Αυτονόητη αίσθηση προκαλεί δημοσίευμα του συναδέλφου Αλέξανδρου Τάρκα, σύμφωνα με το οποίο η κυβέρνηση καλείται να λάβει μια απόφαση που αφορά την ενίσχυση της Ουκρανίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, μια απόφαση σημαντική «για τη διπλωματική και αμυντική θέση της χώρας στο εξωτερικό, η οποία θα έχει επιπτώσεις και στην εθνική οικονομία».
Του Ζαχαρία Μίχα*
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, «η ελληνική κυβέρνηση οφείλει ως τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, στις 9 Ιουλίου, να έχει αποφασίσει αν συναινεί ή διαφωνεί με την –προ τριμήνου– πρόταση του Γενικού Γραμματέα Γενς Στόλτενμπεργκ να ενισχυθεί η Ουκρανία με € 100 δισ. την περίοδο 2025-2030.
»Αν η πρωτοβουλία Στόλτενμπεργκ εγκριθεί, οι ελληνικές καταβολές, μέσω του κοινού προϋπολογισμού της Συμμαχίας, θα είναι πάνω από € 200.000.000 ετησίως ή συνολικά € 1 δισ. την πενταετία. Ο Στόλτενμπεργκ, μάλιστα, «έχει ήδη αναθεωρήσει την αρχική του πρόταση, ζητώντας πλέον το διπλασιασμό της λεγόμενης “οικονομικής δέσμευσης” προς την Ουκρανία, στο ποσό των 200 δισ. ως το 2030, με αποτέλεσμα οι Σύμμαχοι να έχουν διχαστεί».
Όπως αναφέρεται, ειδικά για την Ελλάδα, «η αναθεωρημένη πρόταση Στόλτενμπεργκ μπορεί να μη σημαίνει μόνο διπλασιασμό των ετήσιων καταβολών από € 200.000.000 σε € 400.000.000, αλλά ποσό ακόμα και μεγαλύτερο των € 500.000.000». Η Ουάσιγκτον που “καίγεται” για την ολοκλήρωση αυτής της συμφωνίας, φέρεται να έχει ενημερώσει την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν υπάρχει πολυτέλεια χρόνου. Σε απλά ελληνικά, πιέζει ασφυκτικά. Όπως διευκρινίζεται, επιδίωξη των ΗΠΑ είναι να ληφθούν αποφάσεις, έστω επί της αρχής, ακόμα και πριν τη Σύνοδο της Συμμαχίας στις 9 Ιουλίου.
Για να χρυσώσουν το χάπι στην Αθήνα, οι Αμερικανοί προβάλλουν ότι θα συνυπολογιστεί στις εθνικές αμυντικές δαπάνες η αξία της απευθείας στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο, καθώς και η αξίας της πάσης φύσεως συνδρομής μέσω της ΕΕ. Για τον συνυπολογισμό πιέζει η Γαλλία, με τον Μακρόν να το έχει θέσει ως όρο για να υπογράψει τις προτάσεις Στόλτενμπεργκ. Οι Γάλλοι διαμηνύουν ότι πίσω από την πίεση της Ουάσινγκτον διακρίνουν προσπάθεια στήριξης των αμερικανικών αμυντικών βιομηχανιών.
Η χρήση ασαφών όρων όπως “διατλαντική αμυντική βιομηχανική βάση” θα οδηγήσουν σε μείωση της ανεξαρτησίας των ευρωπαϊκών εταιριών του κλάδου. Αυτό το σημείο και μόνο αρκεί για να επισημανθεί ότι μπορεί η υποστήριξη της Δύσης προς την Ουκρανία να είναι “ακλόνητη και σιδηρά”, όπως κατ’ επανάληψη έχει αναφερθεί, χωρίς όμως διάθεση συμβιβασμού στα εθνικά βιομηχανικά συμφέροντα.
Το εθνικό συμφέρον και η ολιστική υπηρέτησή του στην πράξη
Εμπίπτει άραγε στην ίδια κατηγορία η Ελλάδα, που –κατά δήλωση– βρίσκεται “στη σωστή πλευρά της Ιστορίας”; Υπενθυμίζεται ότι ακρογωνιαίος λίθος της ελληνικής στρατηγικής είναι η από θέση αρχής διαφωνία με οποιαδήποτε παραβίαση της εδαφικής κυριαρχίας μιας χώρας, με την υπόμνηση μάλιστα του προηγουμένου της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Η στάση βέβαια της Ελλάδας στην επίθεση του ΝΑΤΟ στη Σερβία ήταν διαφορετική, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας σήμερα.
