ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ 
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου από το «Αφροδίτη» είναι ουσιαστικά μονόδρομος υπό τις συνθήκες που χαρακτηρίζουν το κοίτασμα, την Κύπρο, τα τερματικά της Αιγύπτου και τη διεθνή αγορά, εξηγεί ο Δημήτρης Φεσσάς εκτελών χρέη γενικού διευθυντή της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ).
Επίσης αναλύει στον «Φ» το τι έγινε μέχρι τώρα, πώς φτάσαμε στη νέα συμφωνία που αναμένεται να εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, αλλά και υπό ποιες συνθήκες θα κερδίσει περισσότερα η Δημοκρατία και υπό ποιες οι εταιρείες της κοινοπραξίας του «Αφροδίτη».
Η ΕΥΚ, ως ο εμπορικός βραχίονας της Δημοκρατίας στα θέματα υδρογονανθράκων, παρείχε συνεχή υποστήριξη στο υπουργείο Ενέργειας καθ’ όλη τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων και είχε ενεργή εμπλοκή στο έργο της Αφροδίτης για αρκετά χρόνια. Η υποστήριξη στις διαπραγματεύσεις περιελάμβανε παροχή συμβουλών και πληροφοριών σε τεχνικά και οικονομικά θέματα. Η εν λόγω στήριξη βασιζόταν στην εμπειρογνωμοσύνη της εταιρείας και όπου απαιτείτο υποστηριζόταν από εξειδικευμένους διεθνείς συμβούλους.
Όπως εξηγεί ο επικεφαλής της ΕΥΚ, από την ανακάλυψη του κοιτάσματος Αφροδίτη το 2011 και την πρώτη επιβεβαιωτική γεώτρηση το 2013, η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου και το διεθνές ενεργειακό σκηνικό βίωσαν σημαντική αλλαγή, με σημαντικότατες μειώσεις επί των τιμών πώλησης.
Για παράδειγμα, ενώ ο μέσος όρος των τιμών πώλησης πετρελαίου την περίοδο 2010-2015 υπερέβαινε τα $100 ανά βαρέλι, ξαφνικά οι τιμές έπεσαν κάτω από τα $30. Το 2018/2019 υπήρξε αργή ανάκαμψη των τιμών με τον μέσο όρο να φτάνει στα $70/βαρέλι πετρελαίου.
Οι αγορές πετρελαίου συνεχίζουν να βιώνουν σημαντική μεταβλητότητα και προβλέψεις κορυφαίων οίκων για την περίοδο μέχρι το 2025 κάνουν λόγο για τιμές πώλησης μεταξύ $60 με $80/βαρέλι. Παρόλα αυτά, μακροπρόθεσμα αναμένεται σταθερή αύξηση στη ζήτηση φυσικού αερίου ως μια ενεργειακή πηγή που θα ικανοποιήσει την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση ενέργειας.
Επίσης, στην Ανατολική Μεσόγειο υπήρξε πρόοδος σε αρκετά υπεράκτια έργα τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Αίγυπτο. Η επιτυχία των εν λόγω έργων βασίστηκε στην έντονη ζήτηση για εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου. Με την Κύπρο όμως δεν ισχύει το ίδιο, αφού η κυπριακή αγορά από μόνη της δεν έχει τις ενεργειακές ανάγκες που απαιτούνται για να υποστηρίξει ένα υπεράκτιο έργο φυσικού αερίου. Παράλληλα όμως, οι υπάρχουσες υποδομές δεν έχουν εκμεταλλευτεί στο έπακρον των δυνατοτήτων τους.
Συγκεκριμένα, προσθέτει ο Δημήτρης Φεσσάς, στην Αίγυπτο υπάρχει ακόμη διαθέσιμη δυναμικότητα στις υποδομές εξαγωγής, μέσω των τερματικών υγροποίησης που δεν εκμεταλλεύονται στο μέγιστο της δυναμικότητάς τους.
Τα τερματικά αυτά, των οποίων οι αρχικές επενδύσεις έχουν καλυφθεί, «παρέχουν το κλειδί που ανοίγει την ευκαιρία στο έργο εκμετάλλευσης της Αφροδίτης να προχωρήσει, καθότι είναι σε θέση να προσφέρουν πολύ χαμηλό κόστος υγροποίησης», σημειώνει ο ίδιος.
Όπως επεξηγεί, «το σχέδιο εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Αφροδίτη βασίζεται στην αξιοποίηση της δυναμικότητας εξαγωγής που είναι διαθέσιμες στα τερματικά υγροποίησης της Αιγύπτου, καθότι στην παρούσα φάση αποτελεί τη μόνη ανταγωνιστική οδό, για ένα κοίτασμα με τα χαρακτηριστικά της Αφροδίτης, για πώληση στις διεθνείς αγορές. Η γειτνίαση με την ευρωπαϊκή αγορά παρέχει ευκαιρίες πώλησης ποσοτήτων αερίου και εναλλακτικά ευκαιρίες θα αναδυθούν στην Ασία από κέντρα αυξανόμενης ζήτησης αερίου, όπως η Ινδία και η Κίνα».
