Τις τελευταίες ημέρες έχουν δημοσιευθεί κείμενα, τα οποία αναφέρονται στο πως θα αντιμετωπίσουμε την Τουρκική επιθετικότητα, χωρίς όμως να έχουν καλύψει το θεμελιώδες ζήτημα της αμυντικής πολιτικής, της αναγκαίας δομής και οργάνωσης του αμυντικού χώρου, που είναι θεμελιώδη προαπαιτούμενα, για οιαδήποτε στρατηγική και επιχειρησιακή δράση.
Επιθυμώντας να συνεισφέρω στην συζήτηση αυτή, αναπτύσσω πιο κάτω εν συντομία (λιτά για ταχύτητα και οικονομία χώρου), τα θεμελιώδη ζητήματα αμυντικής πολιτικής, του Στρατηγικού Βάθους, της Αμυντικής Δομής και της Οργάνωσης του αμυντικού χώρου και των επιχειρησιακών ικανοτήτων.
ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Η ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - Η ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Το ζήτημα της αμυντικής δομής και αμυντικής οργάνωσης (υλικό και προσωπικό ) της χώρας, είναι ένα από τα πολυπλοκότερα ζητήματα πολιτικής και στρατηγικής.
Απαιτείται φυσικά πρώτα, να καθοριστεί με σαφήνεια η πολιτική ασφαλείας της χώρας και εκείθεν η αμυντική στρατηγική:
1. Ο βαθμός δηλαδή αυτονομίας για την αντιμετώπιση των απειλών έναντι του βαθμού συνδρομής/παρέμβασης από διεθνείς συμμαχίες (ΝΑΤΟ) - διεθνείς οργανισμούς (ΟΗΕ-ΕΕ) είτε ιδιαίτερων διμερών/πολυμερών συμμαχιών.
2. Ο βαθμός συνοχής του τριγώνου Κυβέρνηση – Λαός – Ένοπλες Δυνάμεις να είναι μεγάλος με κατάλληλη ενημέρωση και πολιτικές.
3. Η πολιτική ασφαλείας ως προς την επιδιωκόμενη κατάσταση: Status quo – Με διασφάλιση και κατοχύρωση των διεθνώς αναγνωρισμένων δικαιωμάτων.
4. Η ιδιαίτερη χροιά της: εξωστρεφής - συνεργατική – περιφερειακή (regional)
5. Η αμυντική στρατηγική (να μπορεί να λειτουργήσει): Προληπτικά – αποτρεπτικά - με δυνατότητα προβολής ισχύος και εκτός της χώρας.
6. Η ιδιαίτερη στρατηγική πεδίου για υποστήριξη των προηγούμενων επιλογών: Αναφέρεται όχι μόνο στα μέσα (οπλικά συστήματα – προσωπικό – υποδομές) αλλά και στα επί μέρους στρατηγικά και επιχειρησιακά δόγματα και σχέδια για την εφαρμογή της.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
Η αντίληψη του στρατηγικού βάθους είναι θεμελιώδης για την υποστήριξη οιασδήποτε πολιτικής και στρατηγικής ασφαλείας και έχει άμεση σχέση όχι μόνο με τον χώρο αλλά και με τα μέσα και τις δυνατότητες (στρατηγικές και επιχειρησιακές), όπως είναι οργανωμένα στο χώρο. Απαιτούνται τα παρακάτω:
• Η ενιαία επιχειρησιακή κάλυψή του και από τους τρεις κλάδους των Ε.Δ. (διακλαδικότητα)
• Η ενιαία κάλυψη επιχειρησιακά των επιχειρησιακών ζωνών που περιλαμβάνουν όλον τον εθνικό χώρο
• Η ικανότητα ταχείας ενίσχυσης κατά τόπο και χρόνο των επιχειρησιακών δυνατοτήτων (φανερά και αφανώς)
• Η πλήρης επιχειρησιακή διαθεσιμότητα με ιδιαίτερη βαρύτητα στις κύριες μονάδες και στα συστήματα διοικήσεως και ελέγχου
• Η ικανότητα αντιμετώπισης και αποκατάστασης αποτελεσμάτων μάχης και η ικανότητα αναπλήρωσης απωλειών (προσωπικού και υλικού)
• Η ικανότητα ανεφοδιασμού (καύσιμα – πυρομαχικά – τρόφιμα – ανταλλακτικά)
• Η προστασία στρατιωτικών και μη, κρίσιμων εγκαταστάσεων της χώρας
• Η προστασία άμαχου πληθυσμού και κρίσιμων υποδομών κλπ.
7. ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΑΕΡΑΜΥΝΑ: Η ενοποιημένη δυνατότητα έγκαιρης προειδοποίησης και αεράμυνας είναι κρίσιμος παράγων για όλη την χώρα.
8. Ανάπτυξη κατάλληλων επιχειρησιακών τακτικών για την αντιμετώπιση (και επικράτηση) κάθε επί μέρους απειλής – πρόκλησης- κρίσης κλπ.
