους, οι πιο φιλοευρωπαϊκές χώρες -η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Γεωργία- έχουν απαιτήσει εδώ και καιρό μια πιο σαφή προοπτική του "ευρωπαϊκού μέλλοντος” τους.
Αυτές οι απαντήσεις είναι το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού μεταξύ εκείνων που δεν θέλουν να προκαλέσουν τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν ξεπερνώντας τις κόκκινες γραμμές του, και εκείνων που ελπίζουν σε μια πιο δυναμική ΕΕ για να απωθήσει τις ρωσικές σε εταίρους της. Πίσω από τον συμβιβασμό, βρίσκονται διαφορετικές και βαθιά αισθητές γνωστικές προοπτικές που διαμορφώνουν τις αντιδράσεις τακτικής.
Με απλά λόγια η αντίληψη για τη Ρωσία ποικίλει ευρέως σε όλη την Ευρώπη μεταξύ εκείνων που βρίσκονται ιστορικά και γεωγραφικά πιο κοντά, κρίνουν οπυ βλέπουν τη Ρωσία ως μια απειλή ασφάλειας και εκείνων, κυρίως στη Δυτική Ευρώπη, που δεν εμπιστεύονται πλέον τη Μόσχα αλλά επιδιώκουν διάλογο λόγω των οικονομικών και ενεργειακών δεσμών και μιας αναγνώρισης του ιστορικού ρόλου της Ρωσίας στην Ευρώπη. Η τελευταία προσέγγιση έχει καλλιεργήσει δυσπιστία στην Κεντρική Ευρώπη και τις χώρες της Βαλτικής, σχετικά με την ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ στην ασφάλεια της Ευρώπης: αυτές οι χώρες θα ήθελαν να δουν την ανάλυση τους για την απειλή της Ρωσίας, να αντικατοπτρίζεται καλύτερα στις αποφάσεις της ΕΕ, όχι μόνο στο ΝΑΤΟ. Η επιμονή σε μια πιο ουσιαστική τήρηση των δημοκρατικών κανόνων που κρατούν την ΕΕ ενωμένη, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί από κάποιες κυβερνήσεις για να μπλοκάρει την περαιτέρω πρόοδο στην ενταξιακή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων. Το γεωπολιτικό και κοινωνικό κόστος είναι τεράστιο: οι δημοκράτες στα δυτικά Βαλκάνια δεν έχουν τη σταθερότητα να πραγματοποιήσουν πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Μια ζωντανή φιλοδημοκρατική κοινωνική απογοητεύεται όλο και περισσότερο (όπως στην Ανατολική Ευρώπη). Η περιοχή γίνεται έδαφος για τα πολιτικά παιχνίδια άλλων δυνάμεων. Και η σταθερότητα μετά τους πολέμους της δεκαετίας του 1990, κινδυνεύει όλο και περισσότερο να καταρρεύσει στην περίπτωση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εμπειρία της δεκαετίας του 2000, όταν η διεύρυνση της ΕΕ στην Κεντρική Ευρώπη προαναγγέλθηκε ως η μεγαλύτερη επιτυχία της στην εξωτερική πολιτική.
Η στενή σύνδεση μεταξύ ασφάλειας και δημοκρατίας έχει εμφανιστεί στην ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από την αρχή. Καθώς η ευρωπαϊκή ασφάλεια γίνεται μια πιεστική υπαρξιακή πρόκληση, απαιτεί περισσότερο από έναν συμβιβασμό μεταξύ γερακιών και περιστεριών. Ένας απολογισμός της ασφάλειας και της δημοκρατίας, πρέπει να αναγνωρίσει την αντίληψη για την ασφάλεια της Κεντρικής Ευρώπης και των χωρών της Βαλτικής. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που αυτές οι χώρες στράφηκαν προς τη Δύση μόλις έπεσε το Σιδηρούν Παραπέτασμα.
Την ίδια στιγμή, η δημοκρατική ποιότητα όλων των κρατών-μελών της ΕΕ αποτελεί τη βάση για την αλληλεγγύη τους. Η απομάκρυνση από αυτό το μονοπάτι κινδυνεύει να διασπάσει την ΕΕ. Αυτό θα ήταν μια θλιβερή και σκοτεινή σκιά στον "φωτισμένο” χειρισμό της ΕΕ για το τέλος του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegieeurope.eu/strategiceurope/86014
Απόδοση: capital.gr
