Στην Αίγυπτο φαίνεται να περιορίζεται η μοναδική επιλογή για την αντιμετώπιση της στρατηγικής κίνησης της Τουρκίας με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και την ακύρωση αυτής της πρωτοφανούς πρόκλησης για την επιβολή «δεύτερων Ιμίων» εις βάρος της χώρας μας, με πολύ ευρύτερες όμως διαστάσεις και συνέπειες.
Η Αθήνα αναζητά τρόπους αντίδρασης που θα είναι αποτελεσματικοί και θα αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος που άφησαν εκτεθειμένη την Ελλάδα σε αυτή την τουρκική κίνηση, η οποία ίσως ήταν αδιανόητη πριν από μερικούς μήνες.
Όσο περνά ο καιρός δημιουργείται όλο και πιο ευνοϊκό έδαφος για να εμπεδωθεί το τουρκικό τετελεσμένο και περιορίζονται οι ελληνικές επιλογές. Ο στρατηγός Χαφτάρ, στον οποίο επένδυσε η Αθήνα θεωρώντας ότι θα μπορούσε αν όχι να ανατρέψει τον Σάρατζ τουλάχιστον να επιβάλει σε μια μεταβατική περίοδο την αποστασιοποίηση από την Τουρκία και τις δύο συμφωνίες που υπέγραψαν οι Ερντογάν και Σάρατζ, έχει αποδυναμωθεί πολιτικά και στρατιωτικά δεν μπορεί να επιβάλει λύση.
Πλέον για την Αθήνα η βασική επιλογή είναι η επιδίωξη ολοκλήρωσης των συνομιλιών με την Αίγυπτο και σύναψη συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Μόνο έτσι θα προβληθεί η ελληνική και η αιγυπτιακή υφαλοκρηπίδα [iEpikaira: Έχουμε επανειλημμένα εξηγήσει από τον παρόν βήμα γιατί είναι λάθος στρατηγική να αναφερόμαστε στην υφαλοκρηπίδα και όχι την ΑΟΖ που την εμπεριέχει. Αυτό το πράττουν εσκεμμένα οι Τούρκοι γιατί δεν αποδέχονται το δίκαιο της θάλασσας το οποίο είναι ξεκάθαρα υπέρ μας.] που θα επικαλύπτουν ένα σημαντικό τμήμα της περιοχής που θέλησε να υφαρπάξει μέσω της συμφωνίας οριοθέτησης με τη Λιβύη η Τουρκία, δημιουργώντας ένα πρωτοφανές τετελεσμένο στην περιοχή. Αυτή η αποστολή την οποία έχει αναλάβει ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας και για την οποία είχε γίνει σημαντική προεργασία και από τον Ν. Κοτζιά στη διάρκεια της θητείας του (είχαν διαμορφωθεί και χάρτες επί των οποίων συζητούσε με τον Αιγύπτιο ΥΠΕΞ κ. Σούκρι), δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.
.jpg)
Εμπόδια
Η Αίγυπτος, παρά τις «θετικές προθέσεις» μέχρι τώρα, με πρόσχημα τις αντιδράσεις της γραφειοκρατίας (που σε μεγάλο βαθμό επηρεάζονται και από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους) αρνείται να προχωρήσει στην ολοκλήρωση των συνομιλιών με την Ελλάδα. Και πλέον υπάρχει ο φόβος ότι το Κάιρο αντιλαμβανόμενο την ανάγκη που έχει η Αθήνα για σύναψη συμφωνίας το συντομότερο δυνατό, θα επιμείνει και θα διευρύνει τις μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις του, μεγαλώνοντας τη «διαφορά» μεταξύ των δύο χωρών.
Μέχρι πριν από λίγο καιρό η Αίγυπτος επέμενε στη μερική οριοθέτηση με την Ελλάδα δυτικά του 28ου Μεσημβρινού, ώστε να μην υπάρξει αντίδραση από την Τουρκία, η οποία έθετε ως καταρχήν όριο της υφαλοκρηπίδας της τον 28ο Μεσημβρινό, με το τελικό όριό του στα δυτικά να ορίζεται έπειτα από τις συμφωνίες οριοθέτησης στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.
