Δέκα χρόνια πολιτικής διαδρομής συμπληρώνει το εθνολαϊκιστικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) και φιλοδοξεί να αναλάβει κυβερνητική ευθύνη. Αλλά με ποιον θα συγκυβερνήσει;
Τριάντα χιλιάδες οργανωμένα μέλη αριθμεί σήμερα η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD). Δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή του κόμματος, τον Φεβρουάριο του 2013, η απήχησή του παραμένει σε σχετικά υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Από το 2021 η Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος παρακολουθεί την AfD, αλλά και την οργάνωση νεολαίας του κόμματος, τη «Νέα Εναλλακτική για τη Γερμανία» (JA), θεωρώντας ότι και οι δύο σχηματισμοί προκαλούν «υποψίες για επικείμενη ανατροπή της συνταγματικής τάξης». AfD και JA είχαν επιχειρήσει να κινηθούν νομικά κατά της επιτήρησης, αλλά το διοικητικό δικαστήριο της Κολωνίας απέρριψε την προσφυγή.
Ο Μπέρντ Λούκε πανηγυρίζει για τα αποτελέσματα στις ευρωεκλογές του 2014
Κι όμως, η AfD δεν είχε ξεκινήσει ως ακροδεξιό κόμμα. Εμφανίστηκε το 2013, στο απόγειο της ευρω-κρίσης, ως κίνημα διαμαρτυρίας για την παροχή οικονομικής βοήθειας στις χώρες του Νότου και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Ιδρυτής της AfD ήταν ο Μπερντ Λούκε, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Το 2014 κατάφερε να εκλεγεί ευρωβουλευτής, μαζί με άλλους έξι ομοϊδεάτες του. Αλλά ήδη την εποχή εκείνη το κόμμα βρέθηκε μπροστά σε δίλημμα που έμελλε να αποδειχθεί καθοριστικό για την πορεία του. Να παραμείνει αυτόνομη και σχετικά μετριοπαθής δύναμη, όπως ήθελε ο Λούκε ή να συμμαχήσει με τον θερμότερο θιασώτη του Brexit στο Ευρωκοινοβούλιο, Νάιτζελ Φαράζ, σχηματίζοντας πολιτική ομάδα και εποφθαλμιώντας κοινοτικά κονδύλια, όπως ζητούσε ο εσωκομματικός «άσπονδος φίλος» του Λούκε, Μάρκους Πρέτσελ;
Πρέτσελ και Πέτρι σε κοινή συνέντευξη τύπου την εποχή της παντοδυναμίας τους
Ακολούθησε χάος. Το 2015, μόλις δύο χρόνια μετά την ίδρυση του κόμματος, ο Λούκε αποχώρησε από την AfD, καταγγέλοντας δημοσίως την επικράτηση ακραίων στοιχείων. Ίδρυσε το νέο κόμμα Alfa, που αργότερα μετονόμαστηκε «Φιλελεύθεροι και Συντηρητικοί Μεταρρυθμιστές (LKR)», για να περάσει όμως γρήγορα στην αφάνεια. Στο μεταξύ τα ηνία της AfD είχαν αναλάβει η Φράουκε Πέρι και ο Γιοργκ Μόιτεν, με τoν Μάρκους Πρέτσελ να αυξάνει την επιρροή του- ιδιαίτερα από τη στιγμή που παντρεύτηκε την Πέτρι.
Σύμφωνα μάλιστα με την εφημερίδα Die Welt, για χάρη του η Πέρι είχε εγκαταλείψει τον σύζυγό της, ευαγγελικό ιερέα στο Τάουτενχαϊν της Σαξονίας, με τον οποίο είχαν τέσσερα παιδιά. Αλλά γρήγορα αναγκάστηκε και η ίδια να αποχωρήσει από την AfD για να ιδρύσει τους «Μπλε» και να περάσει με τη σειρά της στην αφάνεια. Όσο για τον Μόιτεν, τέθηκε σταδιακά στο περιθώριο από τους πλέον ακραίους ευρω-σκεπτικιστές, οι οποίοι ενισχύονται τα τελευταία χρόνια και προβλέπουν μάλιστα την αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΕ στο επίσημο πρόγραμμα του κόμματος. Κυρίαρχο ρόλο στη σημερινή AfD διαδραματίζουν στελέχη όπως ο Μπιορν Χέκε, συμπροεδρεύων του κόμματος στη Θουριγγία, γνωστός για δηλώσεις όπως το ότι «απαιτείται στροφή 180 μοιρών στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε την ιστορία».