Το συμβόλαιο έγινε όπως αυτά του Β' και Γ' γύρου
Ερωτηθείς από τον «Φ» ο εκτελών χρέη γενικού διευθυντή της ΕΥΚ, για το τι αφορούσαν και πού κατέληξαν σε σχέση με τις νομικές και οικονομικές πτυχές οι διαπραγματεύσεις για τη νέα συμφωνία σε σχέση με το «Αφροδίτη», μας απαντά:
Σχετικά με την οικονομική πτυχή των διαπραγματεύσεων, η προσέγγιση αφορούσε στην εισαγωγή ενός μηχανισμού προσαρμογής του μεριδίου κερδών Αδειούχων και Κυβέρνησης (R-Factor mechanism), ο οποίος υπάρχει στα συμβόλαια αναλογικού καταμερισμού (ΣΑΚ) που προέκυψαν από τον δεύτερο και τρίτο γύρο αδειοδότησης, σε αντίθεση με το ΣΑΚ του τεμαχίου 12 το οποίο καθόριζε ένα σταθερό ποσοστό κερδών για τη Δημοκρατία.
Ο παράγοντας R (R-factor) αποτελεί έναν μηχανισμό ο οποίος προσαρμόζει το ποσοστό κερδών της Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια του έργου χρησιμοποιώντας μια αναλογία που καθορίζεται μεταξύ των αδειούχων βάσει των καθαρών εσόδων που θα προκύψουν από το έργο και της πραγματικής κεφαλαιουχικής δαπάνης. Στην αρχή ενός έργου, περίοδο κατά την οποία οι αδειούχοι δεν έχουν αποσβέσει πλήρως την αρχική επένδυση, το ποσοστό της Δημοκρατίας επί των κερδών θα είναι μικρότερο.
Στη συνέχεια, όταν οι αδειούχοι αποσβέσουν το αρχικό επενδυτικό κόστος, το ποσοστό της Δημοκρατίας επί των κερδών θα αυξάνεται σταδιακά.
Σύμφωνα με τον κ. Φεσσά, ο μηχανισμός αυτός παρέχει μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση στο επενδυτικό ρίσκο που λαμβάνουν οι αδειούχοι, και στην περίπτωση του έργου Αφροδίτη παρέχει περισσότερη προστασία στους αδειούχους του κοιτάσματος 12 έναντι ενός πιθανού σεναρίου χαμηλών τιμών πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Αντίστοιχα, με τη συμπερίληψη του παράγοντα R, η Δημοκρατία θα αποκομίζει μεγαλύτερο ποσοστό των κερδών έναντι πιθανών θετικών σεναρίων (π.χ. υψηλότερων τιμών πετρελαίου, αυξημένες ποσότητες παραγωγής, μειωμένου κόστους των υποδομών).
Όσον αφορά στις νομικές πτυχές του συμβολαίου, οι τροποποιήσεις που επήλθαν πέτυχαν τον εκσυγχρονισμό του αρχικού συμβολαίου που υπεγράφη το 2008 και το εναρμόνισαν με τα ΣΑΚ που προέκυψαν κατά τον Β' και Γ' γύρο αδειοδοτήσεων, αποσαφηνίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων μερών. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το αναθεωρημένο συμβόλαιο περικλείει αυστηρά και ουσιώδη χρονοδιαγράμματα τα οποία θα διασφαλίζουν την εμπρόθεσμη υλοποίηση του έργου.
Ακόμα τρία χρόνια προετοιμασίας
Τα αμέσως επόμενα βήματα είναι η έγκριση του Σχεδίου Εκμετάλλευσης και Παραγωγής Κοιτάσματος από τον υπουργό Ενέργειας που αμέσως μετά θα προτείνει στο Υπουργικό την έκδοση της «Άδειας Εκμετάλλευσης».
Στην παρούσα φάση, αναφέρει ο κ. Φεσσάς στον «Φ», το Υπουργείο, με την υποστήριξη της ΕΥΚ και των εξειδικευμένων συμβούλων του, αξιολογεί το Σχέδιο Εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Αφροδίτη που έχει υποβληθεί από τους Αδειούχους του τεμαχίου 12.
Όταν εκδοθεί Άδεια Εκμετάλλευσης, το έργο θα προχωρήσει στη φάση οριστικοποίησης των επιλογών που μελετήθηκαν και ετοιμασίας για έναρξη του λεπτομερούς σχεδιασμού (FEED).
«Ουσιώδες είναι να αναφερθεί ότι οι αδειούχοι θα πραγματοποιήσουν μια πρόωρη γεώτρηση, η οποία αναμένεται να δώσει περισσότερες πληροφορίες για το κοίτασμα, συμβάλλοντας έτσι σε μείωση επί των ρίσκων του έργου. Η εν λόγω γεώτρηση θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί ως παραγωγική γεώτρηση. Οι συζητήσεις με πιθανούς αγοραστές θα επισημοποιηθούν μέσω της υπογραφής αναλυτικών Συμβολαίων Πώλησης και Αγοράς Φυσικού Αερίου (GSPA- Gas Sales and Purchase Agreements) και θα δημιουργηθεί μια ξεχωριστή εμπορική οντότητα, η οποία θα αναλάβει τον αγωγό εξαγωγής.
Επίσης, για τους αδειούχους οι οποίοι θα αναζητήσουν χρηματοδότες για τις επενδύσεις τους, θα ολοκληρωθούν οι συμφωνίες χρηματοδότησης», εξηγεί σε σχέση με τα επόμενα βήματα ο επικεφαλής της ΕΥΚ.
Οι αδειούχοι εκτιμούν ότι θα απαιτηθούν τρία χρόνια για να ολοκληρώσουν τις πιο πάνω δράσεις και να μπορέσουν να λάβουν τελική επενδυτική απόφαση.
Πηγή: Πέτρου Θεοχαρίδη «Ο Φιλελεύθερος» προσπελάστηκε στο energia.gr