Τώρα πάντως είναι άγνωστο εάν η γραφειοκρατία του αιγυπτιακού ΥΠΕΞ θα παραμείνει στη θέση για τον 28ο Μεσημβρινό, ή θα προσαρμοστεί στη νέα τουρκική επέκταση προς δυτικά μέχρι τα χωρικά ύδατα των ελληνικών νησιών. Γιατί τότε δεν θα υπάρχει ουσιαστικά αντικείμενο διαπραγμάτευσης με την Ελλάδα.
Επίσης η Αίγυπτος δεν δεχόταν τη μέση γραμμή ούτε την πλήρη επήρεια μικρών νησιών, όπως το Κουφονήσι και η Χρυσή.
Σε μεγάλο πρόβλημα όμως αναδεικνύεται το «δέλεαρ» που προσφέρει η Τουρκία στην Αίγυπτο, καθώς η εφαρμογή της θεωρίας της «Γαλάζιας πατρίδας» θα απέδιδε στο Κάιρο 19.400 τ.χλμ., κάτι που επηρεάζει τους χειρισμούς της αιγυπτιακής πλευράς.
Στην ανακοίνωσή του με αφορμή την πενταμερή, το τουρκικό ΥΠΕΞ έστειλε μήνυμα στο Κάιρο: «Φαίνεται ότι οι ηγέτες αυτής της χώρας (της Αιγύπτου) προτίμησαν να παραιτηθούν των συμφερόντων και δικαιωμάτων του ίδιου τους του λαού αντί να τα προστατεύσουν»…
Ο ρόλος του Αλ Σίσι
Μόνο ο πρόεδρος Αλ Σίσι μπορεί και πρέπει να δώσει λύση στην εκκρεμότητα αυτή και πρέπει η Αθήνα να διαμηνύσει στο Κάιρο ότι η σχέση μεταξύ των δύο χωρών δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη και ετεροβαρής.
Για την Ελλάδα έχει επείγον χαρακτήρα η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τους Αιγυπτίους και είναι σαφές ότι μια διάδοχη κατάσταση στην Αίγυπτο, που θα έφερνε και πάλι σε θέση ισχύος τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, θα είχε δραματικές συνέπειες για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Στην Αθήνα μπορεί να υπάρξει συνεννόηση για κινήσεις καλής θέλησης προς τους Αιγυπτίους, ώστε να μην υπάρχει πλέον καμιά δικαιολογία και πρόσχημα προκειμένου να προχωρήσουμε σε συμφωνία οριοθέτησης. Εξάλλου, τη μερική οριοθέτηση τη συζήτησε με τους Αιγυπτίους και ο Ν. Κοτζιάς, ενώ ούτε η μερική οριοθέτηση ούτε ενδεχόμενη αποδοχή μη πλήρους επήρειας των δύο μικρών νησιών νότια της Ιεράπετρας θα δημιουργούσαν προηγούμενο για επόμενες οριοθετήσεις είτε στο Αιγαίο είτε στη Μεσόγειο.
«Οδηγός» στις διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο πρέπει να είναι η δυσάρεστη εμπειρία των συνομιλιών του παρελθόντος με τη Λιβύη, όπου ενώ οι συνομιλίες είχαν προχωρήσει, τελικά λόγω της άκαμπτης διαπραγματευτικής στάσης της ελληνικής πλευράς, τόσο για το θέμα του κλεισίματος του Κόλπου της Σύρτης όσο και της επήρειας των Στροφάδων και της Γαύδου, δεν κατέληξαν σε συμφωνία, η οποία εάν υπήρχε θα είχε κλείσει τον δρόμο στο σημερινό τουρκολιβυκό μνημόνιο. [iEpikaira: Αυτό δεν σημαίνει ότι οφείλουμε να προχωρήσουμε σε άκριτες παραχωρήσεις δικαιωμάτων. Ίσως πρέπει να βρούμε άλλες φόρμουλες συνεργασίας και δέλεαρ για την Αίγυπτο. Αν τελικά αποφασιστεί ότι πρέπει να ενδώσουμε στο παζάρι της ΑΟΖ τότε ίσως πρέπει να σκεφτούμε το ενδεχόμενο της συνεκμετάλλευσης με την Αίγυπτο μόνο σε αυτές τις περιοχές που η Τουρκία χαρίζει στην Αίγυπτο και κλέβει από την Ελλάδα όπως προκύπτουν από τον παραπάνω χάρτη. Είναι μια παρακινδυνευμένη πρόταση δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε τις συνέπειες αν μελλοντικά αναλάβει την διακυβέρνηση της Αιγύπτου η Μουσουλμανική Αδελφότητα, αλλά αυτό που επιθυμούμε να πετύχουμε είναι μια συμφωνία οριοθέτησης μαζί της και την συνακόλουθη ακύρωση του τουρκολιβυκού ψευδομνημόνιου.]