H «ρεαλιστική» ευκαιρία του 2024
Διαδήλωση της AfD για το προσφυγικό στην Καρλσρούη το 2016
Παρά τα σκαμπανεβάσματα των τελευταίων ετών η AfD εκπροσωπείται σημερα στην Ομοσπονδιακή Βουλή, καθώς και στα περισσότερα τοπικά Κοινοβούλια της Γερμανίας. Η συμπροεδρεύουσα του κόμματος Αλίς Βέντελ δηλώνει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA) ότι θεωρεί «απολύτως ρεαλιστική» την προοπτική να επωμιστεί το κόμμα της κυβερνητική ευθύνη το 2024, μία χρονιά στην οποία διεξάγονται τοπικές εκλογές στη Σαξονία, στο Βρανδεμβούργο και στη Θουριγγία. «Πρόκειται ασφαλώς για μία απόφαση στρατηγικού χαρακτήρα, καθώς θα ήταν η πρώτη μας συμμετοχή στην κυβέρνηση σε ένα ανατολικογερμανικό κρατίδιο», αναφέρει η ίδια. Στη Θουριγγία οι δημοσκοπήσεις εκτιμούν ότι οι εθνολαϊκιστές μπορούν να αναδειχθούν πρώτη πολιτική δύναμη, ενώ το 2019 είχαν κατακτήσει τη δεύτερη θέση σε Σαξονία και Βρανδεμβούργο.
Η Αλίς Βάιντελ πιστεύει ότι σύντομα το κόμμα της θα αναλάβει κυβερνητικά καθήκοντα
Το ερώτημα είναι ωστόσο, με ποιον θα μπορούσε να συνεργαστεί μετεκλογικά η AfD σε μία κυβέρνηση συνασπισμού ή έστω ποιος θα τολμούσε να συνεργαστεί μαζί της. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις αριστερά του Κέντρου έχουν αποκλείσει κατηγορηματικά κάθε πιθανότητα συνεργασίας. Στην ίδια «κόκκινη γραμμή» επιμένουν και οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) με απόφαση κομματικού συνεδρίου που χρονολογείται από το 2018, εποχή παντοδυναμίας για την Άνγκελα Μέρκελ. Αλλά και ο νέος πρόεδρος της CDU, Φρίντριχ Μερτς, ξεκαθαρίζει ότι «υψώνει τείχος προστασίας» απέναντι στην AfD και προειδοποιεί ειδικώς τις οργανώσεις του κόμματος στα ανατολικογερμανικά κρατίδια να μην τολμήσουν το αδιανόητο μέχρι στιγμής. Μάλιστα προειδοποιεί ότι σε διαφορετική περίπτωση θα επιβληθούν «πειθαρχικές κυρώσεις». Η Αλίς Βάιντελ δεν φαίνεται να εντυπωσιάζεται από όλα αυτά και αντιτείνει ότι «δεν μπορεί κανείς να αρνείται επ' άπειρον τη συνεργασία».
Το «απόλυτο ταμπού»
Διαμαρτυρία της Κ.Ο. της AfD στην Ομοσπονδιακή Βουλή για τα μέτρα κατά της πανδημίας
Απαντώντας σε ερώτημα του πρακτορείου DPA, εκπρόσωπος των γερμανών Χριστιανοδημοκρατών επιβεβαιώνει ότι «το τείχος προστασίας παραμένει. Έχουμε ξεκάθαρη απόφαση κομματικού συνεδρίου, που προβλέπει ότι αποκλείεται οποιαδήποτε συνεργασία με την AfD». Αλλά και ο Φρανκ Ντέκερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Βόννης, εκτιμά ότι η συνεργασία με την AfD «είναι το απόλυτο ταμπού και αν οι Χριστιανοδημοκράτες το σπάσουν, τότε δεν θα μείνει ούτε πέτρα όρθια στο κόμμα». Κατά συνέπεια και η AfD «γνωρίζει ότι δεν πρόκειται να συγκυβερνήσει», δηλώνει ο Γερμανός αναλυτής.
Όμως οι εθνολαϊκιστές δεν αποθαρρύνονται, όταν μάλιστα οι δημοσκοπήσεις τους δίνουν ποσοστά γύρω στο 15%, σε εθνικό επίπεδο. Το ευρώ και η μεταναστευτική πολιτική δεν αποτελούν πλέον τα πιο αποτελεσματικά όπλα στη φαρέτρα τους. Σήμερα η AfD προτιμά να εστιάσει στον πληθωρισμό, την ακρίβεια, τις τιμές της ενέργειας. Στηλιτεύει τον «οικονομικό πόλεμο κατά της Ρωσίας», που ισχυρίζεται ότι διεξάγει η Γερμανία και απαιτεί την άμεση λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2, αλλά και το τέλος των κυρώσεων κατά της Μόσχας. Μάλιστα ο «ακραίος »Μπιορν Χέκε ισχυρίζεται ότι η Ρωσία αποτελεί «φυσικό σύμμαχο», ενώ οι ΗΠΑ είναι μία δύναμη «ξένη προς την Ευρώπη».
Γιάννης Παπαδημητρίου (DPA, ARD, Die Welt) dw.com