9. Όλα αυτά επιλέγονται και σχεδιάζονται επί τη βάσει της εικαζόμενης χρονικής διάρκειας μίας ενδεχόμενης σύγκρουσης και της επιλογή των πιθανότερων απειλών επί τη βάσει συγκεκριμένων σεναρίων. Τα σενάρια θα πρέπει να εξετασθούν σε όλη την κλίμακα έντασης (μικρής-μέτριας - μεγάλης). Η δομή θα πρέπει να καλύπτει οπωσδήποτε τις στρατηγικές απαιτήσεις για τα μικρής και μέτριας έντασης σενάρια, με στρατηγικό σχεδιασμό για προοδευτική κάλυψη και των περισσότερο πιθανών σεναρίων μεγάλης έντασης.
10. Σε όλα αυτά θα πρέπει να συνυπολογισθεί ευθύς εξ αρχής και ένα στρατηγικό απόθεμα στο αναλώσιμο υλικό (μέσα και πόρους) της τάξης του 25% ώστε να μπορεί να καλυφθεί άμεσα τυχόν υπέρβαση των μετρίων σεναρίων που θα επιλεγούν (είναι η πιο ορθολογική επιλογή προκειμένου να καλυφθούν τυχόν αστοχίες σχεδίασης, στρατηγικές αλληλεπιδράσεις, απρόσμενες καταστάσεις και δυσμενείς συγκυρίες).
ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Λαμβάνοντας συνδυαστικά όλα αυτά υπ’ όψη, διαμορφώνεται η αμυντική δομή και οργάνωση της χώρας. Αφού αξιολογηθεί η οικονομική δυνατότητα υποστήριξης σε εύλογο χρόνο (αρχικά 2-5 έτη και στη συνέχεια ανά 5ετία πρόγραμμα εκσυγχρονισμών και αναπλήρωσης) ξεκινάει η υλοποίηση της μαζί με τα άλλα στοιχεία οργάνωσης υποδομών και επιχειρησιακών δράσεων (εκπαίδευση- αμυντική οργάνωση πεδίου – δομή δυνάμεων - λειτουργική πληρότητα μέσων – λειτουργική/επιχειρησιακή συνέργεια όλων των αμυντικών δυνατοτήτων κλπ), σε συγκεκριμένο βάθος χρόνου, ο οποίος εξαρτάται από την ικανότητα του αμυντικού μηχανισμού να ανταποκριθεί (σε μέσα, προσωπικό, μηχανισμό λήψης αποφάσεων και κρίσιμες υποστηρικτικές υποδομές).
ΜΙΑ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η πρόταση βασίζεται στα παρακάτω:
1. Λόγω δηλωμένης αδυναμίας ΝΑΤΟ και ΕΕ να υποστηρίξουν αμυντικά την χώρα σε περίπτωση επιθετικής ενέργειας από την Τουρκία (μικρής ή μεγάλης), ο βαθμός αμυντικής αυτονομίας που απαιτείται να έχει η χώρα είναι μέγιστος.
2. Ως πολιτική ασφαλείας επιλέγεται το status quo και διασφάλισης - κατοχύρωσης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
3. Ο βαθμός συνοχής του τριγώνου Κυβέρνηση – Λαός – Ένοπλες Δυνάμεις θεωρείται μέτριος (χρειάζεται ιδιαίτερη πολιτική για βελτίωσή του και συγκεκριμένα μέτρα ανακτησης και εδραιωσης της εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και ενίσχυσης του ηθικού του λαού και των Ε.Δ.).
4. Η ιδιαίτερη χροιά πολιτικής δεδομένης της πολιτικής ασφαλείας που επιλέξαμε (status quo και διασφάλισης - κατοχύρωσης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων), θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε εξωστρεφής για αξιοποίηση κάθε δυνατής διεθνούς υποστήριξης για εκμετάλλευση όλων των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου, και των διεθνών παραγόντων και συγκυριών.
5. Η αμυντική στρατηγική για να υποστηρίξει τις πολιτικές επιλογές που κάναμε πρέπει να είναι κατά περίπτωση προληπτική – αποτρεπτική, με επιλεκτική δυνατότητα προβολής ισχύος και εκτός της χώρας.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΒΑΘΟΣ
1. Στην στρατηγική πεδίου επιλέγονται 3+2 ζώνες που συνιστούν το στρατηγικό μας βάθος:
• Νησιά στην ζώνη εγγύτητας με Τουρκίας (εγγύς των οποίων οριοθετούνται και τα θαλάσσια σύνορα της χώρας με την Τουρκία). Αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία για την πρώτη ζώνη αμύνης αλλά και για την δυνατότητα επιθετικών πληγμάτων στα παράλια και την ενδοχώρα της Τουρκίας εάν χρειασθεί. Απαιτείται ενοποιημένη αμυντική δυνατότητα και δυνατότητα αεράμυνας όλων των μέσων (ΣΞ-ΠΝ-ΠΑ) και έγκαιρης προειδοποίησης στη ζώνη αυτή.