Γιατί, όμως, η Ελλάδα δεν αξιοποίησε αυτή τη θέση της στον πόλεμο της Ουκρανίας για να θέσει το ζήτημα της συνεχιζόμενης κατοχής της βόρειας Κύπρου από την Τουρκία; Μήπως για να μη διαταραχθεί το “καλό κλίμα”; Προφανώς, για να μη δυσαρεστήσει τις ΗΠΑ, που δεν θέλουν να ενοχλήσουν την Άγκυρα. Ούτε τέθηκε εξ αρχής θέμα προάσπισης άλλων ελληνικών συμφερόντων, όπως π.χ. η προστασία της ευάριθμης ελληνικής κοινότητας στη Μαριούπολη (100.000 Έλληνες), οι οποίοι τελευταία έχουν “εξαφανιστεί” από την ελληνική ρητορική, παρότι η Ελλάδα είχε δεσμευθεί την επόμενη να εμπλακεί ενεργά στην ανοικοδόμηση της ιστορικής πόλης για τον Ελληνισμό.
Πρόσφατη είναι και η αναφορά του υπουργού Άμυνας,Νίκου Δένδια, ο οποίος διέγραψε τη μειονότητα, αποφαινόμενος αυθαίρετα ότι πλέον δεν υφίσταται! Επί της ουσίας, η στάση αυτή προαναγγέλλει την εγκατάλειψή της, όπως έχει ήδη γίνει με τους Έλληνες της Κριμαίας, επειδή και η χερσόνησος και η Μαριούπολη είναι σε ρωσικά χέρια!
Βιομηχανική – οικονομική διάσταση
Το δεύτερο ζήτημα είναι ότι η Ελλάδα δεν αξιοποίησε την ευκαιρία βιομηχανικά, όπως έχουν κάνει οι σύμμαχοί της. Μπορεί να δίδονται δισ. σε στρατιωτική και οικονομική βοήθεια, δεν είναι όμως όλα δωρεάν. Οι γραμμές παραγωγής οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών έχουν πάρει φωτιά και ο υφιστάμενος ρυθμός παραγωγής αδυνατεί να καλύψει τη ζήτηση είτε για επιπλέον εξοπλισμούς είτε για αναπλήρωση απωλειών.
Η Ελλάδα έχει γίνει δέκτης προτάσεων για αγορά κύριου πολεμικού υλικού (π.χ. αρμάτων μάχης), το οποίο θα πωλούνταν στην Ουκρανία σε τιμή τριπλάσια αυτής της αγοράς. Κορυφαίες αμυντικές βιομηχανίες έχουν ανακοινώσει την πρόθεση κατασκευής εργοστασίων στην Ουκρανία, προφανώς για να έχουν λόγο στους ουκρανικούς εξοπλισμούς την επόμενη ημέρα.
Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να απαντήσει αν στο πλαίσιο της πολιτικής που εφαρμόζεται, ζήτησε από το Κίεβο συνέργειες με ελληνικές εταιρίες. Θα μπορούσαν να προωθηθούν προϊόντα και εξαρτήματα που ήδη παράγονται στην Ελλάδα και άλλες υφιστάμενες δυνατότητες, όπως συστήματα επικοινωνιών, διόπτρες νυχτερινής όρασης, μη επανδρωμένα αεροχήματα, συστήματα διοίκησης & ελέγχου, εφαρμογές λογισμικού, μέχρι δυνατότητες συντήρησης-υποστήριξης και επισκευής ζημιών στρατιωτικού υλικού!
Μα ακόμη και στην πώληση-παραχώρηση πολεμικού υλικού “επιχειρησιακά μη αναγκαίου” για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, παρουσιάζεται αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, στις αρχές του πολέμου στην Ουκρανία, εβραϊκή εταιρία με έδρα τις ΗΠΑ υπέβαλλε πρόταση για την αγορά 100 αρμάτων μάχης M60A1/-A3 που έχουν παροπλιστεί από τον Ελληνικό Στρατό. Η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή καθώς φαίνεται ότι υπάρχει… προτίμηση στην εκποίηση των αρμάτων ως σκραπ!