Το «αγκάθι» της Λιβύης
Σε ό,τι αφορά την ίδια τη Λιβύη, υπάρχει στο τραπέζι και η πρόταση Ροζάκη για προσφυγή της Ελλάδας εναντίον της για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, καθώς η ίδια με ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ στις 27 Δεκεμβρίου 2019 (A/74/634) καλεί όποια χώρα θεωρεί ότι πλήττονται τα συμφέροντά της από το μνημόνιο να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Αυτή βεβαίως είναι μια επιλογή που απαιτεί εξαιρετικά σοβαρή προετοιμασία, καθώς ενδεχόμενη απόφαση του Δικαστηρίου (π.χ. σε σχέση με τα μικρά νησιά) θα αποτελέσει προηγούμενο και για επόμενες οριοθετήσεις, ενώ θα επηρεάσει πιθανόν και τον σχεδιασμό Οικοπέδων προς αδειοδότηση που έχει γίνει νότια της Κρήτης βάσει του Νόμου Μανιάτη του 2011. [iEpikaira: Έχουμε πολλές φορές επισημάνει τον κίνδυνο της Χάγης και έχουμε στηλιτεύσει τους σκοπούς και τις βλέψεις όσων την προωθούν ως λύση. Η Χάγη ουδέποτε δικαιώνει 100% την μια πλευρά, πράγμα που σημαίνει ότι η προσφυγή θα οδηγούσε σε απώλεια κυριαρχικών δικαιωμάτων (πιθανότατα σε σχέση με μικρά νησιά/βραχονησίδες) που είναι κατοχυρωμένα από το δίκαιο της θάλασσας.]
Η ιδέα κατάθεσης συντεταγμένων στον ΟΗΕ που θα αφορούν τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας δεν φαίνεται να είναι στις προτεραιότητες της Αθήνας αυτή τη στιγμή, καθώς -όπως εκτιμούν αρμόδιες πηγές- είναι περισσότερο συμβολική κίνηση αφού πρόκειται για μονομερή ενέργεια που δεν κατοχυρώνει θαλάσσιες ζώνες. [iEpikaira: Και αυτή η στρατηγική είναι άκρως επικίνδυνη, τη στιγμή που η Τουρκία έχει καταθέσει τις εξωφρενικές απόψεις της, εμείς οφείλουμε να πράξουμε το αντίστοιχο ως απάντηση, τουλάχιστον σε συνεργασία με την Κύπρο.] Εξάλλου η εσωτερική νομοθεσία και η τροπολογία του 2011, που ορίζουν ότι για την Ελλάδα ως εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας της θεωρείται η μέση γραμμή, έχουν δηλωθεί και έχουν καταχωρηθεί στον ΟΗΕ (με ρηματική διακοίνωση στις 8 Μαΐου 2012 και έχει δημοσιευθεί στο Law of the Sea Bulletin vol.79 page 14).
Εκτιμάται επίσης ότι η κατάθεση συντεταγμένων στην παρούσα φάση θα περιέπλεκε ακόμη περισσότερο τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο, καθώς αντικείμενό τους είναι ακριβώς η επίτευξη συμφωνίας οριοθέτησης.
Πηγή: Ν. Μελέτης, Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 16 Μαΐου liberal.gr δημοσιεύτηκε υπό τον τίτλο "Ο γρίφος της Σφίγγας"