• Θαλάσσια ζώνης μεταξύ των νησιών που βρίσκονται εγγύς των Τουρκικών ακτών και της γραμμής που οριοθετούν τα νησιά που βρίσκονται εγγύτερα στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι η βασική ζώνη Θαλάσσιας αποτροπής, την οποία είναι ζωτικό να διατηρήσουμε υπό πλήρη θετικό έλεγχο. Εάν χαθεί ο έλεγχος είτε μας αρνηθούν την δυνατότητα χρήσης, τότε αποκόπτονται τα νησιά που βρίσκονται εγγύς στις Τουρκικές ακτές και απειλούνται άμεσα χωρίς δυνατότητα ενίσχυσης. Αυτό απαιτεί συνεπώς μεγάλο βαθμό αμυντικής αυτονομίας στα μεγάλα τουλάχιστον νησιά, με δυνατότητα προβολής ισχύος από αυτά προς τα μικρότερα που βρίσκονται εγγύς, σε περίπτωση που αυτά απειληθούν.
• Ζώνη νήσων που βρίσκονται στα όρια της προηγούμενης θαλάσσιας ζώνης (ξεκινάει από την Βόρειο Ελλάδα και φθάνει μέχρι τις ανατολικές ακτές της Κρήτης) και εγγύτερα στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Η αμυντική τους δυνατότητα με συστήματα αεράμυνας, συστοιχίες αεράμυνας και συστοιχίες πυραύλων από ξηρά προς στόχους θαλάσσης, είναι μία από τις ζωτικότερες αμυντικές λειτουργίες. Θα μας επιτρέψει να διατηρήσουμε τον θετικό έλεγχο της προηγούμενης θαλάσσιας ζώνης (είτε αποτροπής δι' άρνησης-deterrence by denial).
• Η Τέταρτη ζώνη είναι τα ανατολικά παράλια της ενδοχώρας, όπου πρέπει να υπάρχουν συστήματα αεράμυνας, αντιαεροπορικές συστοιχίες, λιμενικές υποδομές, μέσα με δυνατότητες ταχείας αντίδρασης κλπ.
• Η Πέμπτη και τελευταία ζώνη είναι η ενδοχώρα και τα Νότια παράλια ως βασική ζώνη προστασίας στρατηγικών μέσων και δυνατοτήτων, κρίσιμων υποδομών για την χώρα, και τελευταία, δυνατότητας θαλάσσιων επιχειρήσεων από εναλλακτικούς λιμένες, σε περίπτωση που χαθεί ο έλεγχος του Αιγαίου.
• Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει εκμετάλλευση των Βόρειων παραλίων (Θράκη- Μακεδονία) και των Νότιων δυνατοτήτων (παράλια Κρήτης), σε λιμένες και υποδομές ώστε να μπορούν να επιχειρήσουν μονάδες του ναυτικού από εκεί, σε μία στρατηγική περικύκλωσης των Τουρκικών μονάδων (πλοίων και αεροσκαφών) στο Αιγαίο.
2. Μαζί με τις δυνατότητες αντιμετώπισης μεγάλης επιθετικής ενέργειας από την Τουρκία, θα πρέπει να αναπτυχθούν και δυνατότητες αντιμετώπισης μικρών κρίσεων και επεισοδίων σε νησιά, στον αέρα και στην θάλασσα στο Ανατολικό κυρίως Αιγαίο, στην περιοχή Δωδεκανήσων, Κρήτης και στο Καστελλόριζο.
3. Αυτό σημαίνει να υπάρχουν δυνατότητες έγκαιρης πληροφόρησης και να αναπτυχθούν επιχειρησιακές δυνατότητες (σε μέσα-σχέδια-doctrines - και τακτικές), που να επιτυγχάνουν ταχεία και επαρκή συγκέντρωση ισχύος σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, και να υπάρχει η απόφαση για προβολή της ισχύος αυτής.
4. Αυτή η συνδυαστική δυνατότητα (πληροφοριών και ταχείας συγκέντρωσης και προβολής ισχύος σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο), θα μπορούσε να καταστήσει βραχυ-μεσοπρόθεσμα επαρκή τον σημερινό αριθμό των κύριων μονάδων κρούσεως (πλοίων κυρίως αλλά και αεροσκαφών), εφόσον φυσικά υποστούν τους κατάλληλους εκσυγχρονισμούς.
5. Όμως χρειάζεται ριζική αναδιάταξη των αμυντικών δυνατοτήτων στη χώρα, έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι δυνατότητες δημιουργίας στρατηγικού βάθους, όπως διαμορφώνεται από τις αμυντικές ζώνες που περιγράφηκαν.
Όσον αφορά την δέσμευσή μας ως εγγυήτριας δύναμης για την Κύπρο, έχει αναλυθεί διεξοδικά σε άλλο άρθρο η μετάπτωση σε «Ενιαία Πολιτική Ασφαλείας» (ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΑΜΥΝΤΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΠΕΘΑΝΕ ΖΗΤΩ Η «ΕΝΙΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ»).
Για οικονομία χώρου, οι ασύμμετρες, υβριδικές και νέας μορφής απειλές θα εξετασθούν σε άλλο άρθρο.