Ο ορισμός της παράνοιας με τα ΕΑΣ
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ολιγωρίας και αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς, αποτελούν οι εξελίξεις στην κρατική εταιρία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ). Αντί να διασφαλιστεί και ενισχυθεί η εγχώρια δυνατότητα παραγωγής πλήρων πυρομαχικών, είτε αυτόνομα είτε στο πλαίσιο συνεργασιών, ώστε να μπορούν να καλύπτονται και οι εγχώριες ανάγκες και με την αύξηση της παραγωγής να συμμετάσχει η Ελλάδα στην επικερδή προσπάθεια κάλυψης της τεράστιας ζήτησης, η κυβέρνηση υιοθέτησε –κατά κυριολεξία– αυτοκαταστροφική πορεία! Αυτοαποκλείεται από μία αγορά πολλών δισ. ευρώ που επενδύονται στην κατασκευή πυρομαχικών για την κάλυψη των αναγκών σε Ουκρανία και Γάζα και την αναπλήρωση των αποθεμάτων, σε μια εξαιρετικά ταραγμένη και αβέβαιη περίοδο. Συμπεριφέρεται ωσάν να μην την αφορά!
Τι αποφάσισε λοιπόν και υλοποιεί η Ελλάδα; Τον Απρίλιο 2021 εξαγγέλλει σχέδιο αστικής ανάπλασης στο Υμηττό για τη συγκεντρωτική στέγαση υπουργείων και υπηρεσιών και επί τρία χρόνια λόγω αδιαφορίας, ανικανότητας ή και σκοπιμοτήτων (το ζήτημα διερευνάται) των συναρμόδιων υπουργείων δεν έχει καν αρχίσει η μετεγκατάσταση των γραμμών παραγωγής των ΕΑΣ! Και αφού χάθηκαν τρία ολόκληρα χρόνια και πλέον αρχίζει η υλοποίηση του σχεδίου αστικής ανάπλασης, καταδικάζονται οι γραμμές παραγωγής πλήρων πυρομαχικών μεγάλων και μεσαίων διαμετρημάτων ώστε να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα.
Τα ΕΑΣ ετοιμάζονται να συμμετάσχουν σε κοινοπραξία με εντελώς επαχθείς όρους αυτοπεριοριζόμενα στις εργασίες γόμωσης των πυρομαχικών έναντι ευτελούς ποσού (περί τα 100 ευρώ), τα οποία εν συνεχεία πωλούνται προς 2.000 έως 3.000 ευρώ έκαστο! Τα δε αρμόδια υπουργεία (Οικονομίας και Άμυνας) απέχουν επιμελώς, αφήνοντας ανεξέλεγκτους όλους όσοι εξυπηρετούν τα δικά τους ιδιοτελή συμφέροντα, εις βάρος των εθνικών, που άλλοι έχουν την ευθύνη να προασπίσουν.
Δεν τίθεται σε κρίση η ορθότητα η μη της γενικότερης πολιτικής που ακολουθεί η Αθήνα στο ζήτημα του πολέμου την Ουκρανία. Αυτή λαμβάνεται ως δεδομένη για τους σκοπούς του παρόντος σχολίου. Όταν όμως η πλήρης ταύτιση που έχει επιλεγεί, δεν συνοδεύεται και από αξιοποίηση των ευκαιριών που έχουν προκύψει και τις αξιοποιούν όλοι, τότε υπάρχει πρόβλημα. Ας μην περιμένουμε βέβαια να απαντήσει κανείς στις αιτιάσεις. Δεν το συνηθίζουν. Επικαλούνται “υψηλή πολιτική” και δήθεν “εθνικό απόρρητο”!
Πάντως, το να αποφασίζεις να σταθείς “στη σωστή πλευρά της Ιστορίας”, ξεχνώντας την Κύπρο, μια χώρα που όπως η Ουκρανία υπέστη εισβολή και κατοχή και μάλιστα από μια –έστω τύποις– συμμαχική χώρα, είναι κραυγαλέα αντίφαση. Το ίδιο και να λησμονείς τα βιομηχανικά σου συμφέροντα. Εάν δεν είναι αυτός ο ορισμός του “χρήσιμου ηλίθιου”, αναρωτιέται κανείς ποιος μπορεί να είναι…
*Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA defence-point.gr
